Gemeenteraadsverkiezingen 2024: waarom in oktober en niet in juni?

Dit jaar vinden de gemeentelijke en provinciale verkiezingen – ook wel lokale verkiezingen genoemd – plaats in oktober. Waarom werden ze niet tegelijkertijd met de federale, regionale en Europese verkiezingen in juni georganiseerd?

2024 is een belangrijk jaar voor de Belgische politiek. Na de federale, regionale en Europese verkiezingen op zondag 9 juni, volgen de gemeenteraadsverkiezingen. De Belgen gaan opnieuw naar de stembus op zondag 13 oktober. Dat is een primeur: nooit eerder in de geschiedenis van federaal België hebben de burgers in hetzelfde jaar voor alle verschillende bestuursniveaus gestemd.

Maar waarom worden deze verkiezingen niet tegelijkertijd georganiseerd? Simpelweg omdat het om mandaten van verschillende duur gaat. Terwijl de federale, regionale en Europese verkozenen voor vijf jaar worden gekozen, is dat voor de gemeentelijke verkozenen zes jaar. De lokale verkiezingen worden dus om de zes jaar georganiseerd, traditioneel op de tweede zondag van oktober.

De drievoudige stembusgang vindt daarentegen om de vijf jaar plaats, in mei of juni, op een datum die in overleg met de andere EU-lidstaten wordt vastgesteld. De Europeanen moeten allemaal in hetzelfde weekend hun vertegenwoordigers voor dat niveau kiezen.

Gemeenteraadsverkiezingen: de kiezer de tijd geven om zich te informeren

Vroeger duurden de federale mandaten vier jaar, zegt Pierre Vercauteren, politicoloog aan de UC Louvain . Bij de zesde staatshervorming (in 2014) werd besloten die te verlengen tot vijf jaar, om ze te harmoniseren met de regionale en Europese mandaten.

‘Het doel was om de verkiezingen te laten samenvallen en te voorkomen dat de termijnen te dicht bij elkaar lagen, zoals in het eerste decennium van de 21e eeuw het geval was’, legt de expert uit. ‘Maar drie verkiezingen op dezelfde dag is al veel. Het toevoegen van de gemeenteraadsverkiezingen, die door de burgers als de belangrijkste worden beschouwd omdat ze het dichtst bij huis zijn, zou te veel zijn geweest.’ Het idee is dus om de kiezer de tijd te geven om zich te informeren, zodat hij een weloverwogen keuze kan maken in het stemhokje.

Kortom, zo’n druk verkiezingsjaar is eerder uitzondering dan regel. De Europese, regionale en federale verkiezingen zullen pas in 2054 opnieuw samenvallen met de lokale verkiezingen.