De zegetocht van Georges-Louis Bouchez (MR): ‘Hij is in het echt veel leuker dan op televisie’

Met flair, branie, schaamteloosheid en een portie geluk kroonde MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez zich tot keizer van Brussel en Wallonië.

Over de tatoeages die zijn beroemde sleeve vormen, is lang nagedacht, vertelde Georges-Louis Bouchez tijdens de campagne. Om te beginnen is er Bip-Bip, de Franse naam voor het tekenfilmfiguurtje Road Runner. Zo noemde zijn moeder hem, omdat ook al bij de kleine Bouchez alles razendsnel moest gaan.

Vandaag staat de MR-voorzitter te boek als de man die sneller tweet dan zijn schaduw. Verder op zijn arm te bewonderen: een Apache, letterlijk een ‘krijger’, van volgens Bouchez ‘de meest oorlogszuchtige van alle indianenstammen, of toch de stam die zich als laatste heeft overgegeven’. En tot slot is er een Japanse samoerai, die symbool staat voor eergevoel en principes.

Die tatoeages lezen als een handleiding van Bouchez’ campagne: viriel, gespierd en met onuitgegeven vechtlust altijd het conflict opzoekend. Een strijd van één tegen allen ook, met de slogan: En Wallonie et à Bruxelles il y a 50 nuances de gauche. Et nous. (In Wallonië en Brussel zijn er 50 tinten links. En wij.) Sceptici binnen en buiten de partij hadden hun bedenkingen bij de frontale, donkerblauwe aanpak van Bouchez. Die zou immers de gematigde rechtse kiezers wegjagen.

Maar Bouchez gaf op 9 juni zijn critici, en dat zijn er nogal wat, het nakijken. De score van de MR komt in de buurt van de 30 procent die hij bij zijn aantreden als voorzitter in 2019 had beloofd. De Franstalige liberalen zijn overal als eerste geëindigd: in de Kamer, in het Waals Parlement, in het Brussels Parlement, in Europa. De MR, die onder het tumultueuze leiderschap van Bouchez een eind naar rechts is opgeschoven, is de komende vijf jaar heer en meester in Brussel en Wallonië. Verschillende factoren hebben in die politieke aardverschuiving bezuiden de taalgrens een rol gespeeld. Maar de blauwe overwinning is toch voor een groot stuk de verdienste van één man, die dweept met Napoleon, Winston Churchill en, gepassioneerd als hij is door de Franse politiek, met gewezen president Nicolas Sarkozy – ‘hij had ook een tatoeage op zijn voorarm’.

Verleidingskracht

Bouchez was natuurlijk al 5 jaar lang campagne aan het voeren. Hij dreef zusterpartij Open VLD en premier Alexander De Croo met zijn voortdurende aanvallen op de Vivaldi-regering tot wanhoop. Bouchez presenteerde zich als de enige échte liberaal in Vivaldi. Hij hanteerde de strategie van de ‘participe-opposition’ van zijn idool Nicolas Sarkozy, die destijds als minister in de regering-Chirac met één been binnen en één been buiten de eigen meerderheid stond. ‘De tranen van Alexander De Croo op 9 juni zijn op zijn minst gedeeltelijk toe te schrijven aan Georges-Louis Bouchez’, zegt Jean Faniel, politicoloog bij het CRISP.

Onder de partijvoorzitters in de Vivaldi-coalitie gold ‘GLB’ als onbetrouwbaar, deloyaal, roekeloos, hondsbrutaal en impulsief. Een stokebrand, verslaafd aan aandacht, met alleen oog voor persoonlijk gewin op de korte termijn. Verlos ons van deze man, klonk het vaak in de Wetstraat. N-VA voorzitter Bart De Wever, die nu met Bouchez over een nieuwe federale regering gaat onderhandelen, noemde hem na de mislukte formatiepoging in 2020 een ‘systematische valsspeler’.

Ook in de eigen partij zat Bouchez de voorbije jaren een paar keer op de schopstoel. Bij de benoeming van minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib brak er haast een opstand uit in de MR. Maar achteraf bekeken was het binnenhalen van het populaire RTBF-schermgezicht een slimme zet in de strijd om het marktleiderschap in Brussel.

Er was natuurlijk ook het vertrek van de populaire Jean-Luc Crucke, die Bouchez met Donald Trump vergeleek. En er was ‘colle ton zizi à la barre’-gate (‘plak je piemel aan de barre’), zoals in Franstalig België wordt verwezen naar de korte maar gênante en rampzalig verlopen deelname van GLB aan het VTM-programma Special Forces. ‘Dat was inderdaad een bedrijfsongeval van formaat’, erkent ook Corentin de Salle, directeur van het Centre Jean Gol, de MR-studiedienst. ‘Maar de voorzitter is nu eenmaal iemand die veel risico’s neemt.’

En ondanks een bewogen parcours heeft Bouchez de afgelopen jaren ‘zijn greep op de partij verstevigd en kon hij zijn strategie opleggen’, zegt Jean Faniel.

Corentin de Salle vertelt ook hoe de MR, minder zichtbaar maar wel effectief, meteen na de verkiezingen van 2019 met een intensieve campagne op het terrein is begonnen in Brussel en Wallonië. ‘Onze voorzitter is een sterk debater. Dat zie je in televisieformats. Maar dan heeft hij vooral een mobiliserende impact op mensen die denken zoals hij. Hij polariseert, en kan bits en onaardig overkomen. Terwijl zijn grote troef juist ligt in zijn charme en verleidingskracht in het rechtstreekse contact. Mensen zijn over het algemeen verbaasd als ze hem ontmoeten, omdat hij in het echt veel leuker is dan op televisie, een man van de dialoog.’

Het is een klein mirakel dat Bouchez er tijdens de campagne in is geslaagd het grote publiek te doen vergeten dat de MR mee bestuurde in zowel de federale als de Waalse en de Franse Gemeenschapsregering. ‘De Franstalige liberalen zijn op het federale niveau al 25 jaar ononderbroken aan de macht’, zegt Jean Faniel. ‘Maar toen Bouchez verklaarde dat hij bijna niets positiefs onthield van Vivaldi, reageerden mensen niet: “Hij is gek, hij maakte zelf deel uit van die regering”. Ze zijn hem gevolgd.’

David Van Reybrouck: ‘Een aardverschuiving in Brussel’

Uitschot

Bouchez, een combinatie van blingbling, nouveau riche en volks, groeide op als enig kind van kleine zelfstandigen in de dieprode Borinagestreek in Henegouwen. Daar komt zijn viscerale afkeer vandaan van alles wat links is, met inbegrip van Ecolo.

‘Werk’ staat centraal in de rechts-liberale Bouchez-doctrine, net zoals bij zijn voorbeeld Sarkozy, die zich tijdens zijn geslaagde presidentscampagne van 2007 opwierp als de verdediger van ‘La France qui se lève tôt’.

Bouchez doopte de PS om tot ‘partij van de siësta’, en slaagde erin de PS, historisch de partij van de arbeiders, als de partij van de bijstandtrekkers te framen. Bouchez is ervan overtuigd dat rechts juist de beste bondgenoot is van de gewone man, en wist met zijn volkse, volgens critici populistische liberalisme ver door te dringen in socialistische vestingen als Henegouwen en Luik.

Van Sarkozy nam Bouchez ook het harde taalgebruik en het flirten met extreemrechts over. ‘Chez nous heeft nauwelijks stemmen behaald in Wallonië’, analyseert Jean Faniel. ‘Net zoals Nicolas Sarkozy in 2007 de stemmen van het Front National deed opdrogen, deed Bouchez dat in Wallonië met de stemmen rechts van de MR.’

Tot niet zo lang geleden was zelfs gewoon, netjes rechts haast een scheldwoord in Franstalig België. Bouchez nam dat taboe weg. De MR-voorzitter noemt zichzelf complexloos rechts en scoort daarmee bij met name jonge kiezers. Bouchez is net als Bart De Wever een aanbodpoliticus. ‘Hij wil geen kiezers naar de mond praten die toch nooit op de MR zullen stemmen’, zegt Corentin de Salle. ‘Het maakt hem niet uit als mensen hem niet mogen.’

Daarnaast was Bouchez verstandig genoeg om andere MR-kopstukken, denk aan Willy Borsus of Pierre-Yves Jeholet, beiden niet per se fan van de voorzitter en zijn stijl maar sterk lokaal verankerd, niets in de weg te leggen. En hij had het geluk dat de onwaarschijnlijk populaire Sophie Wilmès na het overlijden van haar echtgenoot net op tijd terugkeerde naar de politieke arena om volop de campagne te kunnen steunen.

‘Communautair is de MR een moeilijkere gesprekspartner voor de N-VA dan de PS’

Poetin

Corentin de Salle werkt al 19 jaar voor de MR. ‘Maar ik heb nog nooit een voorzitter meegemaakt die zo veel tijd, energie en geld steekt in het verdedigen van ideeën. De studiedienst draait overuren.’

Naar Franse traditie houdt Bouchez van een echt ideeëndebat tussen links en rechts, waar het botst en knettert. Hij legt op alle slakken zout – op elk regeringsdossier, op elke maatschappelijke kwestie – met een verbetenheid die politieke tegenstanders naar adem doet happen.

‘Hij heeft lef en soms zitten de omstandigheden ook gewoon mee’, zegt Jean Faniel. ‘Denk aan het dossier van de kernenergie. Binnen Vivaldi stond hij alleen met zijn strijd tegen de sluiting van alle kernreactoren. Hij wist op dat moment ook dat het een verloren zaak was, maar Bouchez gaat liever strijdend ten onder dan water bij de wijn te doen. Dus hij bleef ervoor vechten. En toen kreeg hij opeens, in februari 2022, de hulp van Vladimir Poetin.’

Bouchez blies in Franstalig België ook volop de cultuuroorlog aan, onder het banier van universele verlichtingswaarden en tegen wat hij ziet als de moraliserende en culpabiliserende obsessies van links in verband met egalitarisme, ecologie of identiteit.

‘De zege van 9 juni, en dat is tot dusver te weinig benadrukt,’ vervolgt Faniel, ‘is ook een heel ideologische overwinning. Bouchez is erin geslaagd in de geesten van veel Walen en Brusselaars het besef te doen nestelen dat er naast links nog een andere grote politieke kracht bestaat.’

Keizer

Bouchez maakte de afgelopen jaren zo veel politieke vijanden dat alleen incontournable worden zijn partij nog uitzicht kon geven op regeringsdeelname. Daarin is de MR-voorzitter met glans geslaagd. De man die gelooft in sterk leiderschap – ‘ik hou niet van lauw water’ – is de komende jaren de onbetwiste keizer van Franstalig België. Maar om daarvan ook echt een succes te maken, zal de voorzitter andere kwaliteiten in zichzelf moeten aanboren. Bouchez zegt dat zijn manier van politiek bedrijven beter past bij een meerderheidsstelsel. Toch zal GLB nu moeten bewijzen dat hij ook het typische wheelen en dealen van de Belgische compromispolitiek in de vingers heeft.