De nieuwe federale regering van Bart De Wever dreigt averij op te lopen met het gesteggel over de meerwaardebelasting. ‘Een verhoging van de effectentaks was beter geweest’, zeggen experts.
Week één voor de Arizona-regering van premier Bart De Wever (N-VA) en het eerste relletje is al een feit. De uitspraken van MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez over het bestaan van een geheim document met details over de meerwaardebelasting bezorgde de nieuwe regering van N-VA, Vooruit, CD&V, MR en Les Engagés afgelopen weekend een stresstest.
Minister van Financiën Jan Jambon (N-VA) mocht uitrukken om de brand te blussen. Hij schoof de discussie op de lange baan. Zijn wetsontwerp over de meerwaardebelasting wordt pas tegen de zomer verwacht. Daarmee koopt de regering-De Wever zichzelf tijd. Er is overeenstemming over het principe dat winsten boven de 10.000 euro aan 10 procent zullen worden belast. Of mensen die hun aandelen meer dan 10 jaar aanhouden de taks zullen moeten betalen (volgens onder meer Vooruit wel, volgens de MR niet), is voer voor verdere discussie. Op kruissnelheid moet de ‘solidariteitsbijdrage’ een half miljard euro opbrengen.
Een nieuwe strijd tussen vooral Vooruit en de MR is wellicht een kwestie van tijd. Het doet de vraag rijzen of er geen betere manier bestaat om de ‘sterkste schouders’ te laten bijdragen. Volgens experts is wat nu op tafel ligt moeilijk om aan te zien.
‘De regering heeft het zichzelf zeer moeilijk gemaakt’, zegt professor fiscaal recht Mark Delanote (UGent). ‘Men is sadomasochistisch bezig. Ze had het zich makkelijker kunnen maken door tijdelijk meeropbrengsten te halen uit bestaande heffingen, zoals de bestaande taks op de effectenrekeningen. Politiek gezien is dat een binnenkopper.’
‘Doordat Arizona wil werken met een grens van 10.000 euro zullen mensen tactisch beginnen te kopen en verkopen. Dat is geen goede zaak voor de economie.’
Rij aan kabinet-Jambon
Die effectentaks bedraagt vandaag 0,15 procent op effectenrekeningen boven 1 miljoen euro. In 2024 bracht de taks 462 miljoen euro in het laatje. Volgens Delanote had de regering het belastingpercentage om louter budgettaire redenen tijdelijk kunnen optrekken en/of de drempel van 1 miljoen euro kunnen verlagen. ‘Door een dergelijke maatregel tijdelijk te maken had men twee dingen tegelijkertijd kunnen doen: én de begroting op orde maken, én ondertussen de tijd nemen om de volledige beleggingsfiscaliteit te hervormen.’
Want die beleggingsfiscaliteit is vandaag al een kluwen, zegt Kenneth De Beckker, professor financiële economie aan de Open Universiteit en KU Leuven. ‘Er is een jungle aan belastingen: de beurstaks, de Reynders-taks, de effectentaks, en niet te vergeten de roerende voorheffing. De aangekondigde wet zal geen einde maken aan de fiscale koterij. Meer nog, er zal een lange rij staan aan het kabinet-Jambon om allerlei uitzonderingen te vragen.’
De effectentaks is echter niet ideaal, zegt De Beckker. ‘We weten dat mensen nu al effectenrekeningen opsplitsen of bepaalde effecten buiten hun rekeningen houden. Maar een hogere effectentaks was op korte termijn de gemakkelijkste oplossing geweest.’
Een minister die anoniem wenst te blijven, erkent dat. ‘De verhoging van de effectentaks was simpeler geweest’, klinkt het. ‘Maar Vooruit had nooit aanvaard dat er geen meerwaardebelasting in de tekst stond.’
Waarom Arizona niet te weinig vrouwelijke ministers telt
Deborah
Matthias Somers, wetenschappelijk medewerker van de progressieve denktank Minerva, denkt dat de meerwaardebelasting noodzakelijk was voor de Vooruit-leden om hun zegen te geven aan Arizona. ‘Als ze enkel de effectentaks zouden uitbreiden, zouden ze hevig onder vuur komen te liggen van de linkerzijde’, zegt Somers. ‘Het principe dat tot op vandaag bestaat, namelijk een volledige vrijstelling op winsten uit aandelen, dat kon niet blijven duren.’
De vraag is of de meerwaardebelasting haar doel niet voorbijschiet. Afgelopen weekend voerde het televisieprogramma De Zevende Dag een jonge leerkracht op die getroffen dreigt te geworden. En dat terwijl hij enkel belegt zodat zijn pasgeboren dochter later een duwtje in de rug krijgt. Zijn dat de sterkste schouders waarnaar Vooruit op zoek was?
Somers nuanceert: ‘Voorbeelden zoals die in De Zevende Dag zijn er altijd. Maar volgens de Household Finance and Consumption Survey van de Europese Centrale Bank bezit 11 procent van de Belgische huishoudens aandelen – 89 procent bezit dus geen aandelen. En als we enkel naar de huishoudens mét aandelen kijken, zien we dat de 10 procent met de hoogste inkomens ongeveer een derde van de totale waarde aan aandelen bezit.’
Volgens Mark Delanote moeten we durven uit te zoomen. ‘Als je goed zoekt, vind je uiteindelijk wel een “Deborah” die je punt illustreert. Maar een belasting van 10 procent op de schijf boven 10.000 euro lijkt mij op zich niet draconisch.’
Trekken en sleuren
Het bredere probleem is opnieuw het Belgische belastingsysteem an sich. ‘Een leraar die met hard werken een mooie som spaart, is al zwaar belast’, zegt Delanote. ‘Die leraar zal verschrikkelijk veel bijdragen aan de herverdeling. Dat is niet het geval voor iemand die een heel groot kapitaal heeft gekregen uit hand- en bankgiften. Daarom moeten we het holistisch bekijken. Het is een goede zaak dat Arizona enkele klassieke belastingverminderingen schrapt. Dat gezegd zijnde, de nieuwe regering blaast het overtollige stof weg, maar de structuur is niet opgekuist.’
Kenneth De Beckker zegt dat de overheid ook naar de reële huurinkomsten of een belasting op de meerwaarde na een woningverkoop had kunnen kijken om op een effectieve manier geld op te halen bij de ‘sterkste schouders’. Maar ook hij wijst op het grotere plaatje.
‘Het is een lose-losesituatie. Beleggers, de bedrijven, de economie, de staat: iedereen zal verliezen.’
De Beckker kijkt naar Nederland. ‘Onze noorderburen verdelen de soorten inkomstenbelastingen in drieën. Box 1 bestaat uit inkomsten uit werk, en ook uit een eerste woning. Box 2 gaat over ondernemers met een aanzienlijk belang. En box 3 bundelt sparen en beleggen. Op box 3 heft de overheid belastingen op een fictief rendement. Dat leidt ertoe dat mensen zo weinig mogelijk beïnvloed worden in hun beleggingskeuzes. Doordat Arizona wil werken met een grens van 10.000 euro zullen mensen tactisch beginnen te kopen en verkopen. Dat is geen goede zaak voor de economie.’
Die mening wordt gedeeld door Vincent Van Dessel, voorzitter van de Vlaamse Federatie van Beleggers. ‘De regering onderschat het gedrag van beleggers. Zij zullen een oplossing vinden om de belasting niet te hoeven betalen. Men zal alternatieven zoeken, denk maar aan spaarrekeningen. Het is een lose-losesituatie. Beleggers, de bedrijven, de economie, de staat: iedereen zal verliezen.’
In elk geval leeft binnen Arizona de wens om de meerwaardebelasting tot een goed einde te brengen. De druk ligt bij minister Jambon.
‘Het is speculatie, maar ik denk Bouchez zal kunnen wegen in de discussie’, zegt Matthias Somers. ‘Hij zal trekken en sleuren om in zo veel mogelijk uitzonderingen te voorzien. Jambon komt technisch niet beslagen op het ijs, en gelooft zelf niet echt in de noodzaak van een meerwaardebelasting. Dat was anders geweest mocht Vincent Van Peteghem (CD&V) nog minister van Financiën zijn geweest. Uit zijn voorstellen in de Vivaldi-regering – waarmee ik het niet per se allemaal eens was – sprak tenminste een soort ernst.’
Na debat van 40 uur: Vlaams Belang en PVDA scoren, Open VLD en Groen in de knoop met zichzelf
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier