Sinds de verkiezingen is de federale regering niet één keer meer samengekomen. De ministers communiceren vooral via Whatsapp. En dat sinds de verkiezingen van 13 juni, dus nu al zes maanden lang.
Zolang de Arizona-partijen hun regering niet rond hebben gekregen, is de Vivaldi-regering-De Croo nog altijd in functie. Maar al sinds 13 juni – dat is intussen dus meer dan een half jaar – heeft die zogenaamde ‘regering in lopende zaken’ blijkbaar niet één keer fysiek vergaderd. Dat opvallende bericht staat in de Gazet van Antwerpen. Alleen om de aanslepende kandidatuur van Hadja Labib (MR) als kandidaat-Eurocommissaris te officialiseren, is het kernkabinet (de premier en de vicepremiers) één keer bijeengekomen. Zelfs toen was er geen consensus over die voordracht. Premier Alexander De Croo heeft Commissievoorzitter Ursula Von der Leyen dan maar per brief ‘meegedeeld’ dat het Lahbib zal zijn, ook al was dat niet de keuze van zijn regering.
Een regering in lopende zaken moet dus beslissingen nemen, en soms zelfs belangrijke. De wereld draait door en zelfs België staat niet stil, ook al werken de Arizona-onderhandelaars een wel erg trage agenda af. Toch inspireert dat premier De Croo niet om zijn ministers samen rond de tafel te brengen. Er wordt hoogstens nog online gecommuniceerd, of via het onvermijdelijke Whatsapp. Ministers kunnen altijd inloggen op Itsme en op zogenaamde elektronische ministerraden en schriftelijke opmerkingen maken. Maar onderwerpen waarover mogelijk debat zou kunnen bestaan, halen zelfs de agenda niet.
Verder let elke vakminister op zijn eigen winkel. Maar doordat Alexander De Croo zijn ministers niet in vergadering samenbrengt, is er geen echte mogelijkheid voor het uitzetten van een collectieve strategie, hoe voorzichtig en terughoudend ook, en zo nodig in samenspraak met de Arizona-partijen (waarvan de N-VA en Les Engagés niet in de uittredende regering vertegenwoordigd zijn).
Voorlopige twaalfden
Nochtans zou men denken: ontslagnemend of niet, in ‘lopende’ of ‘voorzichtige’ zaken: de regering zou het best goed op de zaken blijven letten. De spanning in Oekraïne loopt alleen maar op – hoe gaan we reageren als bijvoorbeeld het oorlogsgeweld een NAVO-lidstaat zou treffen? Dan móét er een nieuwe beslissing genomen worden, en zelfs een begin gemaakt worden van het uitzetten van een nieuwe lijn. Dat er geen nieuwe regering is deert toch niet, want er is een nieuwe Kamer geïnstalleerd, waar de Arizona-meerderheid alle mogelijkheden heeft om de nog in dienst zijnde Vivaldi-regering te controleren en indien nodig terug te fluiten (gesteld dat de Arizona-partijen ineens in staat zouden zijn om het met elkaar eens te raken).
Naast de oorlog in Gaza is er sinds de verkiezingen de oorlog in Libanon bijgekomen: daarrond moet toch een Belgische lijn uitgezet worden? Dat kan toch niet wachten tot er witte rook is voor Arizona? Er zijn zware economische dossiers die dringende opvolging verdienen. Voorop het hele energiedossier. Zal men echt minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) helemaal autonoom verstrekkende beslissingen laten nemen als straks de gasprijzen opnieuw omhoog knallen? Verdient de aanpak van zo’n crisis geen regeringsdebat, en een politieke consensus?
Wanneer zet België een lijn uit over de oorlog in Libanon? Dat kan toch niet wachten tot er witte rook is voor Arizona?
Dan is er de werking van de Belgische overheid zelf. Als er niet snel een nieuwe regering is, zal de oude regering uiterlijk op 29 november – (wellicht) de laatste plenaire vergadering van de Kamer voor het kerstreces – moeilijk anders kunnen dan beslissen om volgend jaar met ‘voorlopige twaalfden’ te werken. Daardoor zal het budget van de federale overheid maand na maand gelijk blijven aan dat van vorig jaar, ondanks inflatie en indexering van lonen en weddes. Dat stelt met name het RIZIV, het beheersorgaan van de ziektezekering, voor grote problemen, omdat daardoor de voorziene groeinorm van 2,5 procent voor 2025 niet wordt gerespecteerd. De ziekteverzekering zal automatisch in het rood gaan, en spectaculair. Maar als er niet vergaderd wordt, kan daar ook niets aan gedaan worden. Dat is toch in het algemeen belang? Het kan zelfs gezien worden als ‘uitvoering van beslist of alleszins afgesproken beleid’ – een beetje regering heeft toch creatieve mogelijkheden om problemen aan te pakken?
Liberale vrienden
Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) zou daarop aandringen, maar kwatongen beweren dat MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez – wéér Bouchez, wie eigenlijk anders dan Bouchez? – graag wil dat er fors bespaard wordt in de sociale zekerheid en deze voorlopige twaalfden alvast als hefboom gebruikt om het budget op zijn minst voorlopig te de-indexeren, en dus te verlagen. Een verlaging van die groeinorm in het kader van een algemene besparing zal ongetwijfeld voorwerp van debat zijn tijdens de regeringsonderhandelingen, maar Bouchez buit elke situatie uit die in zijn voordeel speelt. En waarom zouden de Open VLD-regeringsleden hun liberale vriend geen handje helpen?
Kwatongen beweren dat MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez de voorlopige twaalfden als hefboom gebruikt om het budget voor sociale zekerheid op zijn minst voorlopig te de-indexeren.
De ‘lopende’ premier De Croo weet dat hij en zijn partij er straks niet meer bij zullen zijn, net zomin als zijn collega’s van de PS, Groen of Ecolo. Bij Ecolo hebben ze zelfs meer uittredende regeringsleden (ministers Georges Gilkinet en Zakia Khattabi en staatssecretaris Marie-Colline Leroy) dan Kamerleden – welgeteld twee. Alleen de regeringsleden van de MR, Vooruit en CD&V hebben op dit moment uitzicht op een mogelijke zetel in het volgende kabinet. Dat er bij een meerderheid van Vivaldi-regeringsleden weinig animo is om een volgend kabinet uit de startblokken te helpen, is vanuit die klassieke Wetstraat-logica begrijpbaar.
Het is de plicht van Alexander De Croo het land te blijven besturen, zelfs al heeft de kiezer geoordeeld dat hijzelf en zijn partij daarin de voorbije vier jaar schandelijk hebben gefaald.
Tegelijk is het een perfide logica. Een te passieve overheid treft namelijk de samenleving, en dus de burgers. Laissez-faire is misschien een liberaal principe, het leidt daarom niet automatisch tot verstandig, laat staan voorzichtig of voorzienig beleid. In het verleden zijn er voorbeelden te over van ontslagnemende regeringen en (eerste) ministers die hun verantwoordelijkheid wel namen en beslissingen namen die vér buiten de klassieke invulling van ‘lopende zaken’ gingen. Het is de plicht van Alexander De Croo het land te blijven besturen, zelfs al heeft de kiezer geoordeeld dat hijzelf en zijn partij daarin de voorbije vier jaar schandelijk hebben gefaald.
Staatsbon
Toen Yves Leterme (CD&V) in 2010-2011 niet minder dan 541 dagen premier bleef van de langstlopende regering in lopende zaken ooit (ze was drie keer zo lang ‘lopend’ dan gewoon ‘zittend’), heeft dat kabinet bijvoorbeeld nog de succesvolle staatsbon gelanceerd. Dat was het antwoord van de regering op de beslissing van kredietbeoordelaars als Standard and Poor’s. Die hadden de rating voor België verlaagd, waardoor geld lenen duurder werd voor ons land. Leterme maakte met zijn operatie duidelijk ‘dat de Belgen nog altijd in België geloven’ – in tegenstelling tot de ratingbureaus. En in één moeite haalde hij met zijn Leterme-bons niet minder dan 5,7 miljard euro op. De intekenaars hadden uitzicht op een rendement van meer dan 10 procent. Iedereen tevreden. De wereld is aan de oplettenden, niet aan de dralers.
Misschien nog de spectaculairste actie ‘in lopende zaken’ de afgelopen decennia vond plaats op 7 februari 1992. Toen ondertekenden minister van Financiën Philippe Maystadt (PSC) en minister van Buitenlandse Zaken Marc Eyskens (CVP) namens België het Verdrag van Maastricht, dus de stichtingsakte van de Europese Unie. Het politieke akkoord zelf was op 10 december 1991 afgeklopt door de verzamelde regeringsleiders, dus eerder in dezelfde periode van lopende zaken, met uittredend premier Wilfried Martens (CVP) erbij. Al die ministers waren ontslagnemend – de verkiezingen hadden plaatsgevonden op 24 november 1991, de nieuwe regering (Dehaene I) zou pas op 7 maart 1992 de eed afleggen. Het is wellicht het belangrijkste verdrag dat België de laatste vijftig jaar heeft ondertekend, omdat daarin expliciet bepaalde vormen van soevereiniteit werden afgestaan aan die nieuwe Unie en de oprichting van een gemeenschappelijke munt in het vooruitzicht werd gesteld. Maar België laten toetreden tot de Europese Unie en de eurozone was een hoogst fundamentele nieuwe beslissing. Alsook het voorzichtigste dat ze konden doen voor het land en zijn bevolking.
En niemand is toch vergeten dat de coronacrisis in dit land uitbrak begin 2020, dus toen het land nog bestuurd werd door de ontslagnemende regering-Wilmès I? Dat heeft die regering niet belet om alvast een lockdown af te kondigen – in de woorden van ontslagnemend minister van Volksgezondheid Maggie De Block: ‘Blijft in uw kot!’
Voorbeelden te over. Alexander De Croo moet zich niet proberen te verstoppen achter zichzelf.
Verkiezingen 2024
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier