Çavaria: ‘De manier waarop Tom Van Grieken over lgbtq-personen praat, is niet onschuldig’

Na een spraakmakende aflevering van Het Conclaaf lijkt lgbtq op de valreep een echt verkiezingsthema te worden. Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken is openlijk tegen adoptie door homokoppels en zal ‘geen paspoorten aanpassen’ voor trans personen.

Lgbtq is geen politieke luchtbel: het thema leeft onder jongeren, zoals maandagavond te zien was in het VRT-programma Eerste Keus. ‘Voor ons is het in eerste instantie positief dat het thema aan bod komt’, zegt Eef Heylighen van de lgbtq-organisatie çavaria. ‘Want er is nog heel wat werk aan de winkel.’

Wat moet er nog veranderen?

Eef Heylighen: Ook al doet ons land het goed op het stuk van gelijke rechten voor lgbtq-mensen, het maatschappelijke draagvlak is niet helemaal gevolgd. Studies bevestigen dat ook. Kijk maar naar de recente enquête van het Europese Agentschap voor Fundamentele Rechten. Daaruit blijkt dat een groot deel van de lgbtq-mensen zich nog niet aanvaard weten, en vaak in hun dagelijkse leven angst ervaren om wie ze zijn.

Spijtig genoeg is dat terecht. Uit een geweldonderzoek van vorig jaar blijkt dat lgbtq-personen in Vlaanderen te maken krijgen met veel verbaal, psychisch, fysiek, seksueel en materieel geweld. En uit de schoolklimaatenquête van vorig jaar blijkt dat een groot deel van de lgbtq-jongeren zich niet veilig voelt op school.

Hoe gaan we dan om met superdiversiteit? Maandagavond was in Eerste Keus te zien hoe de achttienjarige moslim Eli Vooruit-politicus Conner Rousseau het vuur aan de schenen legde. ‘Waarom moet mijn vierjarige zus op school te horen krijgen dat ze meisjes mag kussen?’

Heylighen: We moeten diversiteit in het geheel bekijken en niet als aparte thema’s. Zo zal een school die het hele jaar door werkt aan diversiteit en daar alle leerlingen bij betrekt het makkelijker hebben dan een school die enkel een regenboogvlag ophangt tijdens Idahot (de internationale dag tegen lgbtq+-fobie). Door geregeld in dialoog te gaan en open te staan voor diversiteit kun je een klimaat creëren waarin zulke discussies mogelijk zijn.

Conner Rousseau ‘opgejaagd wild’ vanwege zijn geaardheid: ‘Niemand heeft hier zaken mee’

De N-VA bedt die problematiek wel in haar partijprogramma in: ‘We blijven inzetten op een gecoördineerd actieplan tegen discriminatie en geweld ten aanzien van de regenbooggemeenschap. We proberen doelgericht de mogelijke dadergroepen te sensibiliseren en we blijven ook investeren in een goede relatie met de erkende erediensten om de acceptatie van de regenbooggemeenschap te verhogen bij gelovigen’, klinkt het.

Heylighen: Het is goed om te zien dat politieke partijen discriminatie en geweld willen aanpakken. Maar het is even belangrijk dat ze daarbij elke groep die aanzet tot lgbtq-haat meenemen in het verhaal en niet enkel focussen op bepaalde religieuze groepen.

Van Grieken zei dat hij ‘zeker geen paspoorten wil aanpassen’ voor trans personen. De Open VLD lijkt daar vanuit een andere hoek op in te spelen: ‘Schaf gewoon alle zichtbare genderregistraties op officiële documenten af.’

Heylighen: Dat idee schuiven wij ook naar voren. Als je de genderregistratie afschaft, worden bijvoorbeeld non-binaire mensen niet meer uitgesloten en respecteer je het recht op zelfbeschikking, een grondrecht van iedereen. Het ‘juridisch geslacht’ werd ingevoerd om mensen te identificeren, maar ondertussen zijn er genoeg andere manieren om dat te doen.

Het afschaffen van juridische genderregistratie laat ons toe om te evolueren naar een maatschappij waar iedereen gewoon zichzelf kan zijn zonder de druk van de huidige rollenpatronen tussen man en vrouw en het ‘gedrag’ dat daarbij hoort. Meisjes mogen van in de kleuterklas horen dat zij ook mogen voetballen en jongens kunnen perfect op dansles als ze dat willen.

In het kader van rollenpatronen wil het Vlaams Belang vrouwen stimuleren om kinderen te krijgen voor hun 30e.

Heylighen: Dat past inderdaad in hun discours van ‘klassieke normen en waarden’, waarbij vrouwen aan de haard blijven, een koppel enkel uit een man en een vrouw kan bestaan en gericht is op voortplanting.

Maar terug naar de lgbtq-discussie: Van Griekens uitspraak over de ‘verworven rechten’ van holebi’s klinkt akelig: ‘We gaan geen 50 procent van de stemmen halen, en dus zijn holebirechten verworven rechten.’ Dat klinkt alsof hij die rechten liever zou terugdraaien mocht hij dat electoraal kunnen.

Heylighen: Dat klinkt inderdaad akelig, en het bewijst nog maar eens dat lgbtq-rechten geen verworven rechten zijn. Daarom moeten we extra waakzaam blijven, ook in ons land. Het kan gebeuren dat we in een legislatuur terechtkomen waar deze rechten niet uitgebreid worden en zelfs volledig worden afgeschaft.

En dat terwijl lgbtq-mensen vandaag de dag niet eens volledig gelijke rechten hebben. Denk maar aan mannen die seks hebben met mannen. Zij mogen bijvoorbeeld pas 4 maanden na hun laatste seksuele contact bloed geven, ook al hebben ze een vaste partner. Dat is stigmatiserend.

‘Holebi’s moeten maar hopen dat het terugdraaien van hun rechten ‘geen prioriteit’ blijft voor Vlaams Belang’

Zijn de uitspraken van Van Grieken geen slippery slope? In Hongarije en Italië worden lgbtq-rechten teruggedraaid, en het is geen geheim dat veel Vlaams Belang-kopstukken opkijken naar Viktor Orbán in Hongarije.

Heylighen: Het narratief van de ‘klassieke normen en waarden’ van het Vlaams Belang speelt zich inderdaad niet af in een vacuüm, het past in een groter internationaal verhaal. Kijk maar naar de kruistocht die in Rusland en Hongarije gevoerd wordt tegen ‘lgbtq-ideologie’, of denk maar aan het feit dat het in Italië sinds vorig jaar moeilijker is om de niet-biologische partner van homokoppels als ouder van een kind te laten erkennen.

In die landen is de omslag ook begonnen met een geleidelijke aanvaarding van een steeds militanter discours tegenover lgbtq-personen. Uiteindelijk resulteerde het wel in anti-lgbtq-wetgeving. De manier waarop Van Grieken over lgbtq-personen praat is dus allesbehalve onschuldig.

Van Grieken lijkt zelf te worstelen met de materie. Aan de ene kant zegt hij dat gender niet bestaat, maar hij erkent wel de genderdysforieproblematiek en toont er zelfs empathie voor: ‘Dat moet verschrikkelijk zijn’, zei hij.

Heylighen: Dat bewijst op zich al dat zijn redenering niet klopt. Je kunt die problematiek niet eerst erkennen en het dan later afdoen als ‘een gevoel’.