‘In de ‘supernota’ van formateur De Wever betalen vrouwen de rekening’

‘De ‘supernota’ presenteert budgettaire besparingen als onvermijdelijke hervormingen en dat klopt niet. Het zijn bewuste politieke keuzes, gemaakt in volle wetenschap van hun impact’, schrijft Fauve Peirelinck van Furia.

De ‘supernota’ van Bart De Wever leest als een handleiding voor loonsvermindering en werkdrukverhoging. Naast de aanval op de pensioenen ligt ook de afschaffing van beschermingsmaatregelen voor de arbeidsduur op tafel. Dit betekent dat werkweken in plaats van korter (waar de feministische beweging al decennia voor ijvert), juist langer kunnen worden. Dat maakt het alleen nog maar moeilijker om werk met onbetaalde zorgarbeid te combineren, zeker nu: midden in een kinderopvangcrisis en met ellenlange wachtlijsten in de hulpverlening. De combinatie werk-huishouden wordt zo stilaan onmogelijk.

Bart De Wever beweert dat de voorgestelde maatregelen “iedereen” zullen treffen. Toch richt hij zich vooral op loon- en weddetrekkenden, werklozen, uitkeringsgerechtigden en gepensioneerden. Cijfers en analyses tonen aan dat deze maatregelen vooral vrouwen raken, en in het bijzonder vrouwen in kwetsbare situaties.

Waarom vrouwen extra getroffen worden

Ongelijkheden tussen vrouwen en mannen, en tussen personen met en zonder migratieachtergrond, zitten diep verankerd in onze samenleving en in ons arbeidsmarktbeleid. Die ongelijkheden spelen niet alleen vandaag een rol, maar hebben een levenslange impact via uitkeringen en pensioenen.

Vrouwen werken veel vaker deeltijds dan mannen, niet omdat ze dat per se willen, maar omdat zij nog steeds het grootste deel van de zorgtaken opnemen, zoals de zorg voor kinderen en familieleden. Bovendien zijn voltijdse banen in typische vrouwelijke sectoren, zoals zorg en retail, vaak fysiek niet haalbaar of worden ze simpelweg niet aangeboden. Werkgevers verkiezen deeltijdse contracten om hun planningen flexibeler te maken.

Vrouwen zijn daarnaast ook oververtegenwoordigd in laagbetaalde banen met precaire contracten, zoals tijdelijke arbeidsovereenkomsten, en werken vaak onder slechte arbeidsomstandigheden. Deze omstandigheden kunnen leiden tot verhoogde fysieke belasting, stress en uiteindelijk vroegtijdige uitval. Liefst 70% van de langdurig zieken is vrouw. Wat betreft arbeidsongeschiktheid, valt vooral op dat het aandeel groot is onder hoofden van éénoudergezinnen (80% moeders). Dit zijn vaak personen die moeilijk toegang hebben tot betaald werk en bovendien als enige voor het gezinsinkomen moeten instaan, wat hun situatie extra kwetsbaar maakt.

De prijs van De Wevers plannen

De gevolgen van de bestaande ongelijkheden wegen nu al zwaar en zullen aanzienlijk verergeren door de voorgestelde hervormingen. Ze zullen extra voelbaar zijn via de optrekking van de voorwaarden voor het minimumpensioen van 30 naar 35 jaar (7 op de 10 mensen die dit recht verliezen, zijn vrouwen), het uitdoven van landingsbanen (-466.57 euro netto per maand) en de afschaffing van de huwelijkscoëfficiënt (-5.680 euro per jaar).

Ook het voorstel om voortaan enkel nog ‘effectief gewerkte jaren’ te tellen voor de pensioenopbouw is nefast voor vrouwen. Het Federaal Planbureau berekende dat zonder regelingen zoals gelijkgestelde periodes – voor bvb het zorgverlof – en minimumgaranties, de pensioenkloof tussen mannen en vrouwen verder zou oplopen van 30% naar bijna 50%. Het armoederisico, dat voor vrouwen nu al dubbel zo hoog is als voor mannen (28% tegenover 13%), zal hierdoor alleen maar toenemen.

Politieke keuzes, geen noodzaak

De ‘supernota’ presenteert budgettaire besparingen als onvermijdelijke hervormingen en dat klopt niet. Het zijn bewuste politieke keuzes, gemaakt in volle wetenschap van hun impact. Nochtans verplicht de wet een toetsing van maatregelen op hun impact op vrouwen en mannen, inclusief de correctie van onevenredige effecten op basis van geslacht. Toch zien we niets van zulke correcties. Sterker nog, de voorgestelde maatregelen zullen gender en andere ongelijkheden vergroten en raken vrouwen disproportioneel hard.

Als feministische beweging hebben we decennialang gevochten om (gelijke) rechten te verwerven en te behouden. Daarom weten we maar al te goed wat er op het spel staat. Deze aanval op rechten waarvoor generaties hebben gestreden vindt hier en nu plaats, zichtbaar voor ons allemaal. Ze is een directe bedreiging voor de fundamenten van onze democratie zoals gelijkwaardigheid, solidariteit en sociaal overleg. Furia zich dan ook aan bij elk verzet tegen de voorgestelde maatregelen en roept op om geen maatregelen goed te keuren die deze principes ondermijnen.

Fauve Peirelinck is medewerkster bij Furia vzw, een feministische en pluralistische denktank en actiegroep.