‘Als je carrière wilt maken in de Belgische veiligheidsdiensten moet je vooral een jaknikker zijn’

Absolute veiligheid bestaat niet, maar België blijft blunderen. Vorige week had dat opnieuw fatale gevolgen. Er rijzen vragen in de zaak-Lassoued. Waarom heeft het gerecht niets gedaan met een uitleveringsverzoek? Waarom speelde de Dienst Vreemdelingenzaken geen informatie door aan de politie van Schaarbeek, waar de terrorist woonde? Al jaren wordt België beschouwd als een falende staat op het gebied van veiligheid – een risico voor heel Europa.

Het zal moeilijk worden om die situatie recht te zetten, maar alles begint bij de erkenning dat openheid niet kan bestaan zonder verantwoordelijkheid. België wil meeprofiteren van de globalisering door de deur open te zetten, maar het heeft de risico’s lang onderschat: cocaïne in de havens, vervalste producten in de luchthavens, spionnen tussen de expats, extremisten tussen de migranten. Ofwel moet de toevloed worden beperkt, ofwel dient die beter te worden gecontroleerd.

De kwaliteit van het overheidspersoneel moet worden verbeterd door een groter deel van het loon variabel te maken. In weinig andere landen worden politieagenten en rechters zo goed betaald als in België, maar daar staan relatief weinig kwaliteitseisen tegenover. De machtige vakbonden houden die boot ook af en zijn vaak meer bezig met de zekerheid van het personeel dan met de veiligheid van het land.

De politieke invloed op topbenoemingen moet worden ingeperkt. Als je carrière wilt maken in de Belgische veiligheidsdiensten moet je vooral een jaknikker zijn. Door de invloed van de politiek zijn mensen in de eerste plaats loyaal aan politici en partijen, pas daarna aan de staat. Er moeten strengere beoordelingen komen voor het personeel, maar dat personeel moet ook onafhankelijker worden van de politiek.

De staat moet worden versterkt. De meerderheid van de Belgen is nog steeds tegen een splitsing van het land, maar nationale instellingen als defensie, politie, justitie en inlichtingendiensten worden steeds vaker door lokale politici misbruikt om zich te profileren of om mensen aan een baan te helpen. Stammenpolitiek is het, met meer onveiligheid als gevolg.

Tot slot moet er worden gesleuteld aan de instroom. Door de wedloop om personeel dreigt de lat steeds lager gelegd te worden. Creativiteit en vindingrijkheid zijn belangrijk voor veiligheidsdiensten, maar die vaardigheden mogen niet ten koste gaan van andere zaken, zoals discipline, stiptheid, kennis en, bovenal, loyaliteit aan de staat en dienstbaarheid tegenover het algemeen belang.