Hoe breng je verslag uit van een belangrijke dag als verkiezingsdag, zonder dat het allemaal te droog of serieus wordt? Gisteren bleek het bij de VRT en VTM alvast geen makkelijke evenwichtsoefening te zijn.
Het beloofde een beladen verkiezingsdag te worden. Terwijl de peilingen er voor sommige partijen allesbehalve rooskleurig uitzagen, leek het extreemrechtse Vlaams Belang een nooit eerder geziene score te behalen en mogelijk zelfs de grootste partij van het land te worden. Het hele land hield zijn adem in.
Van die gespannen sfeer was niets te merken toen ik om 14 uur de livestreams van de VRT en VTM opzette. Het allereerste beeld dat ik te zien kreeg was er een van N-VA-voorzitter Bart De Wever in een T-shirt waar ‘world’s best farter ever’ op geschreven stond.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Niet veel later vertelde zijn CD&V-collega Sammy Mahdi, terwijl hij een hondendrol opraapte, hoe hij gisterenavond nog een vettige kebab was gaan eten in Vilvoorde. Jos D’Haese (PVDA) stond dan weer in de rij voor de bakker om koffiekoeken te halen. En Goedele Wachters was poolshoogte gaan nemen bij een stembureau dat bijna de deuren sloot. ‘Succes nog met de laatste loodjes. En ja, loodjes, dat brengt ons terug naar de potloodjes waarmee de mensen hier net gestemd hebben.’
Ik snap dat er de eerste uren van zo’n verkiezingsdag nog weinig hard nieuws is, en dat de media er de sfeer een beetje proberen in te houden. Maar de ondraaglijke lichtheid van Fatma Taspinar in de zetel naast Kenji Gooris voelde vandaag extra beledigend. In de weken in de aanloop naar de verkiezingen werden we overspoeld met doemberichten over een nieuwe zwarte zondag of vroeg men zich af of sommige gevestigde partijen überhaupt de kiesdrempel zouden halen, maar nu moeten we doen alsof het een luchtige dag is waar er niet te veel op het spel staat? Premier Alexander De Croo (Open VLD) maakte zich tenminste geen illusies en bestelde om 10 uur ’s ochtends al een Adriaen Brouwer, een lokaal streekbier.
Voor inhoudelijk sterke televisie hoefde je de eerste uren dus niet naar de streams te kijken, maar gelukkig waren er wel wat amusante momenten. Een koppel dat aangevreten stembrieven lieten zien omdat er slakken in de brievenbus zaten, zulke tranches de vie zijn op elke dag grappig. Net als de plaatsvervangende schaamte toen #LikeMe-acteur en first time voter Francisco Schuster spontaan een verkiezingslied begon te zingen in de rij naar het stembureau. ‘Het ijs is gebroken’, verklaarde Taspinar, terwijl iedereen rond haar zich zichtbaar ongemakkelijk voelde.
Ook de geforceerde metaforen waarmee VTM Nieuws het tennisspelletje van Conner Rousseau tot een politiek thema probeerde te boetseren, werkte op de lachspieren. ‘Tennis is een tactisch spel. Bent u nu ook al tactieken aan het bedenken om met de resultaten om te gaan?’ Dat Machteld Libert later op de dag naar het café ging waar Rousseau zijn racistische uitspraken had gedaan, daar had ik dan weer andere bedenkingen bij. Leuk voor een In De Gloria-sketch, een beetje cynisch als ernstige verslaggeving.
Bovenstaande grappige momentjes waren broodnodig om de livestreams kijkbaar te houden. Want voor de rest bleek het feest van de democratie vooral ook de hoogmis van de wollige communicatie te zijn. Politici wilden uiteraard nog geen uitspraken doen over resultaten die niet bekend waren, maar na een tijdje begonnen de ingestudeerde praatjes op de zenuwen te werken. Vlaams Belangvoorzitter Tom Van Grieken ergerde zich er zelf duidelijk ook aan dat hij aan de VRT moest uitleggen dat hij nog geen speech had geschreven en dat hij dat zou doen in de 22 minuutjes rijden van de ‘warroom’ naar het partijhoofdkwartier… nadat we hem een kwartier geleden al precies hetzelfde op VTM hadden horen vertellen, zij het ietsje geanimeerder. Veel verder dan ‘het is nu aan de kiezer’ en ‘de kaarten worden geschud’ raakten de andere politici niet.
Rond 16 uur, toen de eerste resultaten binnensijpelden, sloeg de sfeer om. De eerste barst in de optimistische illusies werd geslagen door Tessa Rens van VTM Nieuws. Toen de eerste slechte cijfers voor de Open VLD binnenliepen, vroeg ze de zichtbaar geïrriteerde justitieminister Paul van Tigchelt om een reactie. ‘U praat mij hier nu al een depressie aan’, snauwde hij haar toe. Niet veel later kwam het nieuws binnen dat alle leden van de Open VLD een interviewverbod hadden gekregen. Bij het Vlaams Belang werd dezelfde instructie uitgestuurd. Het speeluurtje was voorbij. Er hing iets grimmigs in de lucht.
‘Allemaal boeiend… cijfertjes… statistiekjes…’ Uit de mond van VTM-nieuwsanker Stef Wauters klonken die woorden verrassend ironisch, maar de komende uren zaten we effectief vooral naar grafieken te kijken. Mijn vrienden en ik waren blij dat we niet hadden afgesproken om een shotje te drinken telkens als de zin ‘Vooruit gaat vooruit’ werd uitgesproken, want anders hadden we het niet lang volgehouden. Veel memorabele momenten leverde het verder niet op. De tendensen waren snel duidelijk: een monsterverlies voor de Vlaamse liberalen, een slecht rapport voor Groen, een minder goed dan gehoopt maar nog altijd spectaculair resultaat voor het Vlaams Belang, en de N-VA blijft de grootste. En uiteraard: Vooruit gaat vooruit. Mocht Ivan De Vadder meelezen: ‘Vooruit boekt winst’ was een even goede zin geweest.
Na de telling was het grappig om de streams van VRT en VTM naast elkaar te bekijken. Toen het duidelijk was hoe de teerling geworpen was, stapten alle kopstukken van de N-VA in stilte de bus op, op weg naar het hoofdkwartier. Terwijl we op de VRT een bloedserieus debat zagen, filmde de VTM de bus vanaf een motorfiets, alsof het de verkiezingen in Michael Bay-stijl in beeld wilde brengen.
Er zat alvast meer schwung in dan in de speech van De Wever. Zijn partij blijft de grootste, en je zou verwachten dat die boodschap triomfantelijk gebracht werd. De ietwat levenloze delivery van de speech verraadde dat De Wever deze uitslag zelf niet had verwacht. Qua sfeer sloot het aan bij het praatje van Van Grieken, die niet de verwachte victorie mocht kraaien en zich bedeesd hield.
De bevreemdendste speech kwam van Groen. Bijna overal gingen de groenen dramatische achteruit, maar voorzitters Jeremie Vaneeckhout en Nadia Naji brachten een speech vol hoop en optimisme. Zij waren precies de enige twee die gemist hadden dat de jolige uurtjes voorbij waren, en dat ze hun teleurstelling gerust mochten uiten. Dan was de dramatische sfeer bij de Open VLD een pak oprechter. ‘Gebroken man, gebroken partij, gebroken carrière… is dat een beetje de sfeer daar?’ vroeg Stef Wauters zich bijna sadistisch af in zijn studio.
Afsluiten deden we met het voorzittersdebat op VRT, gemodereerd door Pieterjan De Smedt. We leerden dat Melissa Depraetere van Vooruit al vijf maanden niet meer had gedronken, maar dat er vanavond wel een pintje van af mocht. Sammy Mahdi zou hetzelfde doen als gisteren: afsluiten met een vettige kebab in Vilvoorde. En Jeremie Vaneeckhout was nog niet van plan om zijn snor af te doen. Opnieuw was het de VLD die het eerlijkst uit de hoek kwam. Een verslagen Tom Ongena gaf toe dat het een dag was om snel te vergeten.
De live verslaggeving van de verkiezingen was een emotionele rollercoaster. De pogingen om er in de eerste uren een jolige dag van te maken, voelden bij momenten bijna knullig aan. Het contrast met de verzurende sfeer toen de resultaten binnenliepen, deed ons dan weer ongemakkelijk heen en weer op onze stoel schuifelen. En ten slotte waren er de luchtige statements in het afsluitende debat, alsof dit geen politiek belangrijke dag was waar we al maanden naar hadden toegeleefd, en het begin van opnieuw een heel woelige periode.
Hoe het vanaf nu verder moet, daar komen we de komende weken wel achter. Ondertussen blijf ik nog met één vraag achter. Waar was Els Ampe de hele dag?
Verkiezingen 2024
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier