Drie vragen aan Walter Pauli over exit Sarah Schlitz: ‘Haar ontslag is een goede zaak voor de politiek’

Sarah Schlitz (Ecolo), de staatssecretaris voor Gelijke Kansen, heeft ontslag genomen omdat ze haar persoonlijk logo gebruikte voor overheidscommunicatie (onder meer bij Kazerne Dossin). Op de koop toe vertelde ze nadien niet helemaal de waarheid in de Kamer. ‘Ik heb inderdaad fouten gemaakt’, geeft Schlitz toe. Drie vragen aan Wetstraatjournalist Walter Pauli.

Heeft Sarah Schlitz de politiek opnieuw een slechte naam bezorgd door de grens tussen ‘mijn en dijn’ niet te respecteren?

Integendeel. Wat Sarah Schlitz gedaan had, was fout. Ze deed het ook bewust: vanuit haar kabinet werd gecommuniceerd dat haar persoonlijke logo duidelijk zichtbaar moest zijn op de site van Kazerne Dossin, die onder haar bevoegdheid valt. De parlementaire controlecommissie had haar daarvoor trouwens al berispt.

Maar als je erin slaagt om jezelf na een berisping nog vérder in de problemen te brengen, vraagt iedere politieke waarnemer zich toch af wat de meerwaarde van Schlitz was voor de regering en haar partij Ecolo. Al van bij de vorming van de regering-De Croo in oktober 2020 leek het er sterk op dat Schlitz een zwakke staatssecretaris was op een overbodig kabinet, dat vooral in het leven was geroepen om te kunnen uitpakken met een bevoegdheid die goed ligt bij de Ecolo-achterban. Als zo’n regeringspost in de praktijk een zorgenkind blijkt, dan is het voor de federale regering en de eigen partij beter om er een einde aan te maken.

Ook voor de politiek an sich, trouwens: er wordt al vaak geklaagd dat het zelfreinigend vermogen in de Wetstraat kleiner is dan een jaar of tien, twintig geleden, toen falende regeringsleden veel sneller tot ontslag werden gedwongen. Het overkwam in 2008 zelfs eerste minister Yves Leterme (CD&V). Het ontslag van Sarah Schlitz is een goede zaak voor de politiek.

Randbemerking: een ontslag overkomt opvallend sneller een vrouw dan een man. De regering-De Croo nam – om uiteenlopende redenen – al afscheid van staatssecretaris voor Begroting Eva De Bleeker (Open VLD), van minister van Ontwikkelingssamenwerking Meryame Kitir (Vooruit) en van vicepremier en minister van Buitenlandse Zaken Sophie Wilmès (MR). Haar opvolgster op Buitenlandse Zaken, Hadja Lahbib (MR), heeft ook maar nipt haar vel kunnen redden, of ze was ontslagen vlak nadat ze benoemd was.

Nu komt daar minister van Gelijke Kansen Sarah Schlitz (Ecolo) bij. Vier vrouwen eruit, en slechts één man: Sammy Mahdi (CD&V). Maar Mahdi vertrok alleen omdat hij zijn functie als staatssecretaris voor Asiel en Migratie opgaf om partijvoorzitter te worden – dat is in de Wetstraathiërarchie een duidelijke promotie en telt dus niet mee. In de genderbalans staat de tussenstand dus op 4-0: dat is te veel om toeval te zijn. Laten we zeggen dat de politiek een andere omgang heeft met vrouwen, en sommige vrouwen ook met de politiek – zie Wilmès, die haar politieke carrière opgaf om mantelzorg te kunnen verrichten voor haar zieke echtgenoot.

Elke keer als Ecolo deel uitmaakt van de federale regering – en dat is echt niet veel – komen haar regeringsleden onder vuur te liggen. Kunnen de groenen het wel?

Waarom niet? Bij het begin van deze ambtstermijn werd nog gezegd dat Ecolo het spel veel handiger had gespeeld dan Groen, dat met Ambtenarenzaken en Overheidsbedrijven (Petra De Sutter) en Energie (Tinne Van der Straeten) twee taaie departementen toegewezen had gekregen. Terwijl Ecolo de progressieve kiezers op hun wenken kon bedienen, niet het minst de hippe Bruxellois, met Georges Gilkinet op Mobiliteit, Zakia Khattabi op Klimaat, Leefmilieu, Duurzame Ontwikkeling en de Green Deal Sarah Schlitz op Gelijke Kansen.

Van der Straeten heeft sterren gezien, eerst omdat ze de uitstap uit de kernenergie er níét doorkreeg, nadien door de energiecrisis naar aanleiding van de oorlog in Oekraïne. En ook de NMBS en vooral Bpost zullen De Sutter al extra grijze haren hebben bezorgd. Maar zij zetten voorlopig door, in moeilijke omstandigheden en vaak in dossiers die al veel langer aanslepen. De zieke bedrijfscultuur bij de top van Bpost, waarover het laatste nog lang niet gezegd en blijkbaar ook niet bekend is, is natuurlijk niet de schuld van De Sutter. Zij is er politiek verantwoordelijk voor in de regering, maar Bpost is ook nog eens een beursgenoteerd bedrijf, dus ze kán niet interveniëren zoals een minister dat wel kan en moet bij een gewone administratie.

Het is een gemengd beeld: Vivaldi is een heterogene club waarop vaak geen peil te trekken valt, ook niet qua prestaties. Maar in dat pakket lijken de twee ministers van Groen bij de hardere werkers te zitten, en de Ecolo’s meer bij die van ‘de Brusselse slag’. Maar men kan moeilijk zeggen dat deze regering een nieuw bewijs is dat groenen het duidelijk nóg minder goed kunnen dan liberalen, socialisten en christendemocraten. Het zal flink knokken zijn voor elke regeringspartij om de kiezer van de eigen meerwaarde te overtuigen. In die zin is dit ontslag natuurlijk geen opstekertje voor Ecolo. Maar het betekent daarom nog geen rampspoed voor Groen. Hoeveel Vlamingen hielden eigenlijk rekening met Sarah Schlitz voor ze zichzelf in deze crisette tot ontslag dwong?

Het ontslag was toch de ‘verdienste’ van Sander Loones (N-VA)?

Zeker. Lof en eer mogen Sander Loones’ deel zijn. En dat nadat het Kamerlid de regering-De Croo rond de jaarwisseling al danig in de problemen had gebracht met zijn kritiek op de begroting, en door te hameren op het verschil in visie en cijfers tussen premier Alexander De Croo en staatssecretaris Eva De Bleeker. Ook toen moest met De Bleeker een regeringslid opstappen, maar dat was niet eens de bedoeling van Loones: hij was van mening dat de grote fout lag bij het kabinet van Alexander De Croo (en de regeringstop, die geen zin had om de begrotingscontrole nog moeilijker te maken dan ze al was).

Dit succes zal voor Loones en de N-VA extra zoet smaken: zijn partij staat in het parlement verder van Ecolo af dan van eender welke andere. (Misschien PVDA-PTB, maar die voeren ook stevige oppositie in de Kamer en helpen op die manier Vivaldi uit evenwicht brengen). Ecolo en N-VA, dat is al jaren water en vuur. De Ecolo’s vertegenwoordigen alles waartegen de N-VA actievoert, en vice versa.

De N-VA laat niet na Ecolo neer te zetten als bon chic bon genre-stedelingen, die vanuit hun lofts pleiten voor open grenzen – dat zorgt minstens voor een permanente aanvoer van onderbetaalde fietskoeriers om hun bestelde maaltijden aan hun herenhuis te kunnen leveren.

Voor Ecolo zijn de N-VA’ers de erfgenamen van alles wat fout is aan het rechts-conservatieve asociale Vlaanderen, het Vlaanderen dat in deze jaren twintig nog altijd heimwee heeft naar de jaren dertig en zelfs veertig van vorige eeuw, en vandaag vluchtelingen net zo slecht behandelt als de Joden destijds. Dat maakten de Franstalige groenen bij herhaling visueel duidelijk met anti-N-VA-campagnes.

Tijdens de Zweedse regering beeldden de Ecolo-Jongeren de door hen gehate staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) af met een Duitse kepie en in bruin nazi-uniform, vinger aan de trekker van een geweer. De voorbije dagen haalde Ecolo die (beeld)taal weer uit de kast. In een ultieme poging om de (Vlaamse) kritiek op Schlitz te pareren, werd op haar kabinet een Instagram-bericht in elkaar geknutseld waarin ‘la N-VA’, ‘l’extrême droite’ en ‘une partie de l’Histoire’ aan elkaar geplakt werden, en dat boven op een oude foto uit Duitsland met daarop een slogan die oproept om voor Hitler te stemmen, met twee mannen met een pinhelm erbij. Door het ontslag van Schlitz te eisen, zou de N-VA de aandacht willen afleiden van wat écht schandalig is in de geschiedenis.’

Je gelooft je ogen niet als je het leest. Het heeft ook niet geholpen – gelukkig niet: zelden werd de strijd tegen het nazisme en fascisme zo gebanaliseerd als met deze wanhoopscampagne. Maar het leert wel dat de oorlog tussen Ecolo en de N-VA gevoerd wordt met het mes tussen de tanden.