De Stemtest-check van de PVDA: onze lezers zijn vóór het nationaliseren van de energieproductie

De Stemtest-check van Knack werd de laatste weken massaal ingevuld. Wat vertellen de resultaten over de inhoudelijke sterktes van de PVDA?

Representatief voor de hele Vlaamse bevolking zijn de resultaten van de Stemtest-check niet. Wel vertellen de cijfers iets over de lezers die hebben deelgenomen. ‘Antwoorden uit een stemtest halen en daaruit conclusies trekken over “de Vlaming” of “de Belg” kan niet omdat je geen representatieve groep mensen hebt die de test invullen’, benadrukt professor politieke wetenschappen Dave Sinardet (VUB).

‘Daarvoor heb je een steekproef nodig van de hele populatie, waarbij iedereen evenveel kans heeft om geselecteerd te worden. Hier kiezen mensen zelf of ze deelnemen, in dit geval Knack-lezers en dus geen dwarsdoorsnede van alle Vlaamse kiezers. Bovendien kan het dat mensen de stemtest meerdere keren invullen en weten we niet of iedereen volledig naar waarheid antwoordt’, gaat Sinardet verder. ‘Anderzijds is het met de nodige nuances wel interessant om te zien waar er zich verschillen en overeenkomsten voordoen en hoe partijen daarop reageren.’

Ook PVDA-woordvoerder Ivo Flachet roept op tot nuance: ‘Over het algemeen verbazen de resultaten ons niet. Stemtests zijn nuttige instrumenten, maar ze werken met zwart-wit-antwoorden. Mensen hebben meestal genuanceerdere en complexere meningen, wat een goede zaak is.’

Grote vermogens

Naar verwachting profileerde de PVDA zich tijdens deze campagne opnieuw als de Robin Hood van de Wetstraat. Geld willen ze halen bij de rijken en teruggeven aan de armen. De vermogensongelijkheid in België is volgens de partij veel te groot. Haar ‘miljonairstaks’ is dan ook het absolute paradepaardje van haar programma. De PVDA pleit voor een vermogensbelasting van 2 procent op alle vermogens boven de 5 miljoen euro, en 3 procent op vermogens boven de 10 miljoen euro. Dat zou volgens de partij 8 miljard euro opbrengen.

Ondanks de harde focus daarop in hun campagne, was slechts een kleine twee derde van de respondenten van de Stemtest-check, Knack-lezers die mogelijks geïnteresseerd zijn om op de PVDA te stemmen, het eens met de stelling hierover. ‘Het is logisch dat een deel van de mensen vreest dat bedrijven door een vermogensbelasting zouden wegtrekken naar het buitenland’, zegt Flachet. ‘Want dat sprookje wordt al jaren door een groot deel van het establishment herhaald. Maar voor ons is het duidelijk dat de steun voor de miljonairstaks terrein wint.’

Een miljonairstaks, pensioen weer op 65 en weg met de loonwet: dit is het kiesprogramma van PVDA-PTB

‘De uitslag over de vermogensbelasting van de PVDA is op zich wel opmerkelijk’, zegt Sinardet. ‘We zien in onderzoek systematisch dat zowat 80 procent van de Belgen, zowel in Wallonië als in Vlaanderen, het eens is met het zwaarder belasten van grote vermogens. Een verklaring kan zijn dat in deze stelling alleen een expliciet argument tegen zo’n vermogenstaks stond, namelijk dat bedrijven zouden wegtrekken.’

Om grote vermogens verder aan te pakken, zet de PVDA haar tanden in energieleverancier Engie. Die heeft volgens de partij te veel macht, terwijl elektriciteit ‘een basisrecht is voor iedereen’. De PVDA wil daarom de overheid zelf in energielevering laten voorzien. Ze pleit voor het nationaliseren van het productiepark van Engie en andere ‘energiemultinationals’. Voor dat idee was meer dan 70 procent van de respondenten van de Stemtest-check wel te vinden.

‘Er is echt een probleem met de macht van multinationals zoals Engie’, zegt Flachet. ‘Ze boeken miljardenwinsten op de rug van Belgische huishoudens en kleine bedrijven en hebben de macht om te beslissen over het lot van de energietransitie in ons land. We zijn dus niet verbaasd dat het idee om dit collectief in handen te nemen om goedkope en duurzame energie te verzekeren almaar populairder wordt.’

Mobiliteit

Slechts een vierde van de respondenten die bij een andere stemtest bij de PVDA uitkwamen, reageerden, in lijn met de partij, ‘niet akkoord’ op de volgende stelling: ‘Openbaar vervoer kost veel geld. Om gebruik te maken van de trein of bus moeten mensen bereid zijn daar een kleine bijdrage voor te betalen.’

‘De stelling poneert bij aanvang dat openbaar vervoer veel geld kost’, zegt Flachet. ‘Het is logisch dat mensen het daar dan mee eens zijn. Vervolgens wordt in de test gesproken over “een kleine bijdrage”. Het punt voor ons is dat er veel problemen zijn bij het openbaar vervoer, dat het wordt afgebouwd en dat het steeds duurder wordt. Wij pleiten voor meer investeringen in kwalitatief, betrouwbaar en toegankelijk openbaar vervoer. Gratis openbaar vervoer is daarvan het sluitstuk om de toegang te garanderen en een échte mobiliteitsshift te bevorderen.’

‘Het klopt dat de stelling niet helemaal neutraal geformuleerd is en mensen in een bepaalde richting zou kunnen duwen’, zegt Sinardet. ‘Voor de rest toont dat misschien ook aan dat niet iedereen het altijd eens is met het ‘gratis-verhaal’ van de PVDA. Mensen vinden kwalitatief openbaar vervoer belangrijk, maar vinden daarom niet noodzakelijk dat het helemaal gratis moet zijn. Als het goed werkt, zijn ze misschien wel bereid om ervoor te betalen.’

Armoede

Een veelgebruikte metafoor in de PVDA-campagne is ‘de lege brooddozen’ op school. De partij wil naar Fins model ‘gratis gezonde maaltijden’ aanbieden op alle scholen in ons land. Dat zou niet alleen de leerprestaties van kinderen verbeteren, maar ook ‘als wapen dienen in de strijd tegen armoede’.

Op de vraag of het de verantwoordelijkheid van ouders is, en dus niet van de school, om kinderen niet met een lege brooddoos naar school te sturen, blijkt slechts 35 procent van de respondenten het, in het lijn met de PVDA, niet eens te zijn met de stelling.

‘Uiteraard hebben ouders een verantwoordelijkheid ten opzichte van hun kinderen’, zegt Flachet. ‘Waar we het echter niet mee eens zijn, is dat (Vlaams minister van Onderwijs, nvdr) Ben Weyts alle verantwoordelijkheid bij de ouders legt. Ook de samenleving heeft voor ons een rol om belangrijke uitdagingen aan te pakken. Het voorzien in kwalitatieve en gezonde voeding voor kinderen is er daar één van.’