‘De asielboot is overladen’

‘Al jaren wordt het asielbeleid bepaald door rechters, veel meer dan door politici’, schrijft Marc Bossuyt naar aanleiding van de huidige asielcrisis en de kritiek op het beleid van de federale regering.

Er heerst grote verontwaardiging over de vaststelling dat, ondanks rechterlijke uitspraken, de asielcrisis niet wordt opgelost. Of het nu uitspraken zijn van arbeidsrechters met dwangsommen (in maart opgelopen tot €278,5 miljoen), of het arrest Camara (18 juli 2023) van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens te Straatsburg of het schorsingsarrest (13 september 2023) van de Raad van State, het brengt allemaal niet veel aarde aan de dijk.

De regering doet nochtans meer inspanningen dan ooit. Het aantal ambtenaren op het Commissariaat-generaal voor de vluchtelingen is gestegen tot 569 (komende van 20 in 1988). Bij de in 2006 opgerichte Raad voor Vreemdelingenbetwistingen zijn er nu al 60 rechters. Het aantal opvangplaatsen voor asielzoekers is gestegen tot 35.000 en de begroting voor de opvang van asielzoekers tot meer dan €1 miljard (in 1988 was dat €12,5 miljoen of 80 maal minder). Alle records worden gebroken.

Al jaren wordt het asielbeleid bepaald door rechters, veel meer dan door politici. Het is onder invloed van Straatsburgse rechtspraak dat de Europese Unie het aantal begunstigden van internationale bescherming heeft uitgebreid. Vroeger kwamen alleen vluchtelingen in de zin van het Geneefse Vluchtelingenverdrag van 1951 in aanmerking voor bescherming. Weinigen verlaten hun land wegens vervolging om reden van hun politieke of andere overtuiging.

Sinds 2004 is er ook subsidiaire bescherming voor personen die als gevolg van willekeurig geweld een gewapend conflict ontlopen. Zeer velen verlaten hun land wegens gewapende conflicten. Sinds 2005 heeft de EU de asielprocedure ook aanzienlijk verzwaard door een rechterlijke toetsing te voorzien voor om het even welke negatieve asielbeslissing.

Het Hof van Straatsburg heeft in 2011 de Dublin-verordening, die bepaalt welke lidstaat verantwoordelijk is voor de behandeling van een asielaanvraag, ondermijnd. Datzelfde Hof heeft in 2012 het terugbrengen van “bootvluchtelingen” naar hun haven van vertrek verboden. Eenieder wiens rechten in eigen land wordt geschonden of wiens opvang te wensen laat in een ander land, ook al is het een andere EU-lidstaat, kan aanspraak maken op opvang.

Dat leidt tot toestanden waarin die opvang ook bij ons te wensen laat. Als de asielboot wordt overladen, lijdt hij uiteindelijk schipbreuk. Die schipbreuk neemt de vorm aan van een beleid dat rechterlijke beslissingen terzijde legt. Dit valt ten zeerste te betreuren. Onze professoren zullen aan hun studenten moeten uitleggen hoe het zover is kunnen komen.

Marc Bossuyt is auteur van “Tussen demagogie en hypocrisie”. Van 1987 tot 1997 stond hij aan het hoofd van het Commissariaat-generaal van de Vluchtelingen en de Staatlozen.