Chaos in de regering-Jambon over stikstofakkoord: CD&V niet aan boord, Open VLD wil geen wisselmeerderheid

De Vlaamse regering heeft de conceptnota voor het stikstofakkoord gisteren officieel goedgekeurd en presenteert die om 13u in het parlement. NV-A en Open VLD keurden het akkoord volgens minister-president Jan Jambon goed, maar CD&V niet. Open VLD wil op zijn beurt geen wisselmeerderheid.

Zondagavond kondigde Vlaams minister-president Jan Jambon aan dat een meerderheid van de Vlaamse regering het stikstofakkoord goedkeurde. Open VLD en N-VA zijn volgens de minister-president aan boord, CD&V is dat niet.

CD&V staat nu voor een voldongen feit: het akkoord is te nemen of te laten. Na afloop van het partijbureau van de Vlaamse christendemocraten maandagmiddag liet CD&V-minister van Landbouw Jo Brouns weten dat zijn partij ‘altijd wil blijven praten om tot een akkoord te komen.’ ‘Dat is belangrijk voor Vlaanderen, voor onze eigen voedselvoorziening, voor onze land- en tuinbouw, voor onze economie.’

CD&V wil dus blijven praten met N-VA en Open VLD, maar ‘wij stellen vast dat zij de nota die wij gisteren niet hebben goedgekeurd in het Vlaams Parlement voorleggen en dat daarover een debat zal zijn’, zei Brouns tijdens zijn korte verklaring. ‘We zullen dat debat afwachten, maar het is belangrijk dat het parlement zich kan uitspreken.’

Brouns herhaalde ook dat het voor CD&V belangrijk is dat jonge landbouwers perspectief behouden. ‘We mogen vandaag geen keuzes maken die we ons binnen 10, 15 of 20 jaar gaan beklagen’, zei hij. De goedkeuring van zo’n conceptnota is nog maar de eerste stap. Nadien wordt die goedkeuring omgezet in een decreet.

Geen wisselmeerderheid

Een mogelijke piste die een week geleden al circuleerde, is dat er binnen het parlement naar een meerderheid zou worden gezocht om zonder CD&V een akkoord goed te keuren. Maar zo’n zogenaamde wisselmeerderheid is voor coalitiepartner Open VLD geen optie. ‘Wij willen dat deze coalitie samenblijft’, zegt partijvoorzitter Egbert Lachaert. ‘Iedereen moet goede wil tonen.’

Toch wil Open VLD meer duidelijkheid van CD&V. ‘De christendemocraten moeten kleur bekennen’, luidt het.

Lachaert merkt ook op dat er intussen ook al zaken zijn gewijzigd ten opzichte van de deal die oorspronkelijk op tafel lag – daarbij ook punten die de Vlaamse liberalen op tafel hebben gelegd. ‘We gaan geen dingen die zijn binnengehaald, terug gaan afgeven aan Groen’, luidt het.

Volgens Lachaert draait de discussie nu vooral over ‘symboliek’, terwijl er voor heel wat punten oplossingen zijn gevonden. Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid wordt losgekoppeld, de zogenaamde rode lijst is voor 90 procent opgelost en er worden oplossingen gezocht voor landbouwbedrijven waar het mogelijk wordt stikstofuitstoot over te dragen, somt de voorzitter op.

‘Maar het blijft vastlopen op symboliek over de normen voor landbouw tegenover industrie, en daar zit iedereen in zijn loopgraven’, betreurt Lachaert. Ondertussen vreest hij voor de complete onbestuurbaarheid van Vlaanderen, terwijl er nog stappen vooruit moeten worden gezet in belangrijke dossiers. Het gaat daarbij over het project Ventilus in West-Vlaanderen, maar ook om de kinderopvang, de ouderenzorg en het onderwijs. ‘We zijn de stilstand aan het organiseren, en dat is niet wat wij willen. We gaan naar een complete impasse. Dit is ongezien.’

Indien er geen akkoord komt, is het risico volgens Lachaert ook reëel dat binnenkort meer en meer aanvragen voor projecten zullen worden geweigerd. En de eerste slachtoffers zullen de landbouwers zijn. ‘Het is daarom nu tijd om naar ontwerpteksten te gaan. Het is aan de minister-president en CD&V om naar een entente te gaan’, besluit de liberale voorzitter.

Ondertussen is ook duidelijk dat niet iedereen bij Open VLD tevreden is over de manier waarop de stikstofnota zondagavond ‘met een ruime meerderheid’ (door N-VA en Open VLD, zonder CD&V) is goedgekeurd en de communicatie over de beslissing maandagochtend. Zo lekte er een mail uit die Vlaams parlementslid Gwendolyn Rutten heeft verstuurd. Daarin zegt de Open VLD-politica dat de Vlaamse regering alleen kan beslissen ‘in consensus en dus niet bij meerderheid’.

Lees verder onder het artikel.

Geen wettelijke basis

Voormalig vice-premier Johan Vande Lanotte (Vooruit) en professor grondwettelijk recht (UGent) meent alvast dat Rutten gelijk heeft. Volgens hem heeft de goedkeuring waarover Jambon sprak geen wettelijke basis.

‘Artikel 22 van het bijzonder decreet op de Vlaamse instellingen van 7 juli 2006 is duidelijk: er wordt collegiaal beslist, volgens de procedure van consensus over alle zaken die tot haar bevoegdheid horen. Daar kan niet van afgeweken worden. Wat de Vlaamse regering nu doet, is zéér verregaand en kan dus in principe niet. Ik vermoed dat ze dit al drukkingsmiddel gebruiken, maar ik zie niet waarop ze zich baseren’, zo vertelt hij aan De Standaard.

Morgen wordt Vlaams minister-president Jambon om 14u in het Vlaams Parlement verwacht om toelichting te geven bij het akkoord. Dat heeft het Uitgebreid Bureau, het politieke bestuur van het parlement, maandag beslist, zo meldt de kabinetschef en woordvoerster van parlementsvoorzitter Liesbeth Homans. ‘De voltallige Vlaamse regering wordt hiervoor in het Vlaams Parlement verwacht’, is te horen. De commissizittingen die dinsdagnamiddag in het parlement gepland waren, worden geschrapt.

Alle oppositiepartijen hadden erop aangedrongen dat Vlaams minister-president Jan Jambon maandag al tekst en uitleg zou komen geven in het Vlaamse halfrond. Dinsdagmiddag lijkt de laatste, ultieme deadline voor de Vlaamse regering.

Lees verder onder de preview

Oppositie ontevreden

Oppositiepartij Vlaams Belang heeft zowel bedenkingen bij de gevolgde procedure als bij de inhoud van de nieuwe teksten. ‘Dit is nu een soort akkoord van de regering dat er eigenlijk geen is’, reageert Vlaams Belang-fractievoorzitter Chris Janssens. ‘Het is ongezien dat de regering met een tekst naar het parlement komt die zelfs niet eens gedragen en goedgekeurd wordt door alle regeringspartijen.’

Ook de inhoud is volgens de partij onverteerbaar. Volgens Vlaams Belang blijft de discriminatie tussen industrie en landbouw inzake vergunningen bestaan en leiden de nieuwe criteria voor verplichte stopzettingen tot extra onzekerheid. ‘De opgelegde reductiedoelstellingen blijven de landbouwsector als een zwaard van Damocles boven het hoofd hangen”‘ zeggen Janssens en Vlaams Parlementslid Stefaan Sintobin.

Ook bij Groen lust men de nieuwe nota niet. Groen heeft door het ontbreken van een consensus binnen de Vlaamse regering niet alleen vragen bij het statuut van de ingediende conceptnota, maar de inhoud zou volgens de partij ook ‘onvoldoende’ zijn. Eerder had covoorzitter Jeremie Vaneeckhout laten verstaan dat zijn partij enkel een tekst zou kunnen steunen die ook voorziet in een andere totaalvisie op landbouw. Groen zegt bereid te zijn om te spreken over de inhoud van de tekst. ‘Maar we gaan dat niet doen in de media’, klinkt het.

Bij PVDA is men niet mals voor de regeringscrisis op Vlaams niveau. ‘Dit is geen regering meer, dit is een circus’, zegt fractieleider D’Haese. Hij wijst vooral N-VA met de vinger. ‘Jan Jambon zou ons tonen dat Vlaanderen garant stond voor “goed, democratisch en stabiel bestuur”. We kregen in de plaats crisis na crisis, een minderheidskabinet dat voor onze ogen uit elkaar valt en een open oorlog binnen de regering’, stelt D’Haese. ‘Na de drama’s in de kinderopvang en de ouderenzorg, het lerarentekort en de wachtlijsten voor personen met een beperking, brengt die partij nu de hele Vlaamse regering tot stilstand.’

De stikstofnota zelf kan PVDA niet overtuigen. ‘Het biedt geen enkel antwoord op de problemen waar onze boeren en onze natuur vandaag voor staan’, zegt D’Haese. ‘In de hele nota staat niks te lezen over eerlijke prijzen. Niks over hoe de banken de boeren onder druk zetten. Niks over de moordende concurrentie op internationale markten. Niks over hoe de subsidiepolitiek de kleine boeren uit de markt heeft geduwd. Dat getuigt van een totaal gebrek aan toekomstvisie voor onze landbouw.’

Volgens D’Haese is zijn partij voor een gelijke behandeling van landbouw en industrie. ‘Als het van de N-VA afhangt, krijgt de landbouw veel strengere normen opgelegd dan de industrie. Dat is onbegrijpelijk’, zegt D’Haese.