‘CD&V dreigt fundamenteel debat over abortus te hypothekeren’

‘Het debat over abortus moet ten gronde gevoerd worden’, schrijft Jonathan Lambaerts. ‘Het zou een spijtige zaak zijn mocht het rapport van de experten het enige zijn waarover de discussie gaat.’

Het debat over de abortuswetgeving werd deze week opnieuw aangezwengeld. Aanleiding was de presentatie van het onderzoeksrapport van een comité van experten in het federaal parlement. Dit comité werd door de regering De Croo aangesteld om de huidige abortuswetgeving en -praktijk te onderzoeken, en aanbevelingen te doen voor eventuele wijzigingen. Lange tijd leek hun onderzoek een maat voor niets te worden, want CD&V gaf meermaals te kennen niet open te staan voor een herziening van de wet. In het bijzonder, omdat de wijzigingen die de overige regeringspartners voor ogen staan een versoepeling van de wetgeving inhouden.

Het mag dan ook verbazen dat CD&V begin deze week toch een opening maakt om de huidige abortuswetgeving te wijzigen. Eens te meer, omdat ze dit deden daags voor het comité van experten zijn bevindingen kwam presenteren. Hiermee haalde de partij het parlement de wind uit de zeilen. Dit valt te betreuren. Door de deur haastig open te zetten voor een politiek compromis, dreigt CD&V een fundamenteel debat te hypothekeren. Nochtans verdient dit debat het om ten gronde te worden gevoerd.

In het bijzonder omdat het comité van experten vertrok van ‘de concrete opvolging van de abortusverzoeken en hun evolutie’ (Studie en evaluatie van de abortuswet en -praktijk in België). De experten hielden dus de huidige praktijk tegen het licht en brachten pijnpunten (ervaren door onder meer professionals in de gezondheidszorg) in kaart. Hun aanbevelingen lijken dan ook eerder gericht op de optimalisatie van de abortuspraktijk, dan op een evaluatie ervan. Of deze optimalisatie wenselijk is, wordt niet onderzocht. Laat staan beargumenteerd.

Als het debat wordt verengd tot dit rapport, dan gaat het niet over abortus en de morele, maar ook culturele implicaties ervan. Het gaat dan enkel over het verruimen (alsook vergemakkelijken) van een medische ingreep en het bijsturen van de omkaderende procedures en wetgeving. Het paradigma van waaruit wordt vertrokken, blijft onaangeroerd. De experten beroepen zich in hun rapport wel regelmatig op morele redenen, zonder evenwel duidelijk te maken wat deze juist inhouden. Net zomin geven zij inzicht in het mens- en wereldbeeld van waaruit zij vertrekken.

(Lees verder hieronder.)

Wat wel duidelijk wordt bij het lezen van het rapport, is dat de experten abortus vooral als een medische handeling beschouwen en dat abortus voor hen bovenal een kwestie van gezondheidszorg is. Het rapport ontwikkelt zich dan ook volgens die logica en als dit rapport tot uitgangspunt van het debat wordt genomen, dan zal deze logica bepalend zijn. In het verleden wezen verschillende filosofen echter al op het gevaar van politiek die zich ent op de medische logica met haar exclusieve aandacht voor de biologie van de mens. Zo waarschuwde de Italiaanse filosoof Giorgio Agamben er tijdens de coronacrisis nog voor dat een exclusieve aandacht voor volksgezondheid, leidt tot een verarming van het menselijke leven en een verschraling van de menselijke zelfbeleving.

Een interessante parallel kan worden getrokken met het abortusdebat. Door abortus enkel te benaderen als een medische ingreep, wordt niet gekeken naar hoe deze praktijk ons zelfverstaan maar ook ons samenleven beïnvloedt. Er wordt niet stilgestaan bij het mensbeeld dat erachter schuilgaat en evenmin bij de vraag of dit de manier is waarop we onszelf willen begrijpen. Er wordt niet nagedacht over hoe dit mensbeeld vormgeeft aan onze opvattingen over onze relatie tot anderen (in het bijzonder onze liefdespartners) en de verantwoordelijkheden die daarmee samenhangen. En er wordt niet ingegaan op wat de praktijk van abortus onthult over onze houding ten opzichte van menselijk leven in zijn meest kwetsbare vorm.

Het is net dit debat dat moet worden gevoerd in de schoot van onze democratie: de Kamer van Volksvertegenwoordigers. Het zou een groot democratisch, maar ook maatschappelijk deficit zijn, moest het parlement de mogelijkheid hiertoe worden ontzegd ten gevolge van partijpolitieke strategieën. Evenzeer zou het een spijtige zaak zijn, mocht het rapport van de experten het enige voorwerp van discussie zijn. Dit zou betekenen dat de logica van het medische denken en de mens- en wereldbeelden die daarachter schuilgaan, stilzwijgend worden aangenomen en zo aan kracht winnen als leitmotiv voor onze samenleving.

Of wie die richting uit willen, is een politieke vraag pur sang die ten gronde besproken hoort te worden. Geen enkele politieke partij heeft het recht om die discussie om electorale redenen te kapen.

Jonathan Lambaerts studeerde sociaal-cultureel werk, wijsbegeerte en godsdienstwetenschappen. Hij is momenteel verbonden aan de Thomas More hogeschool.