‘De Vlaamse democratie is aan een digitale upgrade toe’

‘Een moderne democratie verdraagt geen dwang maar steunt op de actieve betrokkenheid van de burger’, schrijft Auron Krasnici. Hij haalt het voorbeeld van Estland aan om te tonen wat mogelijk is op het vlak van digitaal stemmen.

De lage opkomst bij jongeren voor de lokale verkiezingen toont aan dat ons systeem niet meer aangepast is op de leefwereld van jongeren. “Waarom moeten wij terugreizen naar onze geboortestad om daar te gaan stemmen. Kan dat niet gewoon online?” vragen vele digital natives zich af. Het invoeren van online stemmen kan zeker de toegankelijkheid vergroten en meer jongeren betrekken. Platforms zoals Itsme tonen ook aan dat een veilig digitaal stemsysteem perfect mogelijk is. Waarom zouden we vasthouden aan verouderde methoden als er efficiëntere alternatieven zijn? Bij uitstek een domein waarbij Vlaanderen eindelijk kan tonen: “Wat we zelf doen, doen we beter”.

Een blik op Estland laat zien wat mogelijk is. Dit kleine Baltische land is dé pionier op het gebied van online stemmen. Al in 2005 (!) introduceerden ze digitale stemmethoden, en het aantal mensen dat online stemt, is sindsdien aanzienlijk gestegen. Bij de laatste verkiezingen stemde meer dan 50% van de kiezers digitaal, wat aantoont dat een dergelijke oplossing zowel haalbaar als veilig is. Belangrijker nog, het systeem in Estland heeft bewezen dat digitaal stemmen niet ten koste gaat van de integriteit van het proces. Kiezers hebben de keuze: fysiek stemmen of digitaal, en dat biedt hen flexibiliteit zonder afbreuk te doen aan de betrouwbaarheid van de verkiezingen. Waarom zou Vlaanderen deze stap niet kunnen zetten?

Een ander voordeel is dat we meteen ook het hele concept van de volmachten kunnen afschaffen, want op 13 oktober is gebleken dat dit systeem misschien ook niet ideaal is. Indien mensen ziek zijn of niet goed te been, kan een familielid of kennis hen helpen om thuis online hun stem uit te brengen. Zo kunnen die mensen nog steeds zélf kiezen voor wie ze stemmen, in plaats van hun stem volledig uit handen te geven. Het is ook absurd dat in tijden van schaarste en overbelasting huisdokters worden lastiggevallen om ziektebriefjes te schrijven zodat mensen een volmacht kunnen geen.

Met de afschaffing van de opkomstplicht bij lokale verkiezingen, is Vlaanderen het eigenlijk ook aan zichzelf verplicht om stemmen “gemakkelijker” te maken. Vlaanderen gaat sinds 13 oktober niet langer uit van stemdwang, maar van vrijheid tot stemmen. De tijd is nu ook gekomen om die vrijheid door te trekken op Vlaams én federaal niveau. De opkomstplicht is sowieso een anomalie en aberratie in de vrije westerse democratie.

Indien de Franstalige politieke klasse deze weg niet wil volgen, kan men de federale verkiezingen beter afschaffen en het federale parlement samenstellen op basis van de deelstaatparlementen. Zo kan elke deelstaat zélf bepalen hoe de democratische cultuur verder ontwikkeld kan worden. Maar vrijheid tot stemmen is alleen betekenisvol als iedereen ook gemakkelijk aan het stemproces kan deelnemen. De invoering van de mogelijkheid om online te stemmen past hier dus perfect bij. Een moderne democratie verdraagt geen dwang maar steunt op de actieve betrokkenheid van de burger.

Naast de invoering van online stemmen, is het ook belangrijk om de rol van referenda in onze democratie te heroverwegen. In veel landen zijn referenda een cruciaal instrument waarmee burgers direct invloed kunnen uitoefenen op beleidsbeslissingen. In Vlaanderen, waar de kloof tussen politiek en burger soms groot is, kunnen referenda helpen om de betrokkenheid van de burger te vergroten en hen een actieve rol te geven in het bepalen van belangrijke kwesties in onze samenleving.

Dit kan tevens bijdragen aan het herstel van het vertrouwen in de politiek, dat momenteel onder druk staat door de lage opkomst en het groeiend wantrouwen. Een voorbeeld hiervan is Zwitserland, waar het vertrouwen in de regering bijzonder hoog ligt, mede dankzij de brede inzet van referenda, die burgers directe invloed geven op belangrijke besluitvorming.

Al deze elementen maken deel uit van een bredere visie voor een democratischer Vlaanderen. Door online stemmen, het afschaffen van de opkomstplicht en het invoeren van referenda, kan niet alleen de opkomst bij verkiezingen toenemen, maar ook de betrokkenheid van burgers versterkt worden. Dit is een kans om een flexibel, toegankelijk systeem te creëren dat beter aansluit bij de digitale samenleving van de 21e eeuw. Vlaanderen kan hierin een voortrekkersrol spelen, door af te stappen van verouderde methodes en samen te bouwen aan een modernere democratie.

Auron Krasnici is student internationaal ondernemen en kernlid van Vista, een politieke beweging die een Vlaams, sociaal en
progressief alternatief voorstaat, dat de particratie doorbreekt.”