Elisabeth Lucie Baeten en Carl Dircksens over politieke satire: ‘Ik lach even graag met Conner Rousseau als met Bart De Wever’

Carl Dircksens speelt in De Ideale Wereld de woordvoerder van politici, Elisabeth Lucie Baeten geeft hen op sociale media communicatieadvies als pr-vrouw Katrien. ‘Ik ben al blij als ik eens vijf dagen niets tegenkom waar ik een filmpje over wil opnemen.’  

Terwijl u rustig aan het uitbollen bent om tegen Kerstmis helemaal stil te vallen, zijn andere mensen nog altijd hard aan het werk. Carl Dircksens, vooral bekend als de woordvoerder uit De Ideale wereld, werkt mee aan Vrede op aarde, het kerstige programma met Sven de Leijer dat tijdens de eindejaarsdagen wordt uitgezonden op VRT 1. Elisabeth Lucie Baeten heeft, tussen het schrijven aan een opvolger voor haar kinderboek en een nieuw televisiescenario door, ook een halve dagtaak aan het verschijnen in zulke eindejaarprogramma’s.

Baeten: ‘Ik had vorige week een opname voor een programma dat pas in de paasvakantie wordt uitgezonden. De kerstsfeer oproepen lukt nog wel in december, maar die lentevibes waren toch al moeilijker.’

Dircksens: ‘Dat zijn de besparingen bij de VRT. Vorig jaar zag ik dat ook de kerstspecial van Bake Off Vlaanderen op Play4 al in volle zomer was opgenomen. De kandidaten stonden in een kersttrui in zo’n warme tent te bakken en te puffen. Héél kerstig ook.’ (lacht)

We spreken Baeten en Dircksens in een koffiebar op het Antwerpse Zurenborg. In Vlaanderen, waar politieke satire zeldzaam is, zijn ze allebei populair geworden met een typetje dat politici een hak zet. De woordvoerder is een vaste waarde van De Ideale Wereld, ‘Katrien van politieke pr’ schoot dit jaar omhoog in het algoritme van Instagram.

Voor u, mevrouw Baeten, kunnen we echt wel spreken van een doorbraakjaar, niet?

Elisabeth Lucie Baeten: Over een half jaar zal ik er misschien op die manier op terugkijken, maar er is zo veel gebeurd dat ik nog geen tijd heb gehad om er bij stil te staan. Het was allemaal zo overweldigend, en ook wel best vermoeiend.

Carl Dircksens: Welke vraag heb je al gekregen die je absoluut niet had zien aankomen?

Baeten: Zowat alle voorstellen die ik de voorbije weken heb gekregen? (lacht) Eén gebeurtenis was wel heel speciaal: de premier reageerde op een video van mij op Instagram. Alexander De Croo (Open VLD) had Israël om ‘minder’ burgerdoden in Gaza gevraagd, en Katrien had hem het advies gegeven om misschien toch gewoon voor ‘nul’ burgerdoden te pleiten. ‘Point taken’, schreef hij onder mijn video, en later gaf hij zijn fout nog eens toe op een persconferentie. Op zulke momenten leg ik mijn gsm toch even weg en denk ik: in wat voor gekke wereld ben ik nu beland?

Dircksens: Dat maakte andere mensen dan weer juist kwaad op De Croo, vreemd genoeg. Zonder hem nu echt een groots man te willen noemen, vond ik het wel chic van de premier dat hij zijn fout toegaf.

Baeten: Ik vond dat ook wel groots van hem.

Dircksens: Dat is het gevaar natuurlijk: mensen beginnen stilaan te denken dat alles wat politici zeggen verkeerd is.

Baeten: Ik probeer daar streng in te zijn. Comments waarin politici voor ‘stoeme randdebiel’ worden uitgemaakt, delete ik meteen op mijn Instagramprofiel. Beledigen mag niet, verzin op zijn minst iets slimmers dan dat.

Zijn jullie bang om het gevoel te voeden dat alles wat politici zeggen verdacht is?

Dircksens: Nee. Ik ben weleens bang dat een grap te hard is, of dat iemand er heel slecht op zal reageren, maar dat soort angsten moet je kunnen uitschakelen. Er kijken op onze redactie altijd op voorhand wel wat mensen naar de sketches. Als er bij zo’n screening niemand lacht, gaat de grap er meestal al uit.

Baeten: Politici hebben van hun echte pr-adviseurs nu het advies gekregen dat ze mee moeten zijn met mijn video’s. Ze delen het allemaal als ik iets over hen maak, en doen alsof ze er zelf het hardst om moeten lachen. Ik hoop dat ze er niet alleen maar om moeten lachen, want er zit altijd ook wel een boodschap in.

Dircksens: De Vlaams Belanger Chris Janssens deelt de parodieën van De Ideale Wereld op Vlaams Belang TV ook heel gretig. Dat is wel bizar, ja. Heel lang is dat een discussie geweest bij ons: maken we het Vlaams Belang salonfähig door er grappen over te maken? We zouden ze ook kunnen negeren. We zijn gelukkig gestopt met die discussie: als we een goede grap hebben, maken we ze. Punt.

Wij krijgen al vaak de kritiek dat De Ideale Wereld te links is, maar ik ben het daar niet mee eens. Wij lachen met de macht, en die is in Vlaanderen al heel lang rechts. Ik lach even graag met Conner Rousseau (Vooruit) als met Bart De Wever (N-VA). Uit kijkersonderzoek is trouwens ooit gebleken dat er van extreemlinks tot extreemrechts mensen naar ons kijken. Ik was daar best trots op: een grap is ook pas echt geslaagd als iemand die het niet eens is met de mening erachter er ook om kan lachen.

U hebt nog nooit een Vlaams Belanger advies gegeven, mevrouw Baeten.

Baeten: Voorlopig niet, nee. We moeten ook niet onnozel doen: de achterban van sommige partijen is op sociale media veel luider dan die van andere. Ik heb geen zin om een trollenleger achter mij aan te krijgen.

Het was dit jaar ex-Vooruitvoorzitter Conner Rousseau die op Instagram mensen begon aan te spreken over een video die u over hem had gemaakt.

Baeten: Ja. Ik heb zelf nooit iets van hem ontvangen. Ik heb ook nog nooit echte haatberichten ontvangen. Als ik al kritiek krijg, is die nooit heel grof.

De Ideale Wereld bestaat tien jaar, wat plots oud is voor een programma dat nog altijd fris en nieuw aanvoelt.

Dircksens: Ik ben erbij sinds het tweede seizoen. De woordvoerder speel ik zes jaar ondertussen. Ik ben begonnen met Sven de Leijer, die na het vertrek van Jonas Geirnaert politieke filmpjes maakte voor het programma. Wij hadden geen flauw benul waar we aan begonnen, en wisten in de eerste weken ook helemaal niet wat te doen. De Ideale Wereld is geen nieuwsdienst, maar met de regeringsformatie van 2014 vonden we onze vorm. We stonden daar tussen de Wetstraatjournalisten vaak uren en uren te wachten – soms een hele nacht – tot er een politicus met ons wilde spreken. Bart De Wever is een keer uit de onderhandelingen gekomen om een goodiebag te halen die wij aan de onderhandelaars stonden uit te delen. Wij scoorden daar zelfs nieuws mee, tot verbazing van de journalisten die erop stonden te kijken. In die uren dat we daar waren, kwamen er af en toe woordvoerders naar buiten om te spinnen wat er binnen aan tafel gebeurde. Sven wist net genoeg en net te weinig van politiek om die gesprekjes slim en geestig te maken. Na de regeringsvorming ontdekten we de plenaire vergadering van het parlement waar we politici konden stalken tot ze voor onze camera wilden verschijnen. Dat waren veel aangenamere werkuren: elke donderdag van twee tot vijf. (lacht)

Leerden politici ook met jullie omgaan?

Dircksens: De tofste waren degenen die altijd zichzelf bleven. Servais Verherstraeten (CD&V) doet altijd al een beetje raar, en antwoordde ook nog eens bloedserieus op al onze vragen. Kris Peeters (CD&V) was misschien wel mijn persoonlijke favoriet. De meeste ministers stuurden eerst hun woordvoerder om eens te horen wat we wilden doen, maar hij sprong vaak meteen en zonder voorbereiding in het bad. Hij was heel benaderbaar, en daarom ook heel makkelijk om uit te lachen. Kris Peeters bleef ook altijd helemaal Kris Peeters. We hadden maar twee uur om op te nemen, dus qua bekendheid waren we dan altijd blij als we hem toch al op tape hadden. (lacht)

U speelt nu al zes jaar Lander Cobbaert, maar er zit geen sleet op de formule.

Dircksens: Ik doe het ook maar af en toe. Ik denk dat ik daarmee een goed ritme heb gevonden, want ik heb nog niemand horen zuchten als we weer een idee hebben voor een nieuwe tussenkomst van hem.

Baeten: Er gebeurt ook gewoon zo ontzettend veel dat goede content oplevert. Of is dat enkel mijn idee van de laatste maanden?

Dircksens: Dit jaar is er vooral heel veel gebeurd dat jammer genoeg buiten het seizoen van De Ideale Wereld viel: Thibaut Courtois die niet meer voor de Rode Duivels wil spelen, Conner Rousseau met z’n zatte praat en Vincent Van Quickenborne die beweert dat hij luchtgitaar speelde en niet tegen een politiecombi plaste. Bij zo’n zin denk ik wel: dat had mijn grap moeten zijn. Het wordt moeilijker en moeilijker om politici te overtreffen. Maar het is ook wel het hoogste goed als een echte woordvoerder me stuurt: je zat er niet ver naast. (grijnst)

Baeten: Ik zeg meestal wat politici zelf zeggen, maar dan met een ander stemmetje. Ik hoef maar heel weinig eigen tekst toe te voegen om het te laten werken. De vraag die erachter zit, is gewoon: menen jullie dit nu echt?

Katrien van politieke pr is vaak veel harder dan de woordvoerder.

Baeten: Ik doe nochtans niet veel meer dan woordelijk herhalen wat in de krant stond. Ik vertrek altijd wel duidelijk vanuit een boosheid of gevoel van onrechtvaardigheid.

Dircksens: Ik ben zelden echt boos.

Baeten: What’s that like?

Dircksens: Zelfs als het over kinderopvang of alle beslissingen van Matthias Diependaele (N-VA, Vlaams minister van Wonen) gaat, denk ik toch vaak: ik heb dat allemaal niet zelf meegemaakt. Ik kan moeilijk kwaad worden over zulke beslissingen.

Baeten: Ik kan heel moeilijk níét kwaad worden over zulke beslissingen.

En van dan af ging het gesprek alleen nog maar over de privileges van de witte heteroman.

Baeten: (schiet in de lach)

Dircksens: Ik heb politieke wetenschappen gestudeerd, misschien bekijk ik het daardoor allemaal wat theoretisch. Het systeem werkt nu eenmaal zo dat de verkozenen het voor het zeggen hebben. Zijn we het allemaal oneens met wat zij doen, dan verkiezen we de volgende keer andere politici die het op hun beurt mogen verknallen.

Baeten: Ik leg mij niet graag bij de zaken neer, ook niet in mijn persoonlijk leven. Zelfs als ik het gevoel heb dat ik niks kan veranderen, wil ik laten horen dat ik het ergens niet mee eens ben.

U werd eerst opgepikt toen u zich met een brief aan Hilde Crevits (CD&V) liet horen over de crisis in de kinderopvang.

Dircksens: Heb jij dan zelf last gehad om een goede crèche te vinden?

Baeten: Wij hadden een geweldige crèche, maar wij zagen dat de begeleiders eronderdoor gingen door de werkdruk. De zaak ligt mij zo na aan het hart dat ik ervoor zal blijven strijden. Er is misschien wat meer geld naar de kinderopvang gegaan dit jaar, maar het is nog lang niet genoeg.

En u hebt zo niets waar u zich over opwindt, meneer Dircksens?

Dircksens: Ik ben heel kwaad als Beerschot verliest, maar dat is na twee dagen ook wel weer over. Is dat cynisme van mij? Ik denk van niet. Misschien ben ik wat onverschillig.

Baeten: Je bent zes jaar ouder dan ik. Misschien komt dat met de leeftijd.

Dircksens: Neem nu de oorlog in Gaza. Ik lees alles wat daarover verschijnt, en ik vind dat verschrikkelijk. Maar ik kan daar niets over posten op sociale media. Tom Borremans had daarover een geestige cartoon bij ons. Iemand zegt tegen een Israëlische soldaat: pas op of ik zet het op Instagram.

Baeten: Ik ga daar niet mee akkoord. Het is crazy wat daar gebeurt, en op sociale media protesteert momenteel de hele wereld daartegen.

Dircksens: Alleen wordt daar geen enkele Palestijn beter van.

Baeten: We zetten allemaal samen druk. Dit is de eerste keer dat ik net het gevoel heb dat het juist wel een verschil maakt om erover te blijven praten en tiktokken en instagrammen. Ik wil al helemaal niet dat we deze oorlog vergeten en volgend jaar verbaasd zijn als we horen dat hij nog altijd bezig is.

Dircksens: Er zijn genoeg conflicten in de wereld waar dat wel voor geldt. Of is dat nu helemaal cynisch?

Snel over naar iets anders: welke televisie vonden jullie dit jaar buitengewoon goed?

Baeten: Boris vond ik supergoed, en De Jaren 90 voor Tieners.

Dircksens: Je had ons op voorhand gevraagd om daar eens over na te denken, en ik had exact dezelfde twee programma’s genoteerd. Ik ben begonnen als tv-maker bij Steven Van Herreweghe, en hij doet dat fantastisch goed met die tieners. Het is zowel geestig als confronterend om hun verbazing te zien over iets wat je zelf nog hebt meegemaakt.

Baeten: Die tieners vergapen zich aan wat voor ons nostalgie is: elke oudejaarsavond zetten wij traditiegetrouw de eindejaarsspecial van Het Swingpaleis uit 1996 nog eens op. Tip: die staat integraal op YouTube.

Wij kijken thuis op het einde van kerstavond traditioneel naar een aflevering van de Familie Backeljau.

Dircksens: Dat was ook heel goede televisie. De bedenker, Luk Wyns, heeft dit jaar Knokke off geschreven, ook erg de moeite.

Mevrouw Baeten, u zei dit najaar in een interview dat er in de televisiewereld nog altijd veel vetzakken…

Baeten (onderbreekt) Mag ik even de originele quote weergeven? De interviewer vroeg of er nog veel vetzakken rondliepen in de televisiewereld. Ik antwoordde: ja, zoals overal. Dat is vervolgens de kop geworden, maar ik blijf er ook bij. Het is wel verbeterd. Ik ben niet meer de enige vrouw op een brainstorm met negen dudes, zoals zes jaar geleden wel nog het geval was.

Werken er vetzakken bij De Ideale Wereld?

Baeten: Hij bedoelt behalve jijzelf dan, Carl.

Dircksens: (gespeeld verontwaardigd) Ik probeer al de hele tijd beleefd te blijven en nu krijg ik dit?

Baeten: Ik wil je alleen maar eens echt kwaad maken. (lacht)

Dircksens: Ik ben nog nooit een vetzak tegengekomen, maar misschien staat mijn vetzakkenradar niet heel goed afgesteld. Sarah Vandeursen was bij ons lange tijd de enige vrouw rond de tafel, en ik had nooit echt het gevoel dat het een probleem was.

Baeten: Omdat jij zelf een man bent, hè.

Dircksens: Ja. Ik heb daar toen nooit bij stilgestaan. Mensen als Jan Jaap van der Wal en Jan Eelen hebben ervoor gezorgd dat de redactie evenwichtiger is, en dat maakt het programma ook beter. Je kunt wel denken dat je met iedereen rekening houdt, maar je ziet het pas als je een diverse redactie hebt.

Ben u de machinerie van De Ideale Wereld weleens beu?

Dircksens: Natuurlijk, ik ben blij als ik af en toe aan iets anders kan werken. Vrede op aarde nu, of mijn werk als voetbalcommentator. Dat is geweldig om te doen. Vorige week heb ik nog de match tussen Real Madrid en Union Berlin becommentarieerd.

Volgend jaar komen er verkiezingen aan. Sven de Leijer vertelde in een podcast naar aanleiding van tien jaar De Ideale Wereld dat het begon te kriebelen om dan weer politieke stukjes te gaan maken.

Dircksens: Hij zei mij ook al dat hij het begon te missen. Ik zou graag nog eens met hem een tijd rondhangen in de Wetstraat.

Er zal veel materiaal zijn.

Baeten: Ik ben al blij als ik eens vijf dagen niets tegenkom waar ik een filmpje over wil opnemen. Ik ben ook bang dat mensen die irritante stem van Katrien beu gaan raken, dus ik ga niet op alles springen dat voorbijkomt.

Dircksens: Tom Borremans heeft voor Sociaal Incapabele Michiel een nog veel irritantere stem gekozen, en hij doet dat al jaren. Je hoeft je geen zorgen te maken.