Conner Rousseau (Vooruit) wil dat de volgende federale regering van Europa eist dat ze productieve investeringen ‘buiten de begroting’ mag houden. Maar wat betekent dat? ‘Het is onbegrijpelijk dat Europa zo weerbarstig is geweest’, zegt begrotingsexpert Wim Moesen (KU Leuven).
1. Wat stelt Rousseau voor?
De toekomstige Vooruit-voorzitter lijkt het recept te hebben gevonden voor een nieuwe federale regering. De socialist wil gerust mee hervormen, bijvoorbeeld op het vlak van pensioenen, maar eist ook nieuwe investeringen, bijvoorbeeld in het spoor. Volgens Rousseau moet die volgende regering naar Europa stappen om te eisen dat ze die investeringen buiten de begroting mag houden. De Europese Commissie waakt immers over de nationale rekeningen. Het is tijd dat ze zich wat flexibeler opstelt, aldus Rousseau.
Het voorstel komt op een apart moment voor de Belgische begroting. Dit jaar kampt ons land met een tekort van 4,4 procent van het bruto binnenlands product (bbp). De overheidsschuld gaat richting 106 procent van het bbp. En dat terwijl Europa eigenlijk uitgaat van een tekort van maximaal 3 procent en een schuld van maximaal 60 procent, de zogezegde Maastrichtnorm. Sinds kort zit België op het Europese ‘strafbankje’, waardoor Europa ons makkelijker in het gareel kan houden. De nieuwe regeringen van dit land zullen dus geld moet zoeken via besparingen, nieuwe belastingen of een combinatie van de twee.
Conner Rousseau (Vooruit): ‘Als ik één ding niet ga doen, is het te snel toegeven’
2. Wat bedoelt Rousseau precies?
‘Eigenlijk verwoordt Rousseau de gouden financieringsregel’, zegt begrotingsexpert Wim Moesen (KU Leuven). In die visie wordt de begroting in twee luiken onderverdeeld. Enerzijds heb je de ‘recurrente uitgaven’. Denk aan dagelijkse uitgaven zoals die in het onderwijs of aan de sociale uitkeringen. Die uitgaven moeten betaald worden met inkomsten, zoals belastingen en socialezekerheidsbijdragen. Niet met leningen, dus.
Anderzijds zijn er de investeringsuitgaven. ‘Veel economen pleiten ervoor om die uitgaven apart te bekijken’, zegt Moesen. In België werken de lokale besturen op die manier. Ook op Belgisch niveau ging men zo te werk tot 1975.
‘Vergelijk het met een gezin’, zegt Moesen. ‘Een goede huisvader leent geen geld om op vakantie of op restaurant te gaan, maar wel om een huis te kopen.’ In dat tweede geval staat er namelijk iets tastbaars tegenover de investering. Hetzelfde geldt voor de nationale rekeningen. Lenen voor recurrente uitgaven is geen goed idee, ‘maar wel om een brug over een kanaal te bouwen, want dat vergemakkelijkt het economische leven’, legt Moesen uit.
‘Een goede huisvader leent geen geld om op vakantie of op restaurant te gaan, maar wel om een huis te kopen.’
Het probleem is dat politici zelf creatief durven om te gaan met de term ‘investering’. Niet elke uitgave levert op termijn iets tastbaars op. ‘Vergelijk het met een man die zijn vriendin voor Valentijn uitnodigt op restaurant. Hij kan beweren dat hij in de liefde investeert, maar het gaat hier helemaal niet om een investeringsuitgave, maar om een recurrente uitgave.’
Van het Oosterweelproject in en rondom Antwerpen werd vaak gezegd dat het buiten de begroting werd gehouden. Dat is niet precies genoeg verwoord, zegt Moesen. ‘Als ad-hocoplossing wordt Oosterweel – waarvan we totale prijs nog steeds niet kennen, maar hij zou rond de 6 miljard euro schommelen – beschouwd als “uitgave buiten de begrotingsdoelstelling”. Het is zo’n groot project dat het niet gefactureerd wordt in één jaar, maar gespreid wordt over de tijd.’
3. Is wat Rousseau zegt haalbaar?
Dat hangt ervan af. De volgende Europese Commissie moet nog gevormd worden. Het is nog koffiedik kijken hoe streng in de leer de volgende ploeg zal zijn. Wel is er de laatste jaren een mildere aanpak gekomen.
Moesen: ‘Op dit ogenblik mag je uitgaven die door de EU gefinancierd worden buiten de begroting houden. Dat mag ook wanneer verschillende landen samen maatregelen nemen, bijvoorbeeld als ze de hoogspanningslijnen tussen lidstaten verbeteren.’
Er is dus wat aan het schuiven. Puur boekhoudkundig gezien zou het trouwens een fluitje van een cent zijn. ‘In Europa worden alle uitgaven met een code aangeduid. Code 7 staat voor de materiële, fysieke duurzame investeringen. Dat valt dus heel gemakkelijk op te splitsen.’
Het rapport van de regering-De Croo: ‘Landen zonder index hebben de koopkracht minstens even goed beschermd’
4. Is de piste van de Rousseau wenselijk?
Zonder meer, zegt Moesen. ‘Het is inderdaad onbegrijpelijk dat Europa zo weerbarstig is geweest. Vooral onder invloed van de Duitsers hebben ze zo gefocust op een begroting in evenwicht. Werken via de gouden financieringsregel is nochtans de logica zelve. Al was het maar omdat we, bijvoorbeeld, de wederopbouw van de Vesdervallei, die in 2021 werd getroffen door overstromingen, makkelijker kunnen bekostigen.’
Kortom, de huidige situatie is onhoudbaar, vindt Moesen. ‘Om de klimaatdoelstellingen te halen heeft Europa 260 miljard euro extra publieke investeringen nodig. Voor België zou dat neerkomen op 7 miljard euro. Als we die doelstellingen niet halen, zitten we helemaal in de miserie.’
Het zal de komende jaren dus flexibeler moeten. ‘Uit de contacten die ik heb, krijg ik de indruk dat de strenge leer enkel nog bij de hardliners leeft. Het is een kwestie van tijd voordat men door de knieën gaat.’
Vlaamse Europarlementsleden houden onkostenvergoedingen geheim
Verkiezingen 2024
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier