Donald Trump: een probleem voor de Vlaamse rechterzijde

Door de Oekraïense president Volodymyr Zelensky de schuld te geven voor de inval van Rusland en de oorlog in zijn land, brengt  Donald Trump zelfs de Vlaamse rechterzijde in verlegenheid.

Op woensdag 19 februari doet zich een vrij vervelende samenloop van omstandigheden voor. De nieuwe minister van Defensie Theo Francken (N-VA) kreeg bezoek uit Kiev en bericht daarover, best trots, op X: ‘Als de burgemeester van Kyjiv en 3x wereldkampioen zwaargewicht Vitali Klytsjko uw bokshelm tekent.’

Daarbij een filmpje van Francken, de helm en Klytsjko, met eronder de uitroep ‘Slava ukraini!’ (‘Glorie aan Oekraïne!’) Klytsjko geldt als een van de belangrijkste symbolen voor het Oekraïense verzet tegen de Russische inval.

Begrip voor Vance

Ongeveer op datzelfde moment haalt president Donald Trump op hetzelfde X verwoestend uit naar Volodymyr Zelensky, ooit ‘een middelmatig succesvolle komiek’, nu ‘een dictator zonder verkiezingen’, die zelfs ‘een oorlog is gestart die hij nooit kan winnen’. Dus eist Trump dat de Oekraïners de vrede moeten respecteren waarover hijzelf onderhandelt met Poetin: ‘Ik hou van Oekraïne, maar Zelenksy heeft het verschrikkelijk slecht gedaan, zijn land is verwoest en miljoenen mensen zijn nodeloos gestorven.’

Gevolg? Van de ene dag op de andere kantelen toon en inhoud van de N-VA-communicatie in het algemeen en van de minister van Defensie in het bijzonder.

Tot dat historische bericht van Donald Trump was Theo Francken als overtuigde atlantist een vaste verdediger van de NAVO en van de belangrijke rol van de VS in die organisatie – want wat zou dat bondgenootschap voorstellen zonder Amerikanen?

Hij vroeg zelfs om begrip voor de zeer polemische wijze waarop vice-president J.D. Vance in München zijn Europees publiek de les had gespeld: ‘Zijn toespraak is niet onaanvaardbaar. De reacties van velen zijn overdreven. We zijn een emocontinent geworden vol zieligheid en zelfmedelijden. Stoppen daarmee.’

Francken postte ook een foto van zichzelf met NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte en Pete Hegseth, Trumps nieuwe minister van Defensie. Een opperbeste verstandhouding, het spat ervanaf.

‘Boots on the ground’

In weekendinterviews in De Tijd en Het Laatste Nieuws pleitte Francken zelfs voor ‘Belgische boots on the ground’ in Oekraïne, toch als er een vredesakkoord gesloten is. Hij was wel boos om de titel: ‘Dat leidt tot lieve reacties genre “Theo lijkzak Francken moet zijn eigen kinderen maar sturen”’.

Een paar dagen later kopte ook de Financial Times: ‘Why Belgium is open tot putting up boots on the ground in Ukraine’, met daarbij een foto en interview van Francken. Dat was natuurlijk ook de bedoeling: dat het van Washington tot Kiev geweten is dat België een nieuwe minister van Defensie heeft, dat die Theo Francken heet en dat zijn beleid doet wat Washington wil – namelijk Europa weer laten investeren in zijn legers.

Dan is het inderdaad erg vervelend dat Trump ineens voluit Poetin steunt en zich daarbij tegen Europa keert.

Sindsdien maken de verzamelde Europese media brandhout van Trump. In die context lijkt het voor politici en politieke partijen zelfs electoraal risicovol om de indruk te geven dat het nog dikke mik is met de Amerikaanse president.

Is het toeval dat Francken zich plots profileert als een tegenstander van de nieuwe lijn van Washington? Hij haalt daarmee zelfs Politico: ‘Belgian defence minister warns for “America alone” diplomacy.’

De voorbije maanden hebben ook liberale politici als Vincent van Quickenborne of Maurits Vande Reyde geen geheim gemaakt van hun waardering voor de dadendrang waarmee Elon Musk in opdracht van Trump het Amerikaanse overheidsapparaat uitzuiveren. Maar die bewondering  stopt waar de Europese visie van de nieuwe Amerikaanse machtshebbers begint.

Dan staat Vande Reyde zeer kritisch tegen zowel van het Belgische, Europese als Amerikaanse beleid. Open VLD is een oppositiepartij. Het is dan altijd aanlokkelijk om ‘tegen’ te zijn, zeker in de beoordeling van een oorlog waaraan voor een steeds groter deel van de publieke opinie toch geen goede kant is.

Vande Reyde, na de Europese top die de Franse president Emmanuel Macron samenriep en waarvoor premier Bart De Wever dus niet uitgenodigd was: ‘Verontwaardiging over de bikkelharde realpolitiek van de VS, staande ovatie en knuffels voor een wenende slotspeech en chaotisch paniekoverleg tussen Europese leiders. Hard ontwaken. En voor wie het moedwillig verdraait: nee, dat is geen steun of waardering voor Trump/VS-beleid.’

Wie geen kritiek geeft op Trump, krijgt kritiek. Dat is ook het lot van Rik Torfs. De Gentse moraalfilosoof Patrick Loobuyck werpt de emeritus hoogleraar in SamPol voor de voeten: ‘Het weldenkend democratisch gedachtegoed zit in de hoek waar de klappen vallen.

‘Bij veel progressieven is er moedeloosheid en bij veel conservatieven vergoelijking. Ik begrijp niet dat een aantal N-VA’ers, of iemand als Rik Torfs, nauwelijks kritiek toelaten op Trump.’

Gemiste kans

‘Ik ben geen fan van Donald Trump’, reageert Rik Torfs. ‘Ik gruw van zijn ruwe, onbeschofte commentaren. Maar los van mijn kritiek op zijn figuur vind ik dat een fatsoenlijke dialoog mogelijk moet zijn over zijn beleid en zijn opvattingen. Dan durf ik inderdaad meewarig te reageren als vaste critici van Trump mij verwijten dat ik onkritisch ben voor hem. Terwijl zij voortdurend alles op één hoop gooien. Zo maken ze nooit een verschil tussen wat Trump zegt en wat hij doet.’

Tegelijk vergeten veel commentatoren te wijzen op de eigen historische rol in landen als Oekraïne, vindt Torfs. ‘Waarom herinnert men het eigen publiek er zo weinig aan dat sinds de val van de Muur en de desintegratie van de Sovjet-Unie Amerika en Europa hun best deden om zo groot mogelijke delen van Oost-Europa in de eigen invloedsfeer te brengen, weg van Moskou? Waarom kijken we via de bril van een ander? Waarom is Trump alleen te verfoeien? Waar blijft het tegensprekelijke debat?’

Waarna Torfs op X volgend bericht verspreidt: ‘Stel dat Kamala Harris president was geworden. Dan hadden we in Europa gewoon verder kunnen doen met onszelf geweldig te vinden. Wat een gemiste kans.’ Het leverde de oud-rector van de KU Leuven een zestigtal boze replieken op, en meer dan duizend likes.