Vooruit probeert de ongerustheid te capteren die in de cultuursector leeft over een forse ruk naar rechts na de verkiezingen.
Koopkracht en migratie domineren de verkiezingscampagne, terwijl thema’s zoals energie, zorg en onderwijs bijrollen spelen. Wat helemaal ontbreekt in het debat is cultuur. Vooruit springt in het gat: de volgende weken trekken enkele kopstukken naar negen Vlaamse steden om met lokale mandatarissen, cultuurwerkers en geïnteresseerde burgers in gesprek te gaan.
Tom Kestens en Frederik Sioen (foto) zijn niet toevallig twee van de gangmakers. De twee muzikanten wierpen zich tijdens de coronacrisis op als belangenbehartigers voor de zwaar geteisterde sector. Honderden kunstenaars maar ook ondersteunende professionals kwamen zonder inkomen te zitten én vielen door de mazen van het sociale vangnet dat wel goed werkte voor andere beroepsgroepen.
Kestens, die drie jaar geleden Groen voor Vooruit verruilde, werd kabinetsmedewerker van minister van Sociale Zaken Frank Vandenbroucke. Hij is een van de architecten van het kunstwerkattest dat sinds 1 januari een volledige sociale bescherming biedt aan een ruim omschreven groep – niet alleen artiesten maar pakweg ook dramaturgen en lichttechnici.
Sioen van zijn kant stopte pas in oktober 2023 als coördinator van het Gents Kunstenoverleg om op de Vlaamse Vooruit-lijst te gaan staan.
Cultuur zichtbaar maken in de campagne is niet het enige objectief. Vooruit wil waarschuwen voor de plannen die op rechts worden gesmeed. Waarover maken jullie zich precies zorgen?
Tom Kestens: De N-VA belooft in haar programma de afschaffing van het kunstwerkattest, samen met andere zogenaamde nepstatuten. Dat past in haar hervorming van de sociale zekerheid, al is de sneer naar de ‘linkse culturele elite’ natuurlijk mooi meegenomen. Als Vooruit laten we zoiets niet passeren. Het nieuwe kunstenaarsstatuut is een grote sprong voorwaarts voor iedereen die professioneel actief is in de cultuursector. Dat zeg ik niet alleen, het kabinet krijgt uit heel Europa vragen over het statuut. Een goede sociale bescherming voor cultuurwerkers is een van de Europese streefdoelen, en wij tonen hoe je dat kunt realiseren.
Het kan snel kantelen met extremistische populisten aan de knoppen.
Frederik Sioen: Tijdens corona hebben we ondervonden hoe belangrijk dat is. Alles lag plat. Ervaren en vaak gerenommeerde podiumartiesten stelden tot hun ontzetting vast dat ze moesten rondkomen met een pensioen van ocharme 350 euro.
De hele cultuursector zet zich schrap voor een ruk naar rechts in de volgende regeerperiode. Het Vlaams Belang staat klaar om bestuursraden te bevolken met mandatarissen die een eind willen maken aan alles wat ze als woke of elitair vinden. Ligt dat mee aan de basis van jullie initiatief?
Kestens: Lees maar eens wat een Vlaams Parlementslid zoals Filip Brusselmans allemaal over cultuur vertelt. Kif Kif, Hart Boven Hard, Orbit, alle organisaties die niet in hun wereldbeeld passen, moeten kapot. Het kan snel kantelen met extremistische populisten aan de knoppen. Denk aan Viktor Orbán in Hongarije, maar ook aan wat Giorgia Meloni in Italië met de openbare omroep RAI aanricht. Het is al zover gekomen dat een postfascist als directeur van de Biënnale van Venetië kan worden benoemd.
Eisen jullie meer geld voor cultuur?
Kestens: Er gaat al behoorlijk veel geld naar cultuur, maar te versnipperd. We pleiten voor een coherent beleid, met één minister die alle hefbomen in handen heeft. Media en cultuur horen opnieuw in één en dezelfde portefeuille.
Er werden te vaak persoonlijke ideetjes bekokstoofd op het kabinet.
Het beleid moet ook letterlijk op zijn kop worden gezet, bottom-up in de plaats van top-down. Tijdens de voorbije regeerperiode werden te vaak pet projects gelanceerd, persoonlijke ideetjes bekokstoofd op het kabinet van de minister. We stellen participatie opnieuw centraal: een gezond cultuurbeleid kan alleen in samenspraak met het veld ontstaan.
Sioen: Er moet gewoon meer aandacht komen voor cultuur, en we moeten beseffen hoe cultuur werkt in deze maatschappij. Niet alleen verticaal, met de grote cultuurhuizen aan de top en de burgers als consumenten. Een hedendaags woonzorgcentrum kan niet zonder cultuur, een operahuis programmeert niet alleen muziek maar slaat een brug naar de buurt. Alleen al in Gent zijn 30.000 mensen met muziek bezig. Professionals én amateurs, ze maken deel uit van één groot ecosysteem. Hiphopartiesten en slam poets die in achterafzaaltjes debuteren, staan intussen op grote podia – dat hebben we zondag nog tijdens het 505-concert gezien. We moeten trotser zijn op onze makers. De docu-reeks Godvergeten heeft een enorme impact gehad. Wel, dat is de verdienste van twee onafhankelijke cultuurmakers.
