‘Het wordt tijd om van sport een politieke prioriteit te maken’

Meer dan een derde van de Belgen doet nooit aan sport, een keuze die opvallend vaak langs sociaaleconomische breuklijnen loopt. Deze bewegingsarmoede eist een zware tol: ze ondermijnt niet enkel de gezondheid, maar knaagt ook aan onze productiviteit én aan de sociale cohesie. Alessandro Drappa van de Vrijdaggroep schuift enkele concrete beleidsvoorstellen naar voor.

België noemt zichzelf graag een sportland, maar schijn bedriegt. Onze wielrenners wekken bewondering over heel de wereld en de Rode Duivels laten volle tribunes daveren. Maar achter deze schitterende successen schuilt een minder fraaie realiteit: bijna 35 procent van onze bevolking sport helemaal niet.

Deze bewegingsarmoede onthult een sociale kloof die steeds schrijnender wordt. Terwijl 71 procent van de hogere inkomens regelmatig beweegt, blijft dat aantal bij huishoudens met lagere inkomens steken op amper 41 procent.

Ook de verschillen tussen hoog- en laaggeschoolden is in België een van de grootste van Europa. We lopen ver achter op Scandinavische landen, waar beweging voor iedereen vanzelfsprekend is. Zelfs Frankrijk heeft ons inmiddels ingehaald door gebruik te maken van het momentum rond de Olympische Spelen in Parijs vorig jaar en massaal in sport te investeren.

Een gezonde maatschappij begint bij beweging

Chronische ziekten gedijen uitstekend bij stilstand. Bewegingsarmoede is één van de meest venijnige oorzaken van langdurige aandoeningen. De OESO berekende dat elke euro geïnvesteerd in een beleid dat beweging stimuleert, gemiddeld 1,7 euro bespaart aan medische kosten. Sport betaalt zichzelf dus ruimschoots terug.

Maar gezondheid is niet het enige dat wint bij een sportiever leven. Wie regelmatig beweegt, krijgt minder vaak te maken met burn-outs of hardnekkige lichamelijke klachten, vandaag de grootste boosdoeners voor langdurige arbeidsongeschiktheid.

Met meer dan 600.000 langdurig zieken – bijna twee keer zoveel als het aantal werkloze uitkeringstrekkers – en een kostprijs van negen miljard euro per jaar, staat België voor een loodzware uitdaging. Een doortastend en ambitieus sportbeleid is daarom niets minder dan een investering in onze collectieve toekomst.

Onderzoek wijst bovendien uit dat sportieve werknemers beter presteren en beter bestand zijn tegen stress. Beweging helpt niet alleen burgers vooruit, maar versterkt ook de gemeenschap. In kwetsbare buurten draagt sport aantoonbaar bij aan het terugdringen van criminaliteit en versterkt het relaties tussen generaties.

Studies bevestigen zelfs dat wanneer lokale sportdeelname met 10 procent stijgt, het aantal geweldsdelicten gemiddeld met 1,5 procent daalt. Sport is dus meer dan bewegen alleen – het is een cruciale schakel in het bouwen aan een veiligere en gezondere samenleving.

Waarom blijft België achterop?

Wie de Belgische sportwereld bekijkt, ziet al snel waar de pijnpunten liggen. Ons huidige beleid slaagt er simpelweg niet in om kwetsbare groepen voldoende te bereiken. Vooral voor mensen die het sociaaleconomisch moeilijk hebben, blijft sport te vaak onbereikbaar.

Bovendien blijven scholen opvallend beperkt in hun aanbod van lichamelijke opvoeding: amper twee uur per week volstaan niet om kinderen écht in beweging te brengen.

Ook de historische fixatie op topsport speelt ons parten. Subsidies vloeien te vaak naar prestigieuze sportprojecten, terwijl de lokale infrastructuur langzaam afbrokkelt en dringend aan vernieuwing toe is. Buurtvelden, speelpleintjes en sporthallen: stuk voor stuk wachten ze op broodnodige investeringen die maar niet komen.

Daarbovenop bemoeilijkt het institutionele kluwen van ons land elke efficiënte aanpak. Terwijl gemeenschappen verantwoordelijk zijn voor het stimuleren van sportparticipatie, rust de verantwoordelijkheid voor infrastructuur bij de gewesten. Het gevolg? Verdeelde bevoegdheden, versnipperde middelen en gemiste kansen.

Hoe brengen we België opnieuw in beweging?

Om deze sportieve kloof te overbruggen en onze maatschappelijke veerkracht te versterken, is een doordachte en inclusieve aanpak nodig. Laten we lessen trekken uit succesvolle Europese voorbeelden en tegelijk rekening houden met onze eigen institutionele realiteit. Vier concrete prioriteiten springen daarbij in het oog:

1. Maak van sport een schoolprioriteit

Geef kinderen in het basisonderwijs elke dag minstens 30 minuten beweging, en veranker sportieve activiteiten in hun dagelijkse routine. Frankrijk ging ons hierin al voor met hun succesvolle programma ‘Génération 2024’.

2. Investeer grootschalig in lokale infrastructuur.

Rol een ambitieus renovatieplan uit voor verouderde sportterreinen en zorg voor een stadsplanning waarin informele beweging vanzelfsprekend wordt. Creëer veilige fietspaden en toegankelijke buurtpleintjes waar iedereen kosteloos terechtkan.

3. Stimuleer actief kwetsbare doelgroepen

Lanceer gerichte campagnes die minder actieve groepen aanspreken, zoals het Britse voorbeeld ‘This Girl Can’. Zo trek je vrouwen, senioren en jongeren letterlijk uit hun comfortzone.

4. Verbind zorg en sport

Geef huisartsen de mogelijkheid om hun patiënten concreet naar lokale sportverenigingen door te verwijzen. Neem daarbij het Franse initiatief van ‘Maisons Sport-Santé’ als inspiratiebron, waar ‘sport op voorschrift’ al bijzonder succesvol blijkt.

Sport als motor van maatschappelijke verandering

De uitdaging is groot, maar de potentiële winst is nog veel groter. De politieke bereidheid groeit. Vlaanderen zet bijvoorbeeld sterk in op het moderniseren en uitbouwen van nieuwe infrastructuur, terwijl Wallonië plannen heeft voor een fiscale stimulans via een sportieve tax shelter.

Het moment is nu aangebroken om sport definitief los te koppelen van het vrijblijvende imago dat er nog te vaak aan kleeft. Laten we sport erkennen als een essentieel onderdeel van onze samenleving. Want wanneer België collectief in beweging komt, wint uiteindelijk iedereen.

Alessandro Drappa is mede-oprichter van Recovr, een startup tussen Fintech en Legaltech. Hij is lid van de Vrijdaggroep.