Coalitiepartners omsingelen Jan Jambon (N-VA): ‘Dreigementen CD&V zijn geen goed teken’

Ziet Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) zich voor het tweede jaar op rij genoodzaakt om zijn Septemberverklaring uit te stellen? Zowel CD&V als Open VLD trekken naar de media met hun wensenlijstje. Dat is zelden een goed teken.

Op zaterdag stond Hilde Crevits (CD&V) in meerdere weekendkranten, op zondag zat Sammy Mahdi (CD&V) in De Zevende Dag en op maandag verscheen Bart Somers (Open VLD) in Het Laatste Nieuws. Een week voor de traditionele Septemberverklaring van Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) op 25 september regent het publieke verklaringen van zijn regeringspartners. Inclusief dreigementen.

De meest forse taal komt van CD&V. Vooral sinds de komst van voorzitter Sammy Mahdi willen de christendemocraten de ballast van het verleden afbouwen. Daartoe behoort ook de historische onderinvestering in de kinderopvang. Nadat Vlaanderen de laatste jaren werd geschokt door dramatische incidenten in crèches, schakelde de partij van bevoegd minister Hilde Crevits vele versnellingen hoger.

Eerst hield Mahdi het bij een verdubbeling van het budget met 1 miljard euro tegen 2030. Maar die deadline ligt veraf. Daarop kwam Crevits afgelopen weekend met een urgenter plan: 300 à 350 miljoen euro extra voor de kinderopvang. Ze wil ook de begeleider-kindratio naar omlaag brengen. Die regeling is sinds de hervorming van haar voorganger Jo Vandeurzen (CD&V) een doorn in het oog van de sector. Vandaag wordt er gerekend op 8 à 9 kinderen per begeleider, Crevits wil die verlagen naar 5. Omdat het onhaalbaar is om die ratio snel te veralgemenen, behoudt de CD&V-politica die voorlopig enkel voor baby’s.

(Lees verder onder de preview)

Een dag later verdedigde Mahdi het plan met vuur op de openbare omroep. Op voorzet van de moderatoren koppelde hij er uitdrukkelijk de Septemberverklaring aan vast. Met andere woorden: als de CD&V haar zin niet krijgt, kan Jambon fluiten naar zijn jaarlijkse moment de gloire. ‘We leggen het op de hoop’, tweette Ben Weyts (N-VA) laconiek.

Hoewel de CD&V ruimte laat voor een compromis, kwam die uithaal stevig aan bij de N-VA. Daar zijn ze nog niet vergeten hoe Jambon vorig jaar zijn Septemberverklaring moest uitstellen tot in oktober, ook vanwege CD&V – toen ging het over de kinderbijslag. Maar bedreigde Mahdi de regeringsstabiliteit vorig jaar nog impliciet, dan gebeurt dat dit jaar expliciet. De N-VA bemerkt een nieuwe, assertievere – lees: agressievere – CD&V.

Vertrouwelijke becijfering kinderopvang in de kranten

Dat blijkt ook uit de chronologie van afgelopen weekend. Op vrijdag kregen de topkabinetsmedewerkers voor het eerst het becijferd kinderopvangplan van CD&V te zien. Niet in hun mailbox, maar op papier afgedrukt. Met bovendien een watermerk en de waarschuwing dat het document vertrouwelijk is. Het verbaasde de Vlaams-nationalisten des te meer dat Crevits de inhoud van dat document in verschillende weekendkranten uit de doeken deed.

Daarnaast zou er ook een afspraak zijn geweest onder de woordvoerders om de rangen zo veel mogelijk te sluiten tot 25 september. Ook dat bleek vergeefse moeite.

Binnen regeringskringen wordt gesust. Het dreigement van Mahdi (‘extra middelen of geen Septemberverklaring’) is achterhaald. Iedereen – ook de N-VA – vindt dat de sector meer geld verdient. De vraag is hoe dat geld uit te geven. Financiënminister Matthias Diependaele (N-VA) loste al een schot voor de boeg door meer aandacht te vragen voor de gezinsopvang, de onthaalouders.

De belangrijkste kwestie blijft vanwaar dat geld moet komen. N-VA-voorzitter Bart De Wever en Jambon zijn ervan overtuigd dat de Vlaamse regering zich het best kan afzetten tegen de federale Vivaldi-regering met een gezonde begroting. Voorlopig zou een evenwicht in 2027 of ten laatste 2028 bereikt worden. Daar mag onder geen beding van worden afgeweken.

Als CD&V extra middelen voor de kinderopvang wil, dan moet Crevits die dus in haar eigen departementen halen. En als het geld niet te vinden valt bij Welzijn, dan moet er naar de bevoegdheden van minister Jo Brouns worden gekeken, die naast Landbouw ook Werk en Economie in de portefeuille heeft.

Dat geldt trouwens ook voor viceminister-president Bart Somers, die een verhoging van de jobbonus wil, die ook de kinderopvangsector ten goede zou komen. Somers spreekt maandag in Het Laatste Nieuws over de ‘obsessie’ van Diependaele met een begrotingsevenwicht in 2027, maar het geld voor zijn verlanglijstje zal onvermijdelijk uit Open VLD-departementen moeten komen.

Jan Jambon wordt dus omsingeld door zijn coalitiepartners. Door in deze fase van de begrotingsonderhandelingen – Jambon start maandagochtend bilaterale onderhandelingen met zijn viceminister-presidenten – concrete eisen te formuleren, verhogen de partijen de druk.

Bij N-VA zien ze het met lede ogen aan. De Wever en co spreken een jaar na de uitgestelde Septemberverklaring nog steeds over de ‘vernedering’ van Jambon. Herhaalt de geschiedenis zich? ‘De dreigementen van vandaag zijn niet geruststellend’, zegt een bron. ‘Het is Jan die met zulke stunts de grootste averij oploopt.’