‘De partijen moeten laten becijferen hoeveel hun verkiezingsbeloftes kosten’

De partijen moeten laten becijferen hoeveel hun verkiezingsbeloftes kosten.

Op 9 juni 2024 trekken we naar de stembus voor de Europese, federale en regionale verkiezingen. De politieke partijen zitten al een tijdje in verkiezingsmodus, de troepen worden verzameld en opgepept. Vooruit verzamelde het afgelopen weekend iedereen in Plopsaland De Panne. De toegang, normaal 48 euro, was gratis voor partijleden. Eigenlijk wordt zo’n dagje pretpark betaald door de belastingbetaler, want de partijen krijgen in totaal ruim 80 miljoen per jaar aan overheidssubsidies. Een jamboree als in Plopsaland, waarvoor de factuur dus naar de partij gaat, illustreert nog maar eens dat er veel te veel belastinggeld naar de partijen vloeit.

Met het oog op de verkiezingen formuleren de partijen al een tijdje mooie beloften. Voor de ene moet het jaarlijkse budget voor kinderopvang met 1 miljard worden opgetrokken, voor de andere moet de pensioenleeftijd naar beneden. En allemaal vinden ze dat werken meer moet lonen. Maar hoe dat gefinancierd moet worden, daar heeft niemand een idee van, zoals vorige maand nog bleek uit een rondvraag van Knack bij de partijen.

In de aanloop naar de verkiezingen noemen de partijen het doorrekenen van de kostprijs van de verkiezingsbeloften en partijprogramma’s altijd een uitstekend idee. Alleen gebeurt dat bij ons niet. Bij de vorige verkiezingen, in 2019, konden de partijen zelf kiezen welke maatregelen ze lieten doorrekenen door het Planbureau en zelf bepalen welke informatie publiek werd gemaakt. Dat illustreert dan weer het gebrek aan sérieux waarmee bij ons zo’n oefening gebeurt.

In Nederland is het al sinds 1986 een traditie dat de partijprogramma’s worden becijferd door het Centraal Planbureau. ‘De doorrekening concretiseert de plannen van politieke partijen en legt iedereen langs dezelfde meetlat, zodat budgettaire en economische gevolgen van de beleidskeuzes goed vergeleken kunnen worden’, zo luidt het. Voor de verkiezingsprogramma’s 2022 – 2025 werden in totaal bijna 2000 maatregelen van tien Nederlandse partijen doorgerekend. Het resultaat werd gepubliceerd in een rapport van 370 bladzijden. Het kan dus.

Als de partijen een serieuze doorrekening willen van hun verkiezingsbeloftes moeten ze daarvoor nu voorbereidingen treffen en de nodige middelen vrijmaken. En inderdaad, gezien de meer dan riante overheidssubsidies aan de partijen is daar ruimte voor. Het belastinggeld dat ze krijgen moet niet allemaal naar vastgoed en Plopsland gaan. Het mag ook gebruikt worden voor goed en onderbouwd beleid.

Ewald Pironet is senior writer van Knack.