De PVDA pleit voor een ‘miljonairstaks’. Maar een forse verhoging van onze al zware belastingdruk zou desastreuze gevolgen hebben voor onze economie, zegt Bart Van Craeynest, hoofdeconoom van Voka.
Voormalig PVDA-voorzitter Peter Mertens herhaalde vorige week op Knack.be nog eens zijn pleidooi voor een ‘miljonairstaks’. De voorbije maanden leek die versie van een vermogensbelasting zowat het PVDA-antwoord op al onze financiële uitdagingen. En ook zowat alle andere partijen aan de linkerzijde sprongen ondertussen op die kar. Dat ze vertrekken van verkeerde uitgangspunten, totaal overtrokken cijfers hanteren en de realiteit van ons belastingstelsel negeren, lijkt daarbij niet te deren. Er is zeker plaats voor een grondige hertekening van onze fiscaliteit, maar die miljonairstaks is een gevaarlijke illusie.
De belastingdruk op kapitaal is al hoog
Pleidooien voor vermogensbelastingen vertrekken telkens van het beeld van België als belastingparadijs voor kapitaal en/of vermogens. Dat klopt eenvoudigweg niet. De belastingen op kapitaal zijn in ons land wel heel gevarieerd. België is een van de weinige landen zonder belasting op meerwaarden, maar anderzijds hebben we samen met Frankrijk de hoogste belastingontvangsten uit erfenisrechten. Daarnaast zijn er onder meer nog de roerende voorheffing en de effectentaks. Volgens de Europese Commissie haalt België na Luxemburg en Noorwegen de meeste ontvangsten uit allerlei belastingen op vermogen in Europa.
Nu kunnen hoge belastingontvangsten uit vermogen het gevolg zijn van de combinatie van een gemiddelde hoeveelheid vermogen en een zware belastingdruk op dat vermogen, maar evengoed van een grote hoeveelheid vermogen en een lage belastingdruk daarop. Luxemburg is duidelijk een voorbeeld van dit laatste. België is dat niet. Nog eens volgens de Europese Commissie heeft België na Frankrijk de zwaarste belastingdruk op kapitaal (Luxemburg trouwens de laagste). In onze belastingen op vermogen zit te veel variatie, maar het idee dat in België vermogens grotendeels onbelast blijven, klopt gewoon niet.
‘De miljonairstaks van de PVDA is een evergreen die alleen maar groener wordt’
De cijfers kloppen niet
Eind vorig jaar publiceerde het Planbureau een studie over vermogensbelastingen in Europa. Een opmerkelijke vaststelling daarin was dat de meeste Europese landen die ooit zo’n vermogensbelasting hadden, daar ondertussen al lang mee gestopt zijn. Nog relevanter was het feit dat die vermogensbelastingen gemiddeld 0,18 procent van het bbp opleverden. In de Belgische context zou dat vandaag overeenkomen met 1 miljard euro. PVDA denkt met haar miljonairstaks ‘makkelijk’ 8 miljard op te halen. Enkel in Zwitserland komen de ontvangsten uit vermogensbelasting nog maar een beetje in de buurt daarvan. In Zwitserland gaat het om 1,17 procent van het bbp, wat voor België zou overeen komen met 7 miljard euro. Maar dat is dan wel in een totaal andere fiscale context. De totale belastingdruk in Zwitserland ligt ruim 17 procent van het bbp lager dan in België, wat overeenkomt met een dikke 100 miljard euro.
In onze belastingen op vermogen zit te veel variatie, maar het idee dat in België vermogens grotendeels onbelast blijven, klopt gewoon niet.
PVDA veegt het vaak aangehaalde argument van het risico op kapitaalvlucht van tafel met verwijzingen naar studies als die van het Planbureau, maar ‘vergeet’ er dan bij te vermelden dat die studies gebaseerd zijn op veel lagere vermogensbelastingen dan wat zij in gedachten hebben. Het is zeer waarschijnlijk dat het risico dat grote vermogens het land verlaten in reactie op zo’n vermogensbelasting toeneemt naarmate de belastingdruk hoger ligt. In die zin zou de miljonairstaks van de PVDA hoogstwaarschijnlijk tot belangrijke economische schade leiden.
Wereldkampioen belastingen?
De PVDA lijkt haar miljonairstaks toch vooral los van de economisch-financiële realiteit te situeren. Die realiteit is er een van al hoge belastingen op bijna alles. De totale belastingontvangsten in België bedroegen in 2022 43,3 procent van het bbp, de derde hoogste in Europa. Het Europese gemiddelde was 40,3 procent. Daarnaast zitten we met een begrotingstekort dat zonder ingrijpen tegen het einde van de volgende legislatuur oploopt tot 5,6 procent van het bbp, of 34 miljard in euro’s van vandaag. En dat is nog zonder de lange reeks PVDA-voorstellen die nog meer geld zouden kosten, zoals hogere pensioenen, minder lang werken, gratis openbaar vervoer… Die gaten dichtrijden met extra belastingen impliceert dat we naar een totale belastingdruk van meer dan 50 procent van het bbp moeten. Dat zou met ruime voorsprong de zwaarste belastingdruk van heel Europa, en trouwens van alle industrielanden, zijn. Dat zou desastreuze gevolgen hebben voor onze economie.
De PVDA hangt graag het beeld op dat vanalles mogelijk is qua extra overheidsuitgaven (terwijl onze overheidsuitgaven de voorbije 20 jaar al het meest stegen van heel Europa), dat dat makkelijk betaald kan worden door de ‘echte rijken’ en dat voor de rest niemand anders daar iets van zal voelen. Dat wordt dan verpakt als ‘eerlijke’ of ‘rechtvaardige’ belastingen. Dat is evenwel een gevaarlijke illusie. In werkelijkheid zijn we al een land met een zware belastingdruk op arbeid en kapitaal. Ons hele belastingstelsel kan zeker veel beter georganiseerd worden, maar elke aanpassing moet vertrekken van het totale plaatje. Daarbij moet vooral gekeken worden naar verschuivingen en vereenvoudigingen. Een forse verhoging van onze al zware belastingdruk zal onvermijdelijk een negatieve impact hebben op onze economie. En die zullen we allemaal voelen.
