Het Arizona-dieet: ‘Besparing van 30 procent op kabinetten is meer toeval dan beleid’
De regering-De Wever zet het mes in de budgetten van haar kabinetten, maar dat is geen duurzame hervorming, hekelt oppositiepartij Open VLD. ‘De helft van die besparing komt simpelweg doordat Arizona twee partijen minder telt dan Vivaldi.’ Wel is het zo dat deze regering bewust geen staatssecretarissen telt.
‘Het zal niet prettig zijn, maar geloof me: soms is een streng dieet de enige optie om gezond te blijven leven.’ Het was een van de grappen van premier Bart De Wever (N-VA) in zijn regeerverklaring in februari. Om de hervormingen in de pensioenen en op de arbeidsmarkt te rechtvaardigen, bespaart de overheid ook op zichzelf. Als iemand weet wat een dieet inhoudt, dan is het wel de eerste minister.
De partijfinanciering en de uittredingsvergoeding voor Kamerleden zouden worden aangepakt, net als de Senaat. En ook op de regering zelf zou worden bespaard. ‘Ze bestaat slechts uit veertien ministers en een premier’, aldus De Wever, ‘en we besparen 30 procent op de ministeriële kabinetten.’
Op dat laatste valt een en ander aan te merken, vindt oppositiepartij Open VLD. Fractieleider Alexia Bertrand erkent dat Arizona het in absolute bedragen met 30 procent minder doet dan de Vivaldi-regering, waarin Bertrand staatssecretaris voor Begroting was. Van ongeveer 71 miljoen euro onder de regering-De Croo, zakt het budget van de regering-De Wever naar ongeveer 50 miljoen euro, goed voor een besparing van ruim 21 miljoen euro.
Toevalstreffer
Maar Bertrand noemt die inspanning niet duurzaam. ‘De helft van die besparing komt simpelweg doordat Arizona twee partijen minder telt dan Vivaldi’, zegt ze. De regering-De Croo telde CD&V, Vooruit, Open VLD, Groen, Ecolo, MR en PS. De regering-De Wever bestaat uit N-VA, CD&V, Vooruit, Les Engagés en MR.
Minder partijen betekent ook minder vicepremiers. ‘Omdat elke regeringspartij gewoonlijk een vicepremier levert, scheelt dat twee posten, goed voor een besparing van 10 miljoen euro’, aldus Bertrand. ‘Eerder toeval dan beleid dus.’ Wel moet gezegd dat deze regering bewust geen staatssecretarissen heeft, wat eveneens kosten drukt.
‘Als een volgende regering meer partijen telt, zullen de kredieten voor de kabinetten opnieuw toenemen’
Volgens Bertrand is de inspanning van de regering-De Wever overroepen. ‘Ik heb nooit gezegd dat er een besparing van 30 procent moest komen. Maar als je het zegt, voer het dan uit, en zorg ervoor dat ze geldt voor volgende regeringen. Nu wekt men de indruk dat al die kabinetten veel te vet zijn, maar doen ze er in de praktijk niets aan.’
Vergelijken is niet eenvoudig: de bevoegdheden zijn anders verdeeld tussen Vivaldi en Arizona. Toch blijkt uit enkele voorbeelden dat van een structurele besparing van 30 procent per kabinet geen sprake is. Frank Vandenbroucke (Vooruit), die zowel in de vorige als de huidige regering vicepremier en minister van Volksgezondheid en Sociale Zaken was, doet een beperkte duit in het zakje. Na een vergelijking van de tabellen vond de Open VLD dat Vandenbroucke 19 procent inlevert.
Het kabinet van De Wever doet het volgens diezelfde berekening ‘slechts’ met 2,4 procent minder dan dat van ex-premier Alexander De Croo (Open VLD). Sterker nog: het kabinet van Defensie kan rekenen op 5,4 procent méér. Dat Theo Francken (N-VA) naast Defensie ook Buitenlandse Handel in portefeuille heeft, doet er volgens Bertrand niet toe. Het kabinet-Francken wijst erop zij met 84.500 euro per medewerker minder uitgeven dan de 85.600 euro van voorganger Ludivine Dedonder (PS).
Slimme ministers
Professor overheidsfinanciën Herman Matthijs (VUB en UGent) begrijpt de Open VLD. ‘Als een volgende regering uit meer partijen bestaat, zullen de kredieten voor de kabinetten opnieuw toenemen.’ De verschillen per kabinet vindt hij dan weer logisch. ‘Dat is een politieke afspraak. Gewoonlijk beslist de eerste ministerraad over het budget per kabinet, net als over de locatie.’
Dat laatste is belangrijker dan het lijkt. ‘Een slimme minister zorgt ervoor dat zijn of haar kabinet in hetzelfde gebouw terechtkomt waar de overheidsdienst is. Dat leidt al meteen tot een besparing op kosten als water of telefonie.’
Nu wekt Arizona de indruk dat al die kabinetten veel te vet zijn, maar doet ze er in de praktijk niets aan’
Een kleiner budget wil overigens niet zeggen dat er automatisch minder kabinetsmedewerkers zijn. Dankzij het systeem van detacheringen komt er meer marge. ‘Ministers mogen medewerkers van de administratie naar hun kabinet detacheren, bijvoorbeeld als adviseur’, zegt professor Matthijs. ‘De overheid blijft het wedde betalen , het kabinet legt enkel een vergoeding van enkele honderden euro’s per maand op.’
En dan helpen nauwe banden met het overheidsapparaat. Voor een partij als de CD&V, die decennia federale regeringsdeelname op de teller heeft staan, is dat geen probleem. Maar voor de N-VA, die minder ervaring heeft, ligt dat anders. Zo zou het kabinet van vicepremier Jan Jambon (N-VA), bevoegd voor Pensioenen en Financiën, maar moeilijk gedetacheerde ambtenaren vinden. De Vlaams-nationalisten hebben vooral bestuurservaring op Vlaams niveau, maar voor die ambtenaren geldt de federale detacheringsregel niet.
