‘Een contract tussen Dorpsstraat en Wetstraat kan de vertrouwenscrisis keren’

‘Over één jaar trekken we naar de stembus. Door de groeiende vertrouwensbreuk tussen burger en politiek belooft het nu al een gitzwarte zondag te worden’, schrijft Kevin Defieuw, schepen in Wevelgem. ‘Maar ook binnen de politiek is er vandaag een groeiende kloof. De Dorpsstraat en de Wetstraat drijven steeds verder uit elkaar en dat is  problematisch. Deze band is immers de laatste levenslijn om het algemeen vertrouwen te reanimeren.’

Over één jaar trekken we naar de stembus. Door de groeiende vertrouwensbreuk tussen burger en politiek belooft het nu al een gitzwarte zondag te worden. Maar ook binnen de politiek is er vandaag een groeiende kloof. De Dorpsstraat en de Wetstraat drijven steeds verder uit elkaar en dat is een problematische vaststelling. Deze band is immers de laatste levenslijn om het algemeen vertrouwen te reanimeren. 

Lokale besturen scoren op cruciale vertrouwensparameters. Door de nabijheid worden ze gedwongen om daadkrachtig en oplossingsgericht te zijn. Locals kunnen opvolgen hoe realisaties evolueren. Indien deze niet de beloofde richting uitgaan, is het bestuur aanspreekbaar. Zo hebben burgers nog het gevoel echt te kunnen wegen op het beleid. Tot slot behoren lokale schandalen en spektakelpolitiek tot de uitzonderingen. En toch maakte ook het onderzoek De Stemming duidelijk dat het vertrouwen in de stads- en gemeentebesturen een significante knauw krijgt.   

Voor de Dorpsstraat is dit een zure vaststelling. Het is vooral de bovenlokale malaise die zorgt voor deze negatieve teneur. In een poging het tij te keren, zetten lokale partijen zich harder af van de nationale politiek. Kopstukken zoals Bart Tommelein en Kristof Calvo worden zo gedwongen om resoluut te kiezen voor hun stad. Maar ook de opkomst van tientallen neutrale stads- en gemeentelijsten, mede onder druk van de nieuwe kieswetgeving, maakt onderdeel uit van deze afzetbeweging. Lokale partijen en politici vormen daardoor steeds minder een verlengstuk van het bovenlokale gebeuren.  

Die banden lijken vandaag net cruciaal om de burger opnieuw te overtuigen. Hoe wil je immers dat burgers de Wetstraat vertrouwen als zelfs lokale partijen de banden resoluut doorknippen? Zij vormen nog steeds een noodzakelijke antennefunctie. Wat leeft er echt onder de bevolking? Wat zijn vandaag de belangrijkste bezorgdheden? Lokale mandatarissen zijn daarnaast ambassadeurs voor hun partij. Zij kunnen vanuit die rol rechtstreeks duiden waarom in het verre Brussel beslissing x of y werd genomen.

(Lees verder hieronder.)

Een vertrouwenscontract tussen de lokale besturen en de hogere overheden kan deze politieke band herstellen. Als lokaal bestuurder zijn de krijtlijnen van zo’n overeenkomst duidelijk:

• Wat je geeft, krijg je terug. Respect voor het lokaal bestuur is fundamenteel. Binnen de toekomstige arbeidsmarkt steden en gemeenten verantwoordelijkheid geven, is een teken van vertrouwen. Maar zonder een correcte financiering, werkt dit contraproductief. Een noodzakelijke actualisatie van het gemeentefonds dringt zich bijgevolg op. Consequente beleidsuitingen van respect en erkenning kunnen de lokale mandatarissen opnieuw overtuigen. 
• Kijk eerst in eigen boezem. Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers opperde het idee van een septemberverklaring voor burgemeesters. De traditionele septemberverklaring van de Minister-president heeft nog nooit bijgedragen tot de vertrouwensband met de burger. Het concept kopiëren, zal dus geen effect hebben. Zolang het nationale toneel zich overigens kenmerkt door een gebrek aan daadkracht, eensgezindheid en transparantie zal de negatieve teneur blijven.
• Leg niet op wat je zelf niet zou doen. Steden en gemeente hebben de ideale schaal om zaken uit te testen. We moeten evenwel stoppen met ze als laboratoria voor onzekere vertrouwensexperimenten te gebruiken. Negatieve resultaten hebben een blijvende impact en de speelmarge is vandaag beperkt. Wat is het effect van de afgeschafte kiesplicht? Niemand die het weet, maar toch zijn we in oktober 2024 niet meer verplicht te gaan stemmen.
• Garandeer stabiliteit. In een snel veranderende en soms gekke wereld, zijn burgers op zoek naar zekerheden. De stad of gemeente vormt vaak een baken van houvast. Het is belangrijk om dit te koesteren en dus geen onzekerheden bij te creëren. Stop met ballonnetjes allerhande. En neem ook de gedwongen gemeentefusies weg, die als een zwaard van Damocles boven de hoofden van de lokale besturen hangen.        

Het is van het grootste belang om de – tot voor kort vanzelfsprekende – band tussen het lokale en het bovenlokale niveau aan te halen. Enkel als er opnieuw vertrouwen is tussen de Dorpstraat en de Wetstraat, kan het geloof doorsijpelen naar de bevolking.

Kevin Defieuw (CD&V) is schepen in Wevelgem.