De rode lijn van Vooruit heeft het voordeel van de duidelijkheid: zolang de huidige voorstellen rond de aanpassing van de automatische loonindexering niet wijzigen, is Arizona onmogelijk. Formateur Bart De Wever (N-VA) weet wat gedaan.
‘We staan op een kruispunt.’ Op Instagram trok Bert Engelaar dinsdagochtend opnieuw van leer tegen de indexvoorstellen van formateur Bart De Wever (N-VA). ‘De index is geen geschenk. Het is geen luxe. Het is een fundament’, aldus Engelaar, die zijn wittebroodsweken als ABVV-topman niet onopgemerkt voorbij heeft laten gaan.
De vakbondsman doelt op het hete hangijzer in de formatie, dat overigens pas recent onder de aandacht kwam. Zo stelt De Wever voor om de automatische loonindexering anders toe te passen. De voorstellen, geformuleerd in de jongste supernota, stuiten op een no pasarán van Vooruit. Zolang de aanpassingen in de teksten blijven, heeft de partij van Conner Rousseau niets te zoeken in de federale regering. Zeker gezien de ‘verregaande toegevingen’ die ze naar eigen aanvoelen hebben gedaan op het vlak van werklozen en migratie.
Waarover gaat het? Om een ‘correcte weerspiegeling van de evolutie van de inflatie op het algemeen prijspeil’ te krijgen, mikt De Wevers jongste supernota erop om de ‘afgevlakte gezondheidsindex’ anders te berekenen – waarmee de index wordt berekend. Niet langer wordt die gebaseerd op de gemiddelde indexwaardes van de voorbije 4 maanden, maar op die van de voorbije 12 maanden.
Formateur Bart De Wever zegt dat ‘alles bespreekbaar’ is, maar stelt in een adem dat ‘het niet het moment is om een ei in de broek te krijgen’.
Daarnaast zouden de ambtenarenlonen op een soortgelijke manier geïndexeerd worden als heel wat privéjobs, namelijk een keer per jaar – liefst op 1 januari.
Voorstanders van de maatregelen, vooral aan werkgeverszijde, vinden dat de overkant van een mug een olifant maakt. ‘Indexeren op basis van een gemiddelde index over twaalf maanden in plaats van over vier maanden spreidt de indexeringen iets meer in de tijd, maar de aanpassing aan de inflatie zou nog altijd veel sneller gebeuren dan in de buurlanden’, schrijft Voka-econoom Bart Van Craeynest in De Tijd. ‘Op langere termijn zou de indexering op hetzelfde niveau uitkomen.’
Ook De Wever sprak van ‘kleine aanpassingen’.
Energiecrisis
De vakbond is het daar niet mee eens. ‘Door te prutsen aan de berekening van de indexatie van lonen en uitkeringen ontstaat er een vertraging én een afvlakking’, aldus Engelaar. ‘Die vertraging betekent niet dat op het einde van de rit alles op hetzelfde neerkomt. De automatische indexering wordt nu een automatische verarming.’
De progressieve denktank Minerva springt eveneens in de bres. Wetenschappelijk medewerker Matthias Somers wijst in een opiniebijdrage op een funeste loonprijsspiraal wanneer 4,2 miljoen Belgen gelijktijdig hun loon geïndexeerd zien. ‘Natuurlijk weten alle handelaars in dat scenario ook dat dát het moment is waarop Belgische gezinnen plots weer meer geld op hun rekening zien verschijnen. Gevolg: hogere winkelprijzen, en een inflatie die weer aantrekt.’ Niet onbelangrijk: vakbonden ABVV en ACV zijn stichtende leden van Minerva.
Volgens econome Eva Van Belle (VUB), lid van de indexcommissie, is de discussie een principekwestie geworden. ‘Vier jaar geleden had wellicht niemand hier een zaak van gemaakt, aangezien we uit een decennium van al bij al negatieve inflatie kwamen. Na de energiecrisis van 2022 en de prijsstijgingen daarop is de index voor veel mensen heel tastbaar geworden.’
Onverwacht partijbureau
Taal doet ertoe. Luc Denayer, secretaris van de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven (CRB) en voorzitter van de indexcommissie, spreekt in de Franstalige krant L’Echo dinsdag over een ‘mini-indexsprong’ als de nieuwe regering de maatregel zou toepassen ‘op het juiste moment’. Volgens Van Belle is de terminologie van Denayer goed gekozen. ‘Door de voorgestelde aanpassingen zal de index in het grote merendeel van de jaren lager liggen dan onder de huidige regeling’, zegt ze.
Een term als ‘indexsprong’ ligt enorm gevoelig voor de socialisten. Vooruit profileert zich al jaren als partij van de koopkracht.
Na een onverwacht partijbureau in het weekend stuurde de partij kopstukken richting de televisiecamera’s. Zo werd de discretie van de onderhandelingen opgerekt. Zij het voorzichtig, want zowel federaal fractieleider Joris Vandenbroucke als Vlaams viceminister-president Melissa Depraetere zijn niet rechtstreeks betrokken bij de Arizona-onderhandelingen tussen N-VA, Vooruit, CD&V, MR en Les Engagés.
Leeflonen
Vooruit voelt zich gesterkt door berekeningen van de vakbond. Het ABVV berekende dat in een periode van ‘normale inflatie’ de nieuwe berekening neerkomt op een jaarlijks verlies van ‘300 à 600 euro’, berekend op het brutoloon van 2976 euro.
Daarnaast zwaaien de Vlaamse socialisten met projecties van het Federaal Planbureau. In november berekenden die bollebozen dat de methode-De Wever, mocht die nu al zijn toegepast, zou hebben geleid tot een vermindering van de index met 0,5 procent in 2025 en 2026. Een gemiddeld brutoloon van 4300 euro tekent zo een verlies van ruim 20 euro per maand op. Op langere termijn dooft het effect evenwel uit.
Gecombineerd met het voorstel om de leeflonen vijf jaar lang niet te indexeren, begint Vooruit zich af te vragen of het nog wel de moeite waard is om tot Arizona toe te treden.
Naast Vooruit tekenen ook de CD&V en Les Engagés verzet aan, al is het minder duidelijk in welke mate zij er een hard breekpunt van maken.
Exitstrategie
In ieder geval is er geen weg terug. Op vrijdag, wanneer de formateur bij de koning wordt verwacht, zou er witte rook moeten zijn. Dat lijkt een mission impossible zolang de indexmaatregelen in de supernota blijven staan. En dan is er nog de ‘solidariteitsbijdrage’ van de sterkste schouders, die volgens de socialisten nog steeds een te mager beestje is.
Er zijn verschillende lezingen mogelijk van de tactiek van Vooruit. Verwachten ze dat De Wever uiteindelijk zal inbinden? Dan kunnen ze zich opwerpen als redder van de index. Of dienen de publiek geuite rode lijnen om de bittere pil van de exit te verzachten? Het blijft speculatie.
De Wever zegt dat ‘alles bespreekbaar’ is, maar stelt in één adem dat ‘het niet het moment is om een ei in de broek te krijgen’. Het eindspel is begonnen.
Verkiezingen 2024
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier