‘Dromen van een meerwaardebelasting? Veel zal die niet opbrengen’

De afgelopen dagen leek de federale regeringsformatie vast te lopen op een voorstel van een meerwaardebelasting. Professor Herman Matthijs (VUB en UGent) formuleert een aantal bedenkingen.

Tijdens de regeringsonderhandelingen ligt een meerwaardebelasting op tafel. Ze zal niet veel geld opbrengen, het is vooral een ideologisch thema. 

Na 25 jaar in deze 21^e eeuw heeft dit land een groter begrotingstekort, een hogere schuldgraad en een veel groter overheidsbeslag dan aan het eind van de 20^e eeuw. Bovendien hebben we ook de voornaamste olympische medailles binnengehaald op de fiscale spelen voor belastingdruk. Vergelijkbare landen, zoals Nederland en Zweden, hebben dat soort thema’s in diezelfde periode allemaal aangepakt. Als die dat wél kunnen, waarom wij dan niet?  

Meerwaardebelasting 

In de fiscale plannen die uitlekten om een regering te vormen onder leiding van formateur Bart De Wever (N-VA) is er sprake van een meerwaardebelasting. Zo’n meerwaardebelasting zal niet veel geld opbrengen, het is vooral iets ideologisch: de socialisten (Vooruit) zijn voor, de liberalen (MR) zijn tegen.  

Bijkomend zijn er een aantal belangrijke vragen die voorlopig nog onbeantwoord zijn. Zal men met een meerwaardebelasting de effectentaks behouden of verlagen? Geldt dat dan ook voor aandelen in handen van rechtspersonen?

Daar komt nog bij dat een meerwaardebelasting moeilijk te managen is wegens het vrij verkeer van kapitaal binnen de Europese Economische Ruimte. 

Hoe dan ook zal de meerwaardebelasting vooral in Vlaanderen betaald worden.     

Open VLD en PS 

De analyse van sommigen dat MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez zich nu zo verzet tegen een meerwaardebelasting omdat hij de Open VLD in plaats van Vooruit mee aan de onderhandelingstafel wil krijgen, is kletspraat.  Een dergelijke combinatie (N-VA met de christendemocraten en de liberalen) heeft maar 76 van de 150 Kamerleden en zelfs geen meerderheid in de commissies. 

Aan de andere kant heeft Vooruit er wel belang bij dat de PS terug aan de onderhandelingstafel komt. Wat als men de MR inruilt voor de PS? Gaat de N-VA dan onderhandelen met de socialisten en de christendemocraten?    

Bovendien, men verwijt Bouchez nu dat hij zijn veto stelt tegen een meerwaardebelasting, maar men kan ook zeggen dat Vooruit te veel eist. Formateur De Wever moet dus rechts Wallonië overtuigen om de eisen van links Vlaanderen te aanvaarden… 

Begroting  

Men droomt ervan dat een meerwaardebelasting 500 miljoen euro zal opbrengen. Als dat zo zou zijn, dan zal men daarmee het begrotingsprobleem niet oplossen.

Met een globaal begrotingstekort van ongeveer 4,5 procent van het bbp of 27 miljard euro moet men naar 3 procent bbp. Die sanering kost dus 10 miljard euro. Daarbij komt de meeruitgave voor Defensie (4 miljard euro per jaar) en de meerkost voor de EU (3 miljard euro). Dat geld zal moeten gezocht worden bij besparingen en/of taksen. (En daar komt nog bij dat er nog nooit gepraat is over hoe men die sanering zal verdelen tussen de federale overheid en de deelstaten.  

Er is nog een middel om deze factuur te betalen. Jawel, een hogere tewerkstellingsgraad. Die bedraagt in Vlaanderen 76 procent, in Brussel en Wallonië 66 procent. Moest heel dit land aan 80 procent geraken, zoals in Zweden en onze noorderburen, dan was de helft van de factuur al betaald.  

Conclusie  

Het politieke probleem is dat dit land institutioneel niet meer werkbaar is en dat vereist een staatshervorming. Maar die is enkel mogelijk in een federale regering met een bijzondere meerderheid. En die vindt men enkel in tripartite-coalitie met de N-VA, dus als zeven partijen een regering vormen.  

Daarbij komt dat 13 oktober zeer snel nadert. Welke partij gaat nu nog veel willen toegeven en in de aanloop van de lokale verkiezingen een regeerakkoord komen voorstellen met besparingen, belastingverhogingen enzoverder?  De niet meer verplicht opkomende Vlaamse kiezer zal er niet mee kunnen lachen op zondag 13 oktober.     

Professor Herman Matthijs (UGent) is lid van de Hoge Raad van Financiën.