Netbeheerder Elia pleit voor uitstel van duurste deel van energie-eiland: ‘Uitstel, geen afstel’

Hoogspanningsnetbeheerder Elia adviseert het uitstel van het duurste deel van het energie-eiland. Dat zegt CEO Bernard Gustin. Ontslagnemend minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) eist dat Elia de aanbestedingsprocedure heropstart, want het lijkt erop, zegt ze, dat er buitensporige kosten worden aangerekend.

Het budget van het Prinses Elisabeth-eiland is verdubbeld tot 7,5 miljard euro. Dat leidde tot heel wat kritiek vanuit de bedrijfswereld. Ook vanuit het parlement kwamen er vragen over de oplopende kost van het kunstmatig eiland in de Noordzee en de impact op de energiefactuur van de gezinnen en bedrijven.

De Elia-top adviseert daarom om het deel gelijkstroom van het energie-eiland uit te stellen. Dat is het duurste deel van het eiland, goed voor de helft van het budget: 3,75 miljard euro. ‘We gaan het contract over gelijkstroom in februari niet ondertekenen.’

Concreet gaat het om gelijkstroominfrastructuur die het Verenigd Koninkrijk verbindt met ons land en via het prinses Elisabeth-eiland loopt. Vooral het conversiestation op het energie-eiland kost handenvol geld. Ook het derde windmolenpark in de Prinses Elisabeth-zone – dat is de zone in de Noordzee waar nieuwe windparken zullen worden gebouwd – is via gelijkstroom met ons land verbonden. De elektriciteit van de twee andere nieuw te bouwen windparken komt via (goedkopere) wisselstroom aan land. De beheerder van het hoogspanningsnet adviseert dus om op de pauzeknop te duwen voor dat dure onderdeel.

‘Uitstel, geen afstel’

De Elia-topman wijst naar de markt voor die gelijkstroom, die ‘oververhit’ is. ‘We zitten op de piek van de markt’, argumenteert Gustin de aanbeveling om de investering uit te stellen.  Elia gaat nu ‘gelijkwaardige alternatieven” voor het huidige ontwerp bestuderen, met name een rechtstreeks onderzeese hoogspanningskabel tussen het Verenigd Koninkrijk en ons land. Het gaat om alternatieven die een stuk goedkoper zijn. Een andere mogelijkheid is dat de markt voor gelijkstroominfrastructuur wat kalmeert en dat het oorspronkelijke project toch weer wordt voortgezet.

De netbheerder onderhandelt met de leverancier om de voorwaarden voor dat contract te verlengen. Wel zal Elia bij uitstel het ‘slot’ kwijt zijn bij die leveranciers en zouden we opnieuw achteraan de rij belanden. Dat zou minstens 3 jaar uitstel betekenen. Maar ook een alternatieve oplossing uitwerken zou vertraging betekenen. Een rechtstreekse verbinding met het Verenigd Koninkrijk zou bijvoorbeeld vijf jaar extra duren.

Het advies tot uitstel houdt ook in dat het derde nieuwe windpark in de Noordzee (1,4 gigawatt capaciteit) zou worden uitgesteld. Volgens de CEO van Elia Transmisson Belgium, Frédéric Dunon, zou dat leiden tot een impact op onze bevoorradingszekerheid, ‘maar dat is beheersbaar’. Ook zijn er ‘risico’s’ verbonden aan de alternatieve oplossingen. Het gaan bijvoorbeeld om de noodzaak om vergunningen te vernieuwen of om opnieuw groen licht van de Britse regulator te krijgen.  De bouw van het eiland zelf wordt voor alle duidelijkheid niet in vraag gesteld of uitgesteld. ‘Dit is uitstel, geen afstel’, benadrukt de topman. ‘Het energie-eiland komt er. De vraag is wanneer en tegen welke prijs. De behoefte aan elektriciteit zal immers enkel maar stijgen’, aldus Gustin.

Het is de regering die de uiteindelijke beslissing moet nemen. Gezien de impact van Elia zal het advies van de netbeheerder zwaar doorwegen.

‘Buitensporige kosten’

Ontslagnemend minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) eist dat Elia de aanbestedingsprocedure heropstart en ze roept de Europese Commissie op tot een onderzoek naar de leveranciers.

Volgens de minister is er sprake van ‘minstens  een miljard euro’ in de offerte voor het gelijkstroomgedeelte die Elia ontving die niet transparant kan worden gerechtvaardigd. ‘Het lijkt erop dat de leverancier een buitensporige en onaanvaardbare risicopremie toepast’, zegt ze. Van der Straeten gaat de zaak ook bij Europa aankaarten. Ze roept op tot een onderzoek ‘naar de praktijken van deze leveranciers, die de concurrentie beperken en de markt verstoren’.

De stijgende kosten van hoogspanningsinfrastructuur zijn volgens haar een bredere Europese en mondiale trend.  ‘Vandaag domineren slechts drie bedrijven – Hitachi, Siemens en GE – deze markt, wat de concurrentiekracht beperkt en de prijsinflatie voedt’. De strategische waarde van het project en de ambitie om van de Noordzee een belangrijke energiehub te maken, blijft volgens de minister overeind. Het energie-eiland zal daarbij een sleutelrol spelen, verzekert Van der Straeten.