‘Een nieuwe regering? Dat wordt Kerstmis’

‘Een mogelijkse Arizona-coalitie is politiek terug levend, maar ze ligt nog wel steeds op de dienst intensieve zorgen’, schrijft professor Herman Matthijs (VUB en UGent).

Het is nu wel duidelijk dat de vorming van de federale regeringsvorming op de Griekse kalender terecht is gekomen en dat, op zijn minst, in de richting van Kerstmis. De hoofdreden voor deze vertraging zijn de nakende lokale verkiezingen op 13 oktober. Op die avond zal de kiezer de politieke kaarten opnieuw schudden, en dat kan ook gevolgen hebben voor de krachtsverhoudingen aan de onderhandelingstafel. Het volstaat dat een paar Arizona-partijen in de problemen komen op verkiezingsavond, en de onderhandelingen liggen opnieuw plat.

Mindere dossiers?

De vijf politieke partijen van de Arizona-coalitie (N-VA, MR, Les Engagés, CD&V en Vooruit) gaan nu eerst de zogenaamde ‘gemakkelijkere dossiers’ bespreken, zoals defensie, energie en immigratie, om dan na 13 oktober de sociaaleconomische en budgettaire dossiers opnieuw te bekijken. Hierover zijn toch een aantal kritische bedenkingen te formuleren aan de hand van enige voorbeelden.

• Defensie: Gaan de vijf Arizona- partijen nu wel snel een akkoord maken over bijkomende investeringen in defensie? De meningen daaromtrent zijn ook zeer verdeeld. Bovendien komt het behalen van de NAVO-norm, die zegt dat 2 procent van het bbp naar defensie moet gaan, neer op een budgettaire factuur van 4,2 miljard euro per jaar.
• Energie: waar gaan we de volgende jaren onze elektriciteit vandaan halen? Importeren of nieuwe centrales bouwen? Gascentrales kosten geld en hetzelfde geldt voor grote kerncentrales of de kleinere reactoren (SMR). Ook hier zal het federale budget moeten worden aangesproken om te investeren.
• Immigratie: ook over dit thema liggen de standpunten ver uit elkaar. Ook dit beleid heeft een kostprijs, die de afgelopen jaren gevoelig is gestegen.

Naast deze drie voorbeelden zijn er nog andere te geven. Al deze dossiers hebben een directe band met de begroting en die zou dan pas later behandeld worden? En dat terwijl het beleid van een regering net uitgedrukt wordt in de belangrijkste politieke nota van het land, namelijk de begroting. Met andere woorden, de zogenaamde ‘minder moeilijke dossiers’ eerst behandelen en dit los van een budgettaire discussie is irrelevant, en ook onrealistisch.

Interfederaal plan

Bovendien moet er nog een budgettair plan worden opgemaakt in het kader van de EU- begrotingsregels, waarin dit land gaat aantonen hoe dat men die begrotingsregels in de praktijk zal brengen: het interfederaal begrotingstekort verminderen van 4,5 procent naar 3 procent en daarna naar 1,5 procent, de overheidsschuld afbouwen van 105 procent bbp richting 90 procent en later 30 procent, de hervorming van de arbeidsmarkt enz.…

Dat plan zal moeten worden opgemaakt op basis van een akkoord tussen zes regeringen (federaal, Vlaams, Brussel, Frans, Waals en de Duitstalige Gemeenschap). Het laatste desbetreffende akkoord dateert van 2013. Aan deze oefening is nog geen tijd besteed.

Omwille van de afwezigheid van hiërarchie der rechtsnormen tussen een wet en een decreet in dit land, kan de federale regering ook niets opleggen en moet er een dergelijk akkoord komen tussen alle regeringen. Het Belgisch budgettair plan voor de Europese Commissie zal er dus op zijn vroegst in 2025 zijn.

Het is wel opvallend dat nogal wat politieke partijen erop rekenen dat België niets wordt aangedaan zolang de Franse zuiderburen ook niets indienen. Tenzij de ratingbureaus en de financiële markten zich gaan roeren…

Conclusie

De organisatie van drie verkiezingen (Europees parlement, Kamer en Vlaams Parlement) op één dag heeft geleid tot een onoverzichtelijke politieke situatie. Daardoor worden alle dossiers van elk bestuursniveau aan elkaar gekoppeld. Enig plan om deze verkiezingen uit elkander te halen is nog niet op tafel beland.

Een mogelijkse Arizona-coalitie is politiek terug levend, maar ze ligt nog wel steeds op de dienst intensieve zorgen.