'Heel opmerkelijk dat de Vlaamse partijen geen interesse tonen in de Europese commissaris'

Professor Herman Matthijs deelt tien bedenkingen over de verschillende formaties. ‘Wordt het nieuwe Vlaamse regeerakkoord een bijbel à la keizer-koster Jozef II?’

In juni behaalden de MR en Les Engagés een historische verkiezingsoverwinning in Wallonië. De PS verloor serieus, net als de communisten van PTB en Ecolo. Daardoor zit dit land in een volledig nieuwe politieke toestand. Als dit zich herhaalt bij de lokale verkiezingen in oktober zal dit de positie van de MR en Les Engagés alleen maar verstevigen. Tien bedenkingen.

De Arizona-coalitie van de N-VA, de MR, Vooruit, CD&V en Les Engagés, waarover wordt onderhandeld, heeft iets opvallends: het is geleden van de regering-Di Rupo (2011–2014) dat de christendemocratische familie nog eens samen op federaal niveau zouden regeren.
Een ander opvallend feit is dat N-VA-leider Bart De Wever voor het premierschap zou gaan, terwijl de andere vier partijvoorzitters buiten de regering zouden blijven. Bepaald geen scenario om veel stabiliteit te brengen in de beoogde bewindsgroep.
De ‘supernota’ van de onderhandeling werd vakkundig gelekt in de media. MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez scoorde hiermee bij zijn achterban. Maar Bart De De Wever en Conner Rousseau (Vooruit) krijgen die nota niet uitgelegd aan hun electorale visvijver. De lachende zwijgers zijn de twee overige voorzitters, Sammy Mahdi (CD&V) en Maxime Prévot (Les Engagés).
Men was het over tientallen punten van de supernota nog niet eens. Het resultaat van die onenigheid is dat de christendemocraten de regie in handen hebben gekregen, samen met de pen voor de nieuwe teksten, want Prévot is nu bemiddelaar om de onderhandelingen terug vlot te krijgen.
In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is er wel een Franstalige meerderheid gevonden om te gaan onderhandelen (MR, PS en Les Engagés), maar geen Vlaamse meerderheid. Deze situatie gaat de positie van de Franstaligen alleen maar verstevigen in het kleinste gewest van het land. Gezien de catastrofale toestand van de Brusselse gewestelijke openbare financiën is er nood aan een budgettair beleid. Het is aftellen tot de dag dat de Brusselaars meer geld gaan vragen aan de federale overheid en dan komt de ‘Bijzondere Financieringswet‘, die de financiële stromen naar de regio’s regelt, op tafel.
Dan is er de Vlaamse regering. De vorming van de Vlaamse regering werd lange tijd gekoppeld aan de federale regeringsonderhandelingen. Maar gaat men erin slagen om de tientallen punten van onenigheid nog te kunnen regelen voor eind september? Men dient ook te onderlijnen dat de coalitie die hier in de steigers staat tussen N-VA, Vooruit en CD&V mathematisch de enige mogelijkheid is voor Vlaanderen. En wat gaat het nieuwe Vlaamse regeerakkoord worden? Een bijbel à la keizer-koster Jozef II waar Kafka opnieuw wakker van wordt of een werkstuk dat de Vlaamse burgers laat opkijken naar de belangrijkste deelstaat van het land?
Binnenkort komt de Kamer van Volksvertegenwoordigers weer samen en daar is geen vaste meerderheid voor handen als gevolg van de aanslepende onderhandelingen. Het vrije stemmen van de fracties kan daar nog markante meerderheden opleveren, bijvoorbeeld over budgettaire en levensbeschouwelijke thema’s, die weleens serieus politiek kunnen gaan wegen op een eventuele aankomende regering.
De huidige institutionele structuren van dit land leiden ertoe dat er geen beleid meer mogelijk is om de sociaaleconomische budgettaire problemen op te lossen. Maar een wijziging van deze systemen is een ‘mission impossible’.
Als op 13 oktober de uitslagen van de lokale verkiezingen ‘s avonds bekend zijn, zal er meer duidelijkheid zijn over de politieke machtsverhoudingen in dit land. De focus zal in de weken daarna vooral liggen op de lokale regeerakkoorden. Met andere woorden, nogal wat politieke partijen gaan niet in de mindset zitten om zich bezig te houden met de onderhandelingen op de hogere bestuursniveaus.

Bovendien is het zeker niet uitgesloten dat de twee Franstalige Arizona-partners, de MR en Les Engagés, weinig problemen gaan hebben met de lokale uitslag, maar dat de drie Vlaamse partijen, N-VA, Vooruit en CD&V, veel tijd zullen moeten stoppen in het verwerken van de gevolgen van de stembusuitslag van 13 oktober.
Heel opmerkelijk ten slotte is dat de drie Vlaamse partijen geen interesse hebben getoond in het mandaat van Europees commissaris. In een ongekende snelheid werd die functie aan de Franstaligen gegeven. MR-topman Didier Reynders heeft natuurlijk ook een uitstekend cv voor het lidmaatschap van het dagelijks bestuur van de EU. Maar de macht ligt wel meer en meer op Europees niveau, waar quasi 80 procent van de wetgeving start. Dit is de Vlaamse partijvoorzitters blijkbaar helemaal ontgaan.