Kapseist de Arizonacoalitie? ‘De N-VA zal Vooruit niet dumpen’

De belofte van een snelle federale regeringsvorming verdwijnt achter de horizon, nu de Arizona-formule met N-VA, Vooruit, CD&V, MR en Les Engagés vastgelopen is op een schijnbaar onoverbrugbaar meningsverschil over een vermogensbelasting.

Formateur De Wever geeft zijn opdracht terug aan de koning. Wat nu?

Dave Sinardet: Het hof kan, eventueel in samenspraak met De Wever, dat ontslag even in beraad houden om de ruziënde partijen het signaal te geven: we vinden dat op deze formule moet worden verder gewerkt, omdat dit de meest logische coalitie is op grond van de verkiezingsuitslag, met De Wever als de meest logische formateur.

Carl Devos over de formatie: ‘Dat de boel zó ontploft, belooft weinig goeds’

Stel dat de koning het ontslag van formateur De Wever meteen aanvaardt: is Arizona dan dood en begraven?

Sinardet: Dat hoeft niet. Ik denk juist dat men dan zal proberen om na te gaan op welke manier Arizona levend kan worden gehouden. Omdat andere coalitieformules nu eenmaal nog veel moeilijker liggen. En omdat een federale regering zonder Vooruit maar met Open VLD voor de N-VA eigenlijk geen optie is. Het is nu wel duidelijk dat de N-VA een soort deal heeft met Vooruit om zowel in Antwerpen, Vlaanderen als federaal samen te besturen. Dus de N-VA zal Vooruit niet dumpen. Bovendien beschikt die Zweedse formule met Open VLD maar over 76 zetels in de Kamer. Met slechts één zetel op overschot kan zo’n regering te allen tijde door elk individueel parlementslid worden gegijzeld. Je zou ook nog Open VLD mee in Arizona kunnen opnemen, maar daarmee blijven de ideologische verschillen onverminderd overeind en komt Vooruit in een nog lastiger parket te zitten. De MR eruit gooien is theoretisch ook een optie, maar in de praktijk veel minder. Les Engagés-voorzitter Maxime Prévot, die met de MR in Wallonië en de Franse Gemeenschap een regering vormt, zal dat niet zien zitten.

Is het een idee om MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez zelf maar eens te laten proberen een regering op de been te brengen, zoals sommige onderhandelaars opperen?

Sinardet: Dat zou kunnen, vanuit de analyse dat het vooral Bouchez is die dwarsligt. Je zou ook kunnen denken aan een soort verzoener, een oudere staatsman met wat meer afstand van de dagelijkse politiek. Die moet dan de gemoederen zien te bedaren en wat tijd winnen. Of waarom niet Maxime Prévot, die tot dusver veeleer een verzoenende rol lijkt te hebben gespeeld in de onderhandelingen? (lacht) Met een licht gevoel voor sadisme zou je ook kemphanen Georges-Louis Bouchez en Conner Rousseau (Vooruit) samen op pad kunnen sturen om de brokken te lijmen.

Saboteert Georges-Louis Bouchez de formatie? ‘Bart De Wever en Conner Rousseau zijn ook geen koorknapen’

Zou een klassieke driepartijenregering van Vooruit, CD&V, Open VLD, MR, PS en Les Engagés een werkbaar alternatief voor de Arizona-coalitie kunnen zijn?

Sinardet: Opnieuw, in theorie misschien wel, maar hoe zou een klassieke tripartite een oplossing zijn voor de huidige problemen? Je zit nu al met grote ideologische meningsverschillen, die op zich ook legitiem en begrijpelijk zijn. Ook al lijkt men vanuit N-VA-hoek het conflict te willen framen als: dit is allemaal de schuld van die onhandelbare Bouchez. Want het is natuurlijk niet leuk voor de N-VA als een partij zegt dat De Wever veel te veel toegevingen doet aan een linkse partij als Vooruit. Maar ik zie dus niet in hoe je de problemen kunt oplossen door, via een klassieke tripartite, de ideologische bandbreedte van de coalitie nog te vergroten – wat je natuurlijk doet als je de PS erbij haalt. Bovendien moet je dan de N-VA aan de kant laten, maar de N-VA lijkt in deze fase van de formatie niet meteen het grote struikelblok. En Bouchez staat zeker niet te springen om de PS federaal aan boord te halen.

Heeft De Wever als formateur steken laten vallen door te veel naar links op te schuiven om Vooruit tegemoet te komen?

Sinardet: Het is natuurlijk wel de rol van een formateur om te proberen een akkoord te smeden. In het begin lagen de nota’s van De Wever vooral bij Vooruit moeilijk. Al kreeg Vooruit ook steun van CD&V en Les Engagés, die wat voorlag ook te rechts vonden. Uiteindelijk is De Wever wat meer richting Vooruit gaan schuiven. Waardoor de voorstellen ook aanvaardbaar werden voor CD&V en Les Engagés. Maar zo ontstond er op de rechterflank, met de MR, een probleem. Het is een ontzettend lastig evenwichtsnummer en de financiële situatie helpt natuurlijk niet. Als er geld was, zou je die ideologische verschillen sneller kunnen overbruggen. Dan kon kan je tegelijk de belastingen verlagen en investeren in de gezondheidszorg. Nu moet je eigenlijk belastingen verhogen én bezuinigen in de gezondheidszorg en andere departementen. Aan dat laatste was men nog niet eens toegekomen. Voeg daarbij de naderende lokale verkiezingen, die een steeds grotere factor worden in de onderhandelingen.

Maar zijn de Arizona-partijen bij gebrek aan werkbare alternatieven dan toch tot elkaar veroordeeld?

Sinardet: Nog een mogelijke formule, die om uiteenlopende redenen zowel de N-VA als Vooruit niet slecht zou uitkomen, is de terugkeer van de PS in een klassieke driepartijenregering, aangevuld met de N-VA. Voor de N-VA komt zo de tweederdemeerderheid in zicht die nodig is voor een staatshervorming, toch nog steeds prioriteit nummer één binnen de partij. En voor Vooruit is het veel comfortabeler, want met de PS erbij, zijn zij niet meer de meest linkse partij. Maar het laat zich raden dat Bouchez, gesteld dat hij zich zo’n coalitie met de PS laat opdringen, daarin nooit ofte nimmer constructief mee een staatshervorming tot stand zal brengen.