Georges-Louis Bouchez, redder van de Vlaamse liberalen?

Vlaamse ondernemers zijn dol op Georges-Louis Bouchez, de flamboyante voorzitter van de Waalse liberalen. De schaduw van ‘GLB’ hangt ook boven de herbronning van de Open VLD, waar huidig voorzitter Eva De Bleeker aan werkt. ‘Hij is jong, dynamisch en bovenal rechtlijnig.’

‘Een Vlaamse MR? Over dat idee spreekt Bouchez inderdaad een aantal mensen bij ons aan. Hij heeft bij ons een aantal grote fans. Maar als hij het mij zou vragen, zou ik hem antwoorden dat dit compleet van de pot gerukt is. Opnieuw een nationale partij maken, onder de vleugels bovendien van iemand die geen Nederlands kent? Ik ben geen nationalist, maar dit is idioot en beantwoordt aan geen enkele politieke realiteit.’

Aan het woord is oud-Open VLD-kopstuk Karel De Gucht, die Georges-Louis Bouchez ook meer als een saboteur dan als een reddende engel ziet. ‘Eerst rijdt hij ons vier jaar lang in onze eigen achtertuin in de vernieling, met zijn voortdurende kritiek op de Vivaldi-regering. Dan biedt hij zogenaamd een helpende hand?’

Sinds zijn spectaculaire verkiezingsoverwinning in Wallonië op 9 juni droomt MR-voorzitter Bouchez in interviews hardop van politieke gebiedsuitbreiding in Vlaanderen. De Vlaamse liberalen, is de gedachte, kunnen qua strategie en ideologische koers veel van hem opsteken. Onder zijn kundige leiding kunnen de liberalen de grootste politieke partij van het land worden.

Of het gaat om het samensmelten van de MR en de Open VLD tot één nationale liberale beweging, of om het indienen van aparte MR-lijsten in Vlaanderen bij de volgende verkiezingen, dat laat Bouchez voorlopig in het midden. Alvast ex-voorzitter en fractieleider in het Vlaams Parlement Egbert Lachaert noemde Bouchez al een “asset”, een troef. De schaduw van Bouchez hangt boven de herbronning van de partij waar huidig voorzitter Eva De Bleeker aan werkt.

Ondergang van De Croo

In ons land, de PVDA-PTB daargelaten, bestaan geen unitaire partijen meer. De plannen van Bouchez lijken dan ook een tot mislukken gedoemde poging om de klok terug te draaien. Maar je kunt een en ander ook zien als het creëren van juist nieuwe politieke realiteiten. ‘GLB’ zet heel wat idées reçues over ons politieke bestel weer op losse schroeven, analyseert professor politieke wetenschappen Dave Sinardet (VUB).

‘Twee dimensies van het verhaal dat België bestaat uit twee tegengestelde democratieën hééft Bouchez al doorbroken’, zegt Sinardet. ‘De dimensie dat Vlaanderen rechts en Wallonië links stemt, om te beginnen. En de dimensie dat aan weerszijden van de taalgrens totaal gescheiden politieke debatten worden gevoerd. Door constant in de Vlaamse media aanwezig te zijn, heeft Bouchez wel degelijk zijn stempel gedrukt op de Vlaamse publieke ruimte. Iets dat de perfect tweetalige Paul Magnette (PS) nooit is gelukt, en ook omdat hij het nooit zo intens heeft nagestreefd. De onophoudelijke kritiek op Vivaldi van Bouchez heeft immers mee de ondergang van Alexander De Croo en de Open VLD veroorzaakt.’

De overtreffende trap in het weerleggen van de twee democratieën-hypothese zou volgens Sinardet een samengaan van MR en Open VLD in nationaal verband kunnen zijn, ‘in welke vorm ook’.

Elon Musk-gehalte

In een zeldzaam interview begin dit jaar in Het Laatste Nieuws zei Fernand Huts, de puissant rijke topman van Katoen Natie, van wie gezegd wordt dat hij dicht bij de N-VA staat, dat als Bouchez morgen in Vlaanderen zou opkomen, hij met de vingers in de neus 15 procent zou behalen. Er is in Vlaanderen volgens Huts immers ‘geen enkele partij meer die het opneemt voor de zelfstandigen en het ondernemerschap.’

Bouchez raakt een gevoelige snaar bij Vlaamse ondernemers, zoveel is zeker. Dat erkent ook Nicolas Saverys, grootaandeelhouder van gastankerrederij Exmar en een van de rijkste Belgen. ‘Bouchez heeft bewezen dat het cliëntèlisme van de PS in Wallonië dan toch niet onuitroeibaar is. Bouchez wil ook een slanke, efficiënte staat, en dat geeft hem een zeker Elon Musk-gehalte.’

Dat Bouchez via zijn agressieve communicatie soms het eigen regeringsbeleid bemoeilijkt, is niet per se een nadeel, aldus Saverys. ‘Uiteraard moeten zijn ministers compromissen maken, maar hij blijft hameren op wat de ideale uitkomst had moeten zijn. Als een coach roept en tiert hij aan de zijlijn. Dat maakt de anderen nerveus, maar ik vind dat verfrissend.’

Het contrast met de Open VLD kán nauwelijks groter, aldus de ondernemer. ‘Door zich tot elke prijs vast te klampen aan de macht, heeft de liberale partij haar eigen ondergang bewerkstelligd. Alexander De Croo heeft geen liberale voetafdruk nagelaten met Vivaldi. Karel De Gucht is allang geen liberaal meer, en dat geldt ook voor Guy Verhofstadt.’

Ook techondernemer en durfkapitalist Jürgen Ingels heeft een boontje voor ‘GLB’. ‘Hij is mediageniek, jong, dynamisch, en bovenal rechtlijnig. Een negatief punt is dat hij de financiële transfers van Vlaanderen naar Wallonië blijft verdedigen. Maar hij zet volop in op klassiek-liberale sociaal-economische stokpaardjes: lagere belastingen, minder overheidsbemoeienis, meer ondernemerschap.’

Piña colada

Het politieke profiel van Bouchez wekte drie jaar geleden al de belangstelling van House of Flanders, een zakenclub van een 100-tal Vlaamse ondernemers, dat hem uitnodigde voor een debatlunch. ‘Ondernemers horen zijn verhaal graag, omdat hij recht in de leer is’, zegt bestuurder Dirk Haesevoets.

Wat Haesevoets is bijgebleven is hoe Bouchez over zijn jeugd vertelde. ‘Zijn ouders konden de touwtjes maar moeilijk aan elkaar knopen, terwijl werkloze buren dankzij een uitkering en sociale voordelen makkelijker het eind van de maand haalden. Het was allemaal ook minder wollig dan we van sommige Vlaamse politici gewoon zijn.’

Het blijft verrassen hoeveel respect Bouchez geniet bij Vlaamse captains of industry, terwijl er met de N-VA al jaren een grote economisch rechtse partij in Vlaanderen actief is. Nicolas Saverys, die opereert in de thuisbasis van titulair Antwerps burgemeester Bart De Wever, denkt te weten hoe dat komt. ‘De N-VA is veel linkser dan de MR. De partij is de laatste jaren misschien wat liberaler geworden, maar je vindt er nog steeds mensen van allerlei pluimage. Kijk ook naar het Vlaamse bestuursniveau, waar ze al jaren mee besturen, maar dat aan dezelfde bureaucratische en budgettaire kwalen lijdt als het federale niveau. De N-VA is een beetje de oude CVP geworden.’

Jürgen Ingels: ‘Ja, de N-VA doet iets voor de ondernemers. Maar een partij die de belangen van de ondernemers écht verdedigt en naar hen luistert, bestaat hier niet. Ik werk dag en nacht, en vele ondernemers samen met mij. Met het geld van de verkoop van mijn bedrijf investeer ik opnieuw in de economie. Maar zo wordt niet over ons gesproken. In de beeldvorming lig ik aan het zwembad met een piña colada.’

Anti-PS

Als de MR in Vlaanderen zou opkomen, dan ziet Dirk Haesevoets wel degelijk kansen. ‘Echte blauwe liberalen zullen meteen voor Bouchez stemmen. Denk aan al die mensen die zich al jaren niet meer thuis voelen bij de Open VLD en alleen maar op de N-VA stemmen als noodoplossing.’

Bouchez stak de voorbije jaren veel tijd en energie in contacten met Vlaamse media en Vlaamse ondernemers. De stille architect van dat charmeoffensief is zijn ervaren Nederlandstalige woordvoerder John Hendrickx, die zich tot doel heeft gesteld van zijn voorzitter een heuse politieke ster in Vlaanderen te maken.  

Hans Maertens, gedelegeerd bestuurder van de Vlaamse werkgeversorganisatie Voka, ziet drie redenen waarom die inspanningen lonen en Bouchez bij heel wat Vlaamse bedrijfsleiders in de bovenste lade ligt. ‘Hij spreekt de taal van de ondernemers. Daarnaast is hij natuurlijk een charismatisch figuur, en ondernemers houden daarvan. Een derde, vaak onderschat element is dat Wallonië nog altijd de grootste handelspartner van Vlaamse bedrijven is.’

Professor Sinardet vindt het ironisch hoe rechts Vlaanderen Bouchez in de armen sluit, ook al is de man een eentalig Franstalige Belgicist. ‘De Vlaamsgezindheid, die de laatste decennia toch zeker ook bij rechts en liberaal Vlaanderen aanwezig was, had dus minder te maken met Vlaams-nationalisme en de drang naar eigen Vlaams beleid, en veel meer met anti-PS-sentiment.’

Superfan

‘Ik ben een superfan van Bouchez’, zegt Peter Reekmans, de populaire burgemeester van Glabbeek, die destijds de VLD verliet voor Lijst Dedecker. ‘Ik hou van zijn vechtlust, maar vooral van zijn ideologische standvastigheid. Als Bouchez in Vlaanderen aan verkiezingen zou deelnemen, zou ik voor hem stemmen. En als Bouchez hier met een partij begint, mag hij mij meteen bellen voor een lidkaart.’

Reekmans denkt dat een grote groep rechtse liberalen zich in Vlaanderen in de steek gelaten voelt. ‘Als Bouchez morgen een nieuwe rechts-liberale partij in Vlaanderen opricht, zal niet alleen een groot deel van de oude LDD-mandatarissen toetreden, ook de helft van de Open VLD gaat mee. En dan mogen de families De Gucht, Dewael, Verhofstadt en De Croo bij Open VLD het licht uitdoen.’

Hoe zit het bij lokale Open VLD-burgemeesters? Ex-minister en burgemeester van Lanaken Marino Keulen voelt niets voor een fusie van zijn partij met de MR, maar vindt wel dat ‘GLB’ tot voorbeeld strekt. ‘De strijd tegen het miserabilisme van de PS leek verloren. Tot 9 juni. Dat bewijst dat mensen op een zeker ogenblik gaan verlangen naar een zuiver liberaal verhaal. Bouchez’ strijd geeft moed in deze donkere tijden.’

Een soortgelijke bewondering valt bij andere Open VLD-burgemeesters te horen. ‘Wat Bouchez zegt, valt bij ons publiek in de smaak. Dat is de richting waarin de Open VLD moet opschuiven’, zegt ook Frank Wilryckx, burgemeester van Merksplas. ‘Bouchez kan een voorbeeld zijn van hoe je een liberale partij opnieuw relevant maakt’, zegt Björn Prasse, burgemeester van Blankenberge.’ Zijn aanpak zal ook bij de nuchtere Vlaming aanslaan. Al zal het importeren van de MR als merk niet werken zonder de grondige doorstart waarmee Eva bezig is.’

Strovuur

Kamerfractieleider voor Open VLD Alexia Bertrand begrijpt dat sommige Vlaamse liberalen in de ban zijn van Bouchez. Ze kent de MR, haar oude partij, door en door. ‘Ik moet het meneer Bouchez nageven: hij is een begenadigd spreker, die makkelijk de aandacht van de pers op zijn boodschap weet te vestigen. Hoewel zijn partij en de mijne allebei in Vivaldi zaten, is hij erin geslaagd om te doen alsof hij een totaal ander balans kon voorleggen.’

Dat is dan ook een les voor de Open VLD, aldus Bertrand, ex-staatssecretaris voor Begroting. ‘We moeten ons verhaal beter in de markt zetten. Onze nieuwe rol als oppositiepartij gaat ons daarbij helpen. Wij blijven een blauwe familie, en niet alles wat de federale regering van plan is, is per definitie slecht. Maar wij gaan volledig voor ons donkerblauwe verhaal. Voor ondernemers is de regering-De Wever niet aantrekkelijk – en dan heb ik het niet alleen over de meerwaardebelasting op aandelen.’

Voor Karel De Gucht geldt dan weer dat ‘hoe minder Bouchez zich met ons bezighoudt, hoe beter. Bouchez moet ons niet komen redden, dat gaat niet werken, Open VLD moet zichzelf redden.’  Ook inhoudelijk deelt De Gucht de fascinatie van sommige partijgenoten niet. ‘En natuurlijk ben ik blij dat een liberale partij in Wallonië 30 procent behaalt. Maar in de politiek moet je uitkijken met strovuur. Dat brandt korte tijd heel hevig, en dan is het weg. Ik vind Bouchez toch een zéér populistisch type.’

Maar of de Vlaamse liberalen het nu leuk vinden of niet, de redding van de Open VLD zal sterk worden gekleurd door de figuur van Georges-Louis Bouchez. Hetzij door zijn – in de ogen van sommigen vijandige – overnameplannen, hetzij doordat ‘GLB’ sowieso de toetssteen wordt van de vernieuwingsoperatie van voorzitter De Bleeker. Kortom: hoe dan ook wordt VLD straks GLB. Dat de interne discussie gevoelig ligt, blijkt uit het aantal Open VLD’ers dat Knack niet te woord wilde staan. ‘De zenuwen staan strak gespannen’, klinkt het.

Bij de MR zijn ze alleszins in hun nopjes met de positieve reacties vanuit ondernemend Vlaanderen. ‘Georges-Louis Bouchez is blij met de reacties en de ontvangst die hij in Vlaanderen krijgt’, klinkt het. ‘Bouchez en de MR zijn natuurlijke partners voor centrumrechts Vlaanderen en die boodschap lijkt te zijn overgekomen. Hij zal de komende jaren in Vlaanderen blijven rondtoeren om de banden nog te versterken.’