Musk in de Wetstraat: weinig sympathie bij links, voorzichtigheid aan de rechterflank

De figuur Elon Musk gaat over de tongen in de Wetstraat. Van links tot rechts: elke partij heeft een visie op de miljardair.

De logische ideologische bondgenoot van Elon Musk in Vlaanderen is het Vlaams Belang. De uiterst rechtse partij is de enige in ons land die zich volledig achter Donald Trump schaart. In Duitsland voert Elon Musk actief campagne voor Alternative für Deutschland (AfD), de rechts-populistische geestverwant van het Belang.

Musk deelde op X zelfs ooit een boodschap van de Vlaams Belang-voorzitter. In de zomer van 2023 publiceerde Tom Van Grieken beelden van een vechtpartij in Zelzate. Het Vlaams Belang deelt zulke filmpjes wel vaker, zeker als de agressoren niet-Belgische roots lijken te hebben. ‘Messed up’, schreef Musk bij de tweet van Van Grieken – ‘gestoord’.

Vorig jaar reageerde de techmiljardair op X op de veroordeling van Dries Van Langenhove. De voorman van het extreemrechtse Schild & Vrienden had toen net één jaar effectief gekregen van de correctionele rechtbank in Gent, onder meer voor het delen van racistische, seksistische en negationistische berichten. ‘Whoa’, schreef Musk.

De links tussen Elon Musk en het Vlaams Belang zijn legio. En toch wil voorzitter Van Grieken liever niet uitgebreid praten over Musk. Op de vraag of het Belang van alle Vlaamse partijen het dichtst staat bij de visie-­Musk, antwoordt hij: ‘Daarvoor ken ik de standpunten van Musk onvoldoende.’ Wel spreekt de Vlaams ­Belanger zich uit over het ‘gekoketteer’ van de Open VLD met zijn libertaire ideeën. ‘Ze willen de kiezer doen vergeten dat de Open VLD net 25 jaar onafgebroken aan de macht is geweest. Als de Open VLD en Musk wat gemeen hebben, is het een gevoel voor opgeblazen marketing – al is er voor Musks producten tenminste een vraag.’

Musk op ’t Schoon Verdiep

Bij de N-VA is er weinig animo om Musk voluit te verdedigen, maar binnen de partij vallen verschillende klemtonen te horen. Vlaams minister Annick De Ridder stelt het zo: ‘Je kunt je ongetwijfeld vragen stellen bij bepaalde uitspraken en handelingen van Elon Musk, maar los daarvan stel ik wel vast dat ze in de VS het idee van een slankere overheid stevig omarmen en de overdaad aan regulitis willen aanpakken. Daar kunnen we in Europa nog wel wat van leren.’

Leuk detail: N-VA-voorzitter Bart De Wever is een van de weinige politici die Elon Musk heeft ontmoet. In 2015 ontving De Wever als Antwerpse burgemeester de Tesla-­topman op ’t Schoon Verdiep. Musk leek geïnteresseerd in een investering voor Tesla in de Antwerpse haven.

Europees Parlementslid en gewezen minister van Financiën Johan Van Overtveldt zei eerder tegen Knack zich ‘dood te ergeren’ aan Elon Musk. Van Overtveldt is weliswaar voor een efficiëntie-oefening binnen de overheid, zoals Musk wil. ‘Maar hij wil er met een paar honderd superintelligente genieën eens stevig tegenaan gaan. Dat is totaal de verkeerde boodschap.’

‘Na de overwinning van Trump: wat doen we met de macht van de techbro’s?’

In een discussie tussen de Vlaamse minister-­president Matthias Diependaele (N-VA) en oppositielid Maurits Vande Reyde (Open VLD) sprak Diependaele zich vorige maand uit over Vande Reydes voorliefde voor de Argentijnse president Javier Milei, die dicht bij Trump en Musk staat. ‘We zullen zien wat zijn sociaal-economisch programma teweegbrengt’, aldus Diependaele. ‘Maar de man heeft ook wel een paar andere standpunten waar heel grote bedenkingen bij te maken zijn – trouwens ook bij een paar levenskeuzes. Ik zou u daarvoor willen waarschuwen.’ Diependaele kreeg er applaus voor van ex-Groen-voorzitter Jeremie Vaneeckhout.

Return on investment

Bij de CD&V lopen ze evenmin warm voor Musk, al breekt Vlaams fractieleider Peter Van Rompuy wel een lans voor minder regulitis. ‘In Vlaanderen hebben we geen Musk nodig om te beseffen dat het mes moet worden gezet in de administratieve overlast.’ ­Vanuit het Europees Parlement kijkt ex-CD&V-voorzitter Wouter Beke argwanend naar Musk. ‘De Europese Commissie moet de Europeanen beschermen tegen gevaarlijke beïnvloeding van buitenaf. Voor mij kan die beïnvloeding zowel van Rusland, China als Musk komen.’

Waakzaamheid is geboden over hoe Musk met politieke partijen in Europa omgaat – in de eerste plaats op financieel vlak, aldus Beke. ‘Vóór de Amerikaanse verkiezingen bedroeg het vermogen van Musk zo’n 250 miljard dollar. Vandaag wordt het op het meer dan 400 miljard geschat. En dat voor een campagnedotatie van “slechts” 200 miljoen aan Trump. Dat is een serieuze return on investment, maar daarvoor dient de democratie niet.’ Europa moet ook streng toekijken op de monopolie­vorming van Musks bedrijven, vindt Beke.

‘Rijken tist’

Weinig verrassend: bij de linkse partijen is er al helemaal geen sympathie te vinden voor de rijkste man ter wereld. ‘Elon Musk wil de pure afbraak van de welvaartsstaat’, zegt Vooruit-voorzitter Conner Rousseau. ‘Iedereen wil een leerkracht voor de klas, betaalbare zorg en politie die instaat voor de veiligheid op straat. Dat is wat Musk en zijn fans willen afbreken. In Amerika betaal je al 2000 dollar als de ambulance je komt halen bij een klein ongeluk. Dat kan een rijken tist als Elon Musk betalen, maar gewone mensen niet. Daarvoor heb je een sterke overheid nodig. Musk geeft niets om mensen, hij geeft alleen om zichzelf.’

Bij Groen valt te horen dat de recepten van Musk in Vlaanderen al eens zijn uitgeprobeerd. ‘De LDD van Jean-Marie Dedecker leunt het dichtst aan bij de ideeën van Musk, maar die zijn in Vlaanderen niet duurzaam gebleken’, zegt partijwoordvoerder Pieterjan Desmet. ‘De overheid efficiënt maken – waar wij niet tegen zijn – doe je niet per se door alleen te besparen. Zijn retoriek klinkt vooral als een populistisch verhaal, waarbij hij allerhande ideetjes cherrypickt, maar niet vertrekt vanuit een conceptuele visie op mens en maatschappij. Bovendien baant hij zich een weg in de politiek met smakken geld. Dat is zorgwekkend, zowel als het gaat over de desinformatie op zijn platform als over de sponsoring van extreem­rechtse partijen.’