Van jobbonus tot wegenvignet: de grote vraagtekens bij de Vlaamse begrotingstabel

De Vlaamse regering wil een begrotingsevenwicht tegen 2027. Of dat gehaald zal worden, is op basis van de net bekendgemaakte begrotingstabel onzeker.

Meer dan 48 uur nadat het regeerakkoord van de Vlaamse regering-Diependaele bekend werd gemaakt, volgden ook de begrotingstabel 2025 – 2029. Die was zeer welkom, want op veel punten blijft het Vlaamse regeerakkoord erg vaag. De begrotingstabel geeft wat meer inzicht in waar de regering hoeveel geld wil uitgeven en ook waar ze daarvoor dat geld denkt te halen.

Belangrijk uitgangspunt voor de Vlaamse regering, en zeker voor de grootste partij N-VA, is dat de begroting tegen 2027 in evenwicht is. In de inleiding bij de begrotingstabel wordt dit als volgt gemotiveerd: ‘Hoe sneller we een begroting in evenwicht hebben, hoe sneller we meer kunnen teruggeven aan de belastingbetaler en meer kunnen investeren in welzijn en welvaart. En zo kunnen we ook onverwachte schokken opvangen. (…) We willen ook in de toekomst gewapend blijven tegen onverwachte gebeurtenissen. De geopolitieke situatie blijft immers instabiel.’

In die begrotingstabellen, in Vlaanderen ook wel ‘het centenboekje’ genoemd, wordt uitgelegd hoe men dat begrotingsevenwicht wil bereiken. In die tabellen staan ook nu de traditionele posten die vaak gebruikt worden om de rekening te doen kloppen. Zo rekent men voor 2027 op jaarlijks 90 miljoen euro aan efficiëntiewinsten bij de overheid. Ook wat de post ‘overige’ inhoudt, die vaak terugkomt en goed is voor een totaal voor zo’n 100 miljoen, is onduidelijk.

Jobbonus

Bij de saneringen staan twee grote posten die onzeker zijn: het afschaffen van de jobbonus, een premie van 700 euro per jaar voor de laagste inkomens, en het instellen van een wegenvignet voor buitenlanders. Het afschaffen van de jobbonus is volgens de begrotingstabellen goed voor een minderuitgave van 240 miljoen euro per jaar. Het invoeren van een wegenvignet voor buitenlanders moet 130 miljoen opleveren.

De jobbonus wordt afgeschaft, maar daaraan is wel een voorwaarde gekoppeld. In het regeerakkoord staat dat de Vlaamse regering vindt dat ‘de federale hervorming een veel grotere impact kan teweegbrengen op het verlagen van de lasten op arbeid. We houden terzelfdertijd rekening met het feit dat de federale operatie nog dient beslist en uitgewerkt te worden. In het geval dit niet doorgaat, engageert de Vlaamse Regering zich om de Vlaamse jobbonus in stand te houden.’

Als dus de federale regering niet tot een akkoord komt om de lasten op arbeid voldoende te verlagen, blijft de jobbonus in Vlaanderen bestaan. ‘In voorkomend geval, gaan we op zoek naar andere mogelijkheden om de kloof met het begrotingsevenwicht vanaf 2027 te dichten’, zo staat nog in het regeerakkoord. Wat dat moet worden is onduidelijk.

‘Waar blijven de Vlaamse begrotingstabellen?’

Wegenvignet

Vlaanderen wil een wegenvignet invoeren voor buitenlanders. In het regeerakkoord staat daarover: ‘We werken een digitaal systeem uit om ook de buitenlandse voertuigen die niet onderworpen zijn aan de kilometerheffing voor vrachtwagens mee te laten bijdragen aan het gebruik van onze wegen.’ Ook de Waalse regering denkt aan zo’n wegenvignet en daarom zou de invoering van zo’n Vlaams wegenvignet in overleg met Wallonië gebeuren.

Nu vinden verkeersexperts zo’n wegenvignet geen goed idee, zoals eerder al bleek uit een artikel in Knack over de Waalse plannen. ‘Het is een achterhaald idee’, vindt Bart Jourquin, professor mobiliteitsbeleid aan de UC Louvain. ‘Er bestaat een consensus dat verkeerstaksen proportioneel moeten zijn: hoe meer je rijdt, hoe meer je betaalt. Een wegenvignet doet dat niet, want het houdt geen rekening met hoeveel kilometers een automobilist rijdt en op welk tijdstip.’

Een wegenvignet gaat lijnrecht in tegen de invoering van het rekeningrijden, de variabele verkeersbelasting waarover al langer wordt gepraat. Over rekeningrijden staat in het Vlaams regeerakkoord niets. Nog los daarvan was er in het verleden altijd protest vanuit Nederland als de Belgische regio’s nog maar dachten aan de invoering van zo’n wegenvignet. Het is ook niet duidelijk of Europa hier uiteindelijk mee zal instemmen. Dit alles maakt van zo’n wegenvignet niet alleen een ongelukkige maar ook onzekere maatregel.

Belastingdruk

Noch een schrapping van de jobbonus, noch de invoering van het wegenvignet heeft de Vlaamse regering helemaal zelf in de hand. Voor de jobbonus is ze afhankelijk van de nog te vormen federale regering, voor het wegenvignet van de houding van Europa. Maar er is nog een fundamenteler probleem voor de begrotingstabel zoals die nu voorligt, waar de Vlaamse regering ook niets aan kan doen: welke beslissingen zal de nog te vormen federale regering nemen die invloed hebben op de inkomsten en uitgaven van de Vlaamse regering?

In de inleiding bij de Vlaamse begrotingstabel wordt daar ook op gewezen: ‘Dit centenboekje maakt, in zijn huidige vorm, vanzelfsprekend abstractie van de impact van federale maatregelen, omdat die nog niet bekend zijn.’ Om maar één voorbeeld te geven: als de federale regering zou beslissen om de personenbelasting te verlagen, heeft dat gevolgen voor de gewesten. Want die heffen opcentiemen op de personenbelasting.

Elke federale maatregel die de belastingdruk verlaagt, heeft als gevolg dat de regionale inkomsten afnemen. Dat baart vooral Wallonië en Brussel zorgen, omdat zij nu al hoge schulden torsen, maar ook de Vlaamse regering wordt hierdoor gevat. Het regeerakkoord en de begrotingstabel van de nog te vormen federale regering vormen dan ook de grootste onzekerheid die boven het Vlaamse regeerakkoord en de Vlaamse begrotingstabel hangt. Daar kan de Vlaamse regering en zijn minister-president Matthias Diependaele niets aandoen, maar N-VA-voorzitter Bart De Wever als formateur wel.

Twijfelt u aan uw stemtest? Doe hier mee aan de Stemtest-check voor onze provinciehoofdsteden