De stemtest-check van Vooruit: onze lezers zijn voor straffen in land van herkomst

De Stemtest-check van Knack werd de laatste weken massaal ingevuld. Wat vertellen de resultaten over de inhoudelijke sterktes van Vooruit?

Representatief voor de hele Vlaamse bevolking zijn de resultaten van de Stemtest-check niet. Wel vertellen de cijfers iets over de lezers die hebben deelgenomen. ‘Antwoorden uit een stemtest halen en daaruit conclusies trekken voor ‘de Vlaming’ of ‘de Belg’ kan niet omdat je geen representatieve groep mensen hebt die de test invullen’, benadrukt professor politieke wetenschappen Dave Sinardet (VUB).

‘Daarvoor heb je een steekproef nodig van de hele populatie, waarbij iedereen evenveel kans heeft om geselecteerd te worden. Hier kiezen mensen zelf of ze deelnemen, in dit geval Knack-lezers en dus geen dwarsdoorsnede van alle Vlaamse kiezers. Bovendien kan het dat mensen de stemtest meerdere keren invullen en weten we niet of iedereen volledig naar waarheid antwoordt’, gaat Sinardet verder. ‘Het is met de nodige nuances wel interessant om te zien waar verschillen en overeenkomsten zitten en hoe partijen daarop reageren.’

Erfbelasting

De kleinste overeenkomst tussen Vooruit-respondenten van de Stemtest-check en de partij zelf was er over volgende stelling: ‘Als je heel je leven hebt gewerkt en een vermogen hebt opgebouwd, moet je dat onbelast kunnen doorgeven aan familieleden.’ Slechts een vierde van de respondenten reageerde in lijn met Vooruit ‘niet akkoord’. Vooruit pleit voor een erfbelating met een belastingvrije som van 250.000 euro. Hogere bedragen zouden progressief worden belast.

‘Als die ‘onbelaste 250.000 euro’ erbij had gestaan, hadden mensen misschien al anders gereageerd, maar dan nog ligt een erfbelasting voor veel mensen moeilijk’, zegt Sinardet. ‘Nochtans, zelfs al ben je meer liberaal gezind, zou je in mijn ogen toch voor een erfbelasting moeten of kunnen zijn. Ergens gaat het over gelijke kansen voor iedereen. Iemand die hard werkt, moet veel belastingen betalen op dat werk. Maar als iemand geld krijgt omdat die toevallig in een rijk gezin is geboren, zou die daar volgens deze stelling niks op hoeven te betalen?’

‘De stelling is natuurlijk ook geschreven vanuit het perspectief van degenen die het doorgeeft’, gaat Sinardet verder. ‘Dat kan sturen in een bepaalde richting. Maar het resultaat is dus niet heel verrassend, omdat veel mensen een erfbelasting als iets oneerlijks zien.’

Energiezuinige woningen, pensioen na 42 jaar werken en schoolplicht vanaf 3 jaar: dit is het kiesprogramma van Vooruit

Schoolplicht

Een andere stelling met een redelijk kleine overeenkomst tussen Vooruit-respondenten, potentiële Vooruit-kiezers, en de partij ging over school- en leerplicht. 36 procent antwoordde in lijn met de partij ‘niet akkoord’ op de stelling: ‘De vrijheid van kinderen en jongeren om van thuis onderwijs te volgen, door leerplicht in plaats van schoolplicht, moet behouden blijven.’

Vooruit wil schoolplicht in plaats van leerplicht invoeren en daarvoor de instapleeftijd vervroegen van vijf naar drie jaar. Enkel onder strikte voorwaarden, ‘wanneer de school niet de beste plek is om te leren en te ontwikkelen’, zou thuisonderwijs nog mogelijk zijn.

Salariswagens

Om het tekort in de begroting aan te pakken wil Vooruit grote vermogens aanpakken. Onder het motto ‘een euro is een euro’ pleit de partij voor fiscale hervormingen die inkomsten uit vermogen samenvoegen met inkomsten uit arbeid voor de berekening van het belastbaar inkomen. Verder pleit Vooruit voor de afschaffing van de subsidiëring van salariswagens. Door te hoge lasten op arbeid zouden te veel mensen kiezen voor een bedrijfswagen in plaats van meer nettoloon.

In die maatregel lijken veel Vooruit-respondenten uit de Stemtest-check zich wel te vinden. 78 procent van hen antwoordde in lijn met de partij ‘akkoord’ op de stelling: ‘De subsidiëring van salariswagens brengt te hoge kosten voor de samenleving met zich mee en moet worden afgebouwd.’

‘Het is interessant om te zien hoe afwezig het debat rond salariswagens vandaag is,’ merkt Sinardet op, ‘terwijl uit onderzoek blijkt dat een substantieel deel van de bevolking er wel degelijk een probleem mee heeft. Ook recent nog in het VTM-debat, waar duidelijk wel een bepaald type Vlaming keek, was er 40 procent voor het afschaffen van de subsidiëring.’

‘Er is dus duidelijk een kiespubliek voor, zoals ook uit deze stelling blijkt. Toch blijft het in de Wetstraat iets moeilijks. Deels komt dit volgens mij omdat er een zekere dominantie van eerder rechts liberale stemmen is in het Vlaamse publieke debat die vaak zelf van een salariswagen profiteren.’

‘Ten gronde is het een raar gegeven’, zegt Sinardet. ‘Geen enkele politicus zal zeggen dat hij meer mensen in de auto wil krijgen, terwijl het fiscale beleid daar wel op is gericht. Dat is inconsequent. Als je wilt dat minder mensen een auto gebruiken, moet je autogebruik fiscaal niet gaan stimuleren.’

Twijfelt u aan uw stemtest? Doe hier mee aan de Stemtest-check

Uitkeringen

Verder was er ook grote consensus tussen Vooruit-respondenten en de partij over een stelling over de werkloosheidsuitkeringen. Meer dan 80 procent ging zoals Vooruit akkoord met volgende stelling: ‘Het is de verantwoordelijkheid van werkzoekenden om actief op zoek te gaan naar werk. Als ze dat niet doen, moeten ze hun uitkering verliezen.’

Net zoals onder meer de CD&V en de Open VLD pleit ook Vooruit voor een beperking in de tijd van de werkloosheidsuitkering. De partij wil sancties invoeren die ‘geleidelijk aan strenger worden’. Zo zou het ‘zoekgedrag van werkzoekenden’ elke vier maanden worden geëvalueerd, en wil de partij bij een negatieve evaluatie een al dan niet tijdelijk verlies van de uitkering invoeren.

Daarmee lijkt de ‘flinkse bocht’ van Vooruit wel te worden bevestigd in de kiesvoorkeuren van de Vooruit-respondenten. ‘Potentiële Vooruit-stemmers vinden niet per se dat je zomaar op een werkloosheidsuitkering kunt blijven zitten’, zegt Sinardet. ‘Op zich is dat niet echt verwonderlijk. Vooruit is op dat vlak wel wat rechtser geworden. Bovendien beschrijft deze stelling in theorie eigenlijk gewoon het huidige systeem. Alleen wordt het in de realiteit niet zo uitgevoerd.’

Migratie

De grootste overeenkomst tussen de respondenten en Vooruit was er over volgende stelling: ‘Mensen zonder geldig Belgisch verblijf moeten hun straf in het land van herkomst uitzitten om de overbevolking in de gevangenissen aan te pakken.’ Vooruit wil voldoende gevangeniscapaciteit opbouwen door gedetineerden zonder Belgische nationaliteit of papieren hun straf te laten uitzitten in het land van herkomst.

Ook hier lijken de respondenten de socio-culturele rechtsere koers van de partij wel te volgen. ‘Dat is ook niet heel verrassend’, vindt Sinardet. ‘Vooruit worstelt al sinds de opkomst van het Vlaams Blok dertig jaar geleden met hoe ze om moet gaan met thema’s als migratie, integratie en diversiteit. In tegenstelling tot wat velen denken, is de partij daar ook nooit zo uitgesproken unaniem links in geweest.’

‘Zo probeerde Louis Tobback als voorzitter in het midden van de jaren negentig om de partij meer naar rechts te duwen, zegt Sinardet. ‘Hij noemde asielzoekers “meeuwen op een stort”. Ook met toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Johan Vande Lanotte had de partij een redelijk flinks asielbeleid. Verder heeft toenmalig Antwerps burgemeester Patrick Janssens het hoofddoekenverbod in zijn stad ingevoerd.’

‘Tegelijkertijd waren er binnen de partij ook wel altijd mensen die het niet eens waren met die lijn. Terwijl Janssens dat hoofddoekenverbod invoerde, deed de toenmalige Gentse burgemeester Daniël Termont (Vooruit) in Gent dat niet. Of toen John Crombez (Vooruit) over ‘pushbacks’ sprak, werd hij zelf gepusht door zijn partijbureau.’

‘Onder Connor Rousseau was het eigenlijk de eerste keer dat die lijn ondubbelzinnig werd doorgetrokken en dat niemand het nog durfde tegen te spreken’, concludeert Sinardet. ‘Enerzijds door een beweging naar rechts te maken en anderzijds doordat niemand het nog ter discussie stelt. Die trend lijkt dus te worden bevestigd in het succes van deze stellingen.’

Ondanks herhaaldelijke verzoeken wenste Vooruit niet te reageren op de resultaten van de Stemtest-check.

Conner Rousseau: het mysterie van een politieke verrijzenis