‘Huppel naar uw stemkantoor, spuw uw gal, maak u vrolijk, wind u op, maar kies!’

Kies morgen desnoods voor het minste kwaad, maar kies, schrijft Knack-redacteur Tex Van berlaer.

Morgen zijn wij de proefdieren in een experiment dat vijf jaar geleden werd uitgetekend in klein kamertje in Brussel. In het kader van de onderhandelingen voor de Vlaamse regering-Jambon hebben parlementsleden van de N-VA, de CD&V en Open VLD de opkomstplicht voor de lokale en provinciale verkiezingen naar de prullenmand verwezen. De almachtige partijvoorzitters hebben het er verder niet over gehad.

Er is al veel inkt gevloeid over de nieuwe spelregels. Experts zijn het eens dat sociaal kwetsbare mensen minder geneigd zullen zijn om te gaan stemmen. Voorstanders van de opkomstplicht vinden dat een vergissing. Tegenstanders wijzen naar onze buurlanden die geen opkomstplicht hebben. Dat zijn geen bananenrepublieken waar de welvaartsstaat is uitgekleed. We zijn morgen dus helemaal geen proefdieren, we draaien mee in het systeem dat – enkele uitzonderingen daargelaten – de norm is in de rest van de democratische wereld.

De schrapping van de opkomstplicht kwam er niet na een maatschappelijk debat. Er kwam geen grote tegenbeweging van onderop om ze te behouden. Dat kan – kán – erop wijzen dat de beslissing maatschappelijk wordt gedragen.

Los van de praktische argumenten is de discussie principiëler en ideologischer dan op het eerste gezicht lijkt. Veelal komt het debat neer op de rol van de overheid, en in welke mate die haar burgers zaken kan opleggen. ‘Het is bizar dat je vrije meningsuiting hebt, maar dat je verplicht bent om die mening te uiten’, zei N-VA-voorzitter Bart De Wever vrijdag op Radio 1. Als rechtse conservatief is het begrijpelijk dat De Wever die overheid liever kleiner dan groter ziet.

De kans is groot dat we over zes jaar, bij de volgende lokale verkiezingen, opnieuw alleen stemrécht genieten. Het Vlaamse regeerakkoord laat weliswaar een opening voor de evaluatie van de nieuwe regels, maar de passage is vaag. We wennen er maar beter aan.

En dus zijn we aangewezen op u, de kiezer.

Geen opkomstplicht op 13 oktober: ‘Politici hopen stilletjes dat mensen uit gewoonte zullen stemmen’

De doorslag geven

Als journalisten worden we er misschien bovengemiddeld op aangesproken, maar het thema leeft. De twijfels over 13 oktober komen neer op de vraag: waarom zou ik gaan stemmen? Een variant daarop: mijn stem zal het verschil niet maken.

Ik kan schermen met een handvol races waar enkele stemmen een wereld van verschil hebben gemaakt. Uw stem, dat ene stembiljet, kan wel degelijk de doorslag geven. De inwoners van het Antwerpse Essen weten sinds 2018 waarom. Als één N-VA-kiezer toen voor de CD&V had gestemd, dan hadden de christendemocraten een zetel meer behaald.

Maar ook hier komt het opnieuw neer op een principiële en ideologische kwestie. U mag zich misschien niets aantrekken van de politiek, de politiek zal zich uw leven ongetwijfeld aantrekken.

Dat geldt zeker en vast voor de lokale politiek. Van een fietspad in uw straat tot het verwelkomen van meer sociale woningen. Van het onderhoud van de berm waar uw hond uitlaat tot de gemeentebelastingen. Van de inzet van een wijkagent tot het geld voor een openbaar zwembad. U krijgt er dagelijks mee te maken. En besef dat uw stem niet alleen uitmaakt voor uzelf, maar ook voor uw buren en mede-inwoners.

Even terug naar Bart De Wever. Behalve als conservatieve partij zet hij zijn N-VA ook in de markt als gemeenschapspartij. Wat is er meer gemeenschapsvormend dan gezamenlijk onze stem laten horen? Zeker, dat kan ook buiten verkiezingen – denk aan buurtvergaderingen of manifestaties. Maar de personen en het beleid die centraal staan in dat soort acties, die worden deze zondag in stelling gebracht.

Wat als geen enkel partijprogramma u kan overtuigen? Dat is geen argument. Vlaanderen is veel, maar geen anarchistisch bolwerk. Er komt dus iemand aan de macht. Kies dus desnoods voor het minste kwaad, maar kíés.

Onder druk

Niets is perfect, ook onze verkiezingen niet. Ze zijn evenwel eerlijk en correct georganiseerd. Op wereldniveau is ons type democratie in de minderheid en staat het onder druk. In België lopen mensen rond die de tijd hebben meegemaakt dat vrouwen niet mochten stemmen. Waar we vandaag staan, is een resultaat van een decennialange, maar relatief recente strijd.

De nachtmerrie is een democratie op z’n Russisch. Knack-collega Jeroen Zuallaert beschreef al hoe Vladimir Poetin zijn macht gebaseerd heeft op apathie. ‘Sinds 2012 speelt hij voortdurend in op nationalistische en conservatieve sentimenten, maar werden Russen vooral verondersteld om die in alle stilte thuis te beleven. Ze werden aangemoedigd om zich vooral niet met politiek bezig te houden.’

Het lijkt overdreven om de lokale stembusgang in Pajottegem, Zutendaal en Zuienkerke tegenover het Kremlin te plaatsen. Maar uw stem is het tegengif tegen apathie. Huppel naar uw stemkantoor, spuw uw gal, maak u vrolijk, wind u op, het maakt niet uit. Maar wees niet apathisch, haal uw schouders toch niet op.

Breng morgen uw stem uit.

In vergelijking met de campagne in Antwerpen is Gent huisje weltevree