De Vlaamse renovatieplicht is fors afgezwakt:  ‘Maar de renovatieregels zullen onvermijdelijk weer strenger worden’

De renovatieplicht werd in het Vlaamse regeerakkoord een stuk minder streng. ‘Renovatie lijkt wel de processie van Echternach, maar dan met meer stappen achteruit’, zegt Ruben Baetens (KU Leuven). ‘En onvermijdelijk komen er straks toch strengere eisen.’

Het Vlaamse regeerakkoord is op heel wat punten erg vaag, maar niet als het gaat over de renovatieplicht, een bevoegdheid die valt onder Vlaams minister van Wonen, Energie en Klimaat Melissa Depraetere (Vooruit). Daarover is het regeerakkoord klaar en duidelijk: ‘De renovatieplicht wordt beperkt tot op het huidige niveau van EPC-label D. Het verstrengingspad wordt afgeschaft.’ En ‘de termijn voor de uitvoering van de werkzaamheden om aan de renovatieplicht te voldoen (…) wordt verhoogd naar 6 jaar’.

Ruben Baetens van het Instituut voor Energie & Maatschappij (KU Leuven) vindt die stelligheid opvallend: ‘Het regeerakkoord staat vol met zinsneden als “we onderzoeken”, “we bekijken” of “we evalueren”, maar voor de renovatieplicht is dat niet het geval. Men legt in het regeerakkoord duidelijk vast hoe de renovatieplicht er vanaf nu uitziet en laat schijnbaar geen mogelijkheid open om daar de volgende jaren nog iets aan te veranderen. Terwijl er ooit onvermijdelijk strengere renovatie-eisen zullen moeten komen.’

Opkalefateren

Tot nu toe was het zo dat alle woningen en appartementen met EPC-label E of F die vanaf 2023 zijn aangekocht, verplicht gerenoveerd moesten worden naar minstens label D, en dat binnen de vijf jaar na aankoop. Bovendien was dat maar een eerste stap, want in de toekomst zou het strenger worden. Wie in 2028 een huis of appartement zou kopen, moest binnen de vijf jaar renoveren tot label C. Vanaf 2040 moest elke woning na verkoop tot label A gerenoveerd worden. Dat allemaal om te beantwoorden aan de eis van Europa om tegen 2050 klimaatneutraal te zijn en dus niet méér broeikasgas uit te stoten dan de natuur kan absorberen, zoals eerder in Knack uitgelegd.

De regering-Diependaele heeft die renovatieplicht nu erg afgezwakt: ze wordt bevroren tot EPC-label D en men heeft zes in plaats van vijf jaar om tot dat niveau te komen. ‘Dat is bijzonder eigenaardig’, zegt Baetens. ‘Je geeft de mensen dus meer tijd om ervoor te zorgen dat hun woning EPC-label D haalt, wat nog steeds een erg slechte score is inzake energiezuinigheid. Eigenlijk gaat dit niet langer over renoveren, maar hooguit om opkalefateren. En daar mag je nu dus ook nog eens langer over doen.’

In het regeerakkoord staat ook nog dat de regering zal ‘focussen op de minst zuinige energielabels (E en F) door in heel Vlaanderen laagdrempelige collectieve renovatieprogramma’s uit te rollen’. Dat zou dan gebeuren in ‘in de vorm van groepsaankopen met de Mijn VerbouwLening als prefinanciering’, zo staat er. Baetens: ‘Als mensen erin slagen zich te organiseren om samen te renoveren, is de Vlaamse overheid bereid om dat een beetje te subsidiëren. Eigenlijk bestond zoiets al in het verleden, maar het was geen succes omdat mensen er niet toe komen om samen te renoveren. Dat zal ook in de toekomst zo zijn. Die collectieve renovatieprogramma’s werken niet zonder een trekker die de regie in handen neemt.’

Ongewisse

Het is dus zeer de vraag of met de passages in het Vlaamse regeerakkoord over de verplichte renovatie de Europese doelstellingen tegen 2050 worden gehaald. In het regeerakkoord staat bovendien ook dat de Vlaamse regering vasthoudt aan haar eigen doelstelling om in 2030 40 procent minder CO₂ uit te stoten dan in 2005. Er wordt zelfs gewag van gemaakt om die ambitie op te trekken richting 47 procent. Hoe die eigen doelstelling met de afgezwakte renovatieplicht moet worden gehaald, is nog minder duidelijk.

Baetens: ‘Mensen die nu een huis kopen, willen daar meestal de volgende 30 jaar in wonen. Dan zijn we voorbij 2050, het jaar dat de Europese doelstellingen gerealiseerd moeten zijn. Maar in het huidige Vlaamse regeerakkoord wordt niet meer uitgesproken over wat er van de burger tegen die tijd wordt verwacht. Moeten we tegen 2050 allemaal naar EPC-label A? Of wordt het iets anders? Dat vind je nergens terug in het regeerakkoord. Men laat de burger in het ongewisse.’

‘Ik zou het EPC-label afschaffen voor verbouwingen’: vijf vragen over de renovatieplicht

Bang

‘De afzwakking van de renovatieplicht is onbegrijpelijk’, zegt Baetens. ‘Het Vlaamse renovatiebeleid lijkt wel de processie van Echternach, maar dan met meer stappen achteruit. Men had in het regeerakkoord de opening kunnen laten om gedurende deze bestuursperiode de renovatieplicht aan te passen aan de Europese richtlijnen, maar zelfs dat staat er niet in. Het is duidelijk dat deze regering het verduurzamen van de woningen niet au sérieux neemt.’

‘De Vlaamse regering heeft zich niet durven uit te spreken over de doelstellingen op wat langere termijn’, vervolgt Baetens. ‘Maar we weten welke doelstellingen er voor België en Vlaanderen op tafel liggen, en dan is het duidelijk dat je in de toekomst toch meer zult moeten renoveren dan wat er nu in het regeerakkoord staat. Het is onvermijdelijk dat er ooit opnieuw strengere renovatieregels zullen volgen. Je zult beter moeten isoleren, je zult een warmtepomp moeten installeren.’

Baetens concludeert: ‘De Vlaamse regering had in het regeerakkoord beter geschreven dat ze de huidige renovatieplicht ging evalueren, om dan over een jaar te zien wat er allemaal zou moeten veranderen en dan vervolgens met duidelijke, aangepaste renovatieregels te komen, ook op langere termijn. En die renovatieregels zullen onvermijdelijk strenger zijn. Maar de nieuwe Vlaamse regering is blijkbaar bang om dat aan de burgers te vertellen.’