De regering wil de woningmarkt ‘op volle snelheid’ doen draaien. Het regeerakkoord bevat ruim zes bladzijden plannen en maatregelen voor zowel de eigenaarsmarkt als voor de privé- en sociale huursector. Emeritus professor en expert woonbeleid Pascal De Decker (KU Leuven) las de plannen en zijn oordeel is vernietigend.
Zitten de prioriteiten van het woonbeleid goed?
Pascal De Decker: Zijn er wel prioriteiten? Ik zie ze niet. Voor de eigenaarsmarkt is het uitgangspunt het cliché van de baksteen in de maag. Tegelijk lees ik de bizarre zin dat de eigen woning ‘een sterke verzekering tegen armoede’ is. Maar wie arm is, kan geen eigenaar worden. De causaliteit is net omgekeerd. Wie vandaag een huis kan kopen heeft wellicht geen probleem met betaalbaarheid.
Tegen 2050 komen er 450.000 woningen bij. Is dat realistisch?
De Decker: Vroeger was er nooit een probleem met het aantal woningen. Er wordt ook voldoende gebouwd, maar wel verkeerd: voor hogere inkomens, en niet voor die grootste groep die vooral betaalbare en kwalitatieve woningen nodig heeft. Ik vind het hele hoofdstuk over wonen ambitieloos en nauwelijks becijferd. De tekst bulkt van intenties en maatregelen die weinig effect zullen hebben.
‘De jacht op de kwetsbaren gaat onverminderd voort.’
Bijvoorbeeld?
De Decker: Lenen bij het Vlaams Woningfonds wil men stimuleren en waarborgen. Wie heeft dat nodig als de rente zo laag is? Of neem controle van buitenlandse eigendommen van sociale huurders. Dat gaat over zeer kleine aantallen. Met cijfers na de komma werk je geen wachtlijst van 180.000 sociale huurders weg. Of de verlaging van registratierechten naar 2 procent. Het effect daarvan zal veeleer negatief zijn en verkoopprijzen doen stijgen. Renovatie van woningen – wat de EU oplegt – wordt afgezwakt.
Daarnaast hebben we de enorme uitdaging van de vergrijzing en een massa oudere mensen in onaangepaste woningen. Wat is daarvoor het plan? Ik lees het nergens.
Trouwens, waar gaan we die 450.000 woningen bouwen? Wat is de relatie met ruimtelijke ordening en lage inkomensgroepen? Geen idee. Dat hele hoofdstuk over woonbeleid lijkt mij niet echt gemeend. Het is eerder van ’we hebben nu eenmaal een woonbeleid nodig en daar zetten we wat losse dingetjes over in een regeerakkoord’. In feite is dat al jaren zo. Nog een voorbeeldje: de leningsmachtiging van 1 miljard voor sociaal wonen is al jaren voorzien. Er komt geen geld bij en renovaties vallen ook onder dat bedrag. Dus over hoeveel nieuwe sociale woningen gaat het uiteindelijk?
Overzicht: wie zijn de ministers in de vrouwelijkste Vlaamse regering ooit?
Wat vindt u van de verstrenging van de voorwaarden voor sociale huur? Huurders moeten Nederlands kennen, werkloze huurders moeten zich inschrijven bij de VDAB en worden beoordeeld met een werkbereidheidstoets.
De Decker: Dat soort maatregelen zijn dan weer zéér concreet. De jacht op de kwetsbaren gaat onverminderd voort. Mensen stimuleren om Nederlands te leren of werk te zoeken is prima, maar wat is de echte doelstelling? Mensen uit hun sociale woning naar de privémarkt doen verhuizen. Er is zelfs een zogenaamde doorstroompremie voorzien. Dat past allemaal in het managen van die jarenlange wachtlijsten die ze niet weggewerkt krijgen. Ook dat soort maatregelen treft maar kleine aantallen mensen en zal weinig verschil maken.
‘Het woonbeleid is ambitieloos en nauwelijks becijferd.’
Nog een kleine maatregel: wie op de privémarkt wil huren moet verblijfsdocumenten hebben. Aan wie hier illegaal is, mag dus niet worden verhuurd.
De Decker: Geen idee hoe dat zal werken. Privéverhuurders en verhuurkantoren zullen verblijfspapieren moeten checken. Maar is dat geen overheidstaak? Wat zal er met die data gebeuren? Ik ben benieuwd wat rechtbanken daarvan vinden.
Melissa Depraetere (Vooruit) wordt de bevoegde minister. Verwacht u een verschil met haar voorganger Matthias Diependaele (N-VA)?
De Decker: Ik zou niet de socialistische minister willen zijn die dit beleid moet uitvoeren. Wat voor de verkiezingen over wonen werd beloofd, blijkt gebakken lucht. Dit is een rechts document over wonen. In die zin zit er continuïteit in het N-VA-beleid. Binnenkort krijgen we de resultaten van de nieuwe Woonsurvey over betaalbaarheid, woonkwaliteit, de kloof tussen arm en rijk, enzovoort. Die zullen zowat dezelfde zijn als tien jaar geleden. Wonen is cruciaal, maar er is nog altijd geen beleid dat structureel inzet of de intentie heeft om sociale noden op te lossen. Wonen heeft nochtans gigantische consequenties op gezondheid, op scholing, op werk, op verplaatsingen, op integratie. Toch wordt het als restbeleid bekeken. Je neemt het erbij. Woonbeleid is een van de vijf bevoegdheden van viceminister-president Depraetere. Dat zegt genoeg.
Factcheck: het klopt dat er nooit zoveel geïnvesteerd is in sociale woningen als onder de huidige minister van Wonen Matthias Diependaele (N-VA)
