De bijzondere Congocommissie van de Kamer heeft maandag niet gestemd over het verslag en de aanbevelingen, die de afsluiting moesten vormen voor de werkzaamheden die in de zomer van 2020 gestart waren. Verschillende fracties, waaronder de liberalen, hebben de zitting verlaten. Open VLD en MR weigerden mee te werken aan een wisselmeerderheid over het onderwerp dat de Vivaldimeerderheid verdeelt.
Commissievoorzitter Wouter De Vriendt (Ecolo-Groen) stelde op 22 november zijn voorstellen voor aanbevelingen voor. Het debat kristaliseerde zich rond de aanbeveling over de verontschuldigingen van België voor zijn koloniaal verleden. Binnen de meerderheid wilden de liberalen en CD&V zich houden aan de spijtbetuigingen van de koning in juni.
Voor PS en de groenen waren verontschuldigingen een voorafgaandelijk voorwaarde voor verzoening.
Volgens Wouter De Vriendt zijn de geesten nog niet gerijpt. Het is aan anderen om te trancheren, stelde hij vast. “De twee expertenrapporten, alle hoorzittingen en mijn voorstel met 128 beleidsaanbevelingen blijven overeind. Daarop kan hopelijk ooit verder worden gebouwd. Vandaag heeft de Kamer de afspraak met de geschiedenis gemist. Maar op een bepaald moment zal de Belgische politiek wél met antwoorden moeten komen”, luidde het in een mededeling.
Volgens Wouter De Vriendt (Groen), voorzitter van de Bijzondere Congocommissie, was er op 13 oktober een akkoord tussen de meerderheidspartijen over de aanbevelingen van de commissie, met daarbij ook excuses voor de wandaden van het koloniale regime. Maar dat akkoord is kort nadien “opgeblazen” door twee partijen onder druk van “anderen die niet betrokken waren bij het proces”. De Vriendt heeft het dan over partijvoorzitters en kabinetten, maar hij verwijst ook naar een bericht vanuit het koninklijk paleis.
Na 2,5 jaar werk heeft de Bijzondere Commissie “koloniaal verleden” maandag niet kunnen stemmen over haar aanbevelingen. Excuses voor het koloniale verleden van België bleken het struikelblok. De liberale partijen MR en Open VLD vonden dat te verregaand en verlieten de zaal.
Beide partijen wilden het houden bij een spijtbetuiging zoals koning Filip in juni bij zijn bezoek aan Congo had uitgesproken. Maar dat kon voor de PS dan weer niet door de beugel. Commissievoorzitter Wouter De Vriendt reageert bijzonder “teleurgesteld”, maar hij is ook “stomverbaasd en onthutst” over de gang van zaken. Volgens De Vriendt had hij in oktober namelijk al een “akkoord op zak” met de collega’s van de meerderheid. Een akkoord zonder herstelbetalingen, maar wél met “excuses als symbolische herstelmaatregel”.
“Op 13 oktober is daarover een akkoord gesloten, maar drie dagen later hebben twee partijen me laten weten dat ze niet langer akkoord waren”, legt De Vriendt uit. Volgens De Vriendt is het akkoord opgeblazen omdat “anderen” zich zijn beginnen te bemoeien. De Groen-politicus verwijst dan in de eerste plaats naar partijvoorzitters en bepaalde kabinetten, maar ook naar het koninklijk paleis. Zo zou het paleis een bericht hebben gestuurd naar leden van de commissie dat ging over “excuses, herstelbetalingen en andere gevoelige punten”.
Zelf heeft De Vriendt dat bericht niet gekregen. De inmenging van andere echelons en “electorale berekeningen” hebben een akkoord volgens De Vriendt onmogelijk gemaakt. Toch is al het werk volgens hem niet voor niets geweest.
“Vandaag waren de geesten bij sommigen misschien niet rijp, maar morgen kan dat anders zijn. De tijden veranderen. Ik ben er zeker van dat in de volgende jaren de politiek in België een stap verder zal zetten.” “99 procent van het werk was gedaan”, meent De Vriendt. “Maar wanneer partijen aan beide zijden van het spectrum echter vasthouden aan onwrikbare standpunten op het punt van de excuses, gooien ze de facto de andere 127 beleidsaanbevelingen en al het geleverde werk overboord. Dat is moeilijk uit te leggen aan al diegenen voor wie deze commissie belangrijk is.”
Rutte biedt excuses aan voor Nederlandse slavernijverleden
De Nederlandse eerste minister Mark Rutte heeft maandag in naam van zijn regering excuses aangeboden voor het Nederlandse slavernijverleden.
“Eeuwenlang hebben de Nederlandse staat en zijn vertegenwoordigers slavernij mogelijk gemaakt, gestimuleerd, in stand gehouden en ervan geprofiteerd. Eeuwenlang zijn in de naam van de Nederlandse staat mensen tot handelswaar gemaakt, uitgebuit en mishandeld”, zegt Rutte tijdens een toespraak in het Nationaal Archief in Den Haag. “Daarvoor bied ik, namens de Nederlandse regering, excuses aan.”
“Het klopt dat niemand die nu leeft, persoonlijk schuld draagt voor de slavernij”, verklaart Rutte nog. “Maar het klopt ook dat de Nederlandse staat, in al zijn historische verschijningsvormen, verantwoordelijkheid draagt voor het grote leed dat slaafgemaakten en hun nazaten is aangedaan”.
De excuses komen er na de publicatie van het rapport ‘Ketenen van het verleden’, dat vorig jaar in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken door een adviescommissie was opgesteld. In de conclusies van dat rapport wordt onder meer aanbevolen om in naam van de Nederlandse staat excuses aan te bieden.
In zijn toespraak omschrijft Rutte slavernij ook als een misdaad tegen de menselijkheid. Hij heeft het over een “misdadig systeem” dat “onnoemelijk leed” heeft toegebracht. Ook stelt hij dat eeuwen van onderdrukking en uitbuiting nog altijd doorwerkt “in de levens van mensen hier en nu”.
De Nederlandse regering had eerder al aangekondigd dat op 19 december een “betekenisvol moment” zou plaatsvinden, al was nooit officieel bevestigd dat daarbij ook excuses zouden plaatsvinden. Rutte wilde zijn aankondiging in elk geval doen in de aanloop naar het herdenkingsjaar 2023. Dan is het niet alleen 160 jaar geleden dat de slavernij binnen het Nederlandse koninkrijk officieel werd afgeschaft, maar ook 150 jaar geleden dat er ook in de praktijk een einde kwam aan de slavernij.
De plotse haast van de Nederlandse regering had heel wat wrevel veroorzaakt bij activisten en organisaties. Zij hekelden dat ze geen inspraak hadden gekregen in die datum. Zo had het Surinaamse Nationaal Comité liever excuses gezien op Keti Koti (1 juli), de dag waarop de afschaffing van de slavernij jaarlijks wordt gevierd.
Rutte heeft tijdens zijn toespraak erkend dat de aanloop naar de excuses “beter had gekund”. “We weten dat er niet één goed moment is voor iedereen, niet de juiste woorden voor iedereen.” Maar dat mag geen reden zijn om “niets te doen”.
De eerste minister benadrukt ook dat 1 juli 2023 een belangrijke datum blijft. “We zetten vandaag een komma, geen punt”, klinkt het. “De koning voelt zich persoonlijk zeer betrokken bij het onderwerp en zal op 1 juli aanwezig zijn bij de herdenking in Amsterdam.
Wisselmeerderheid
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier