‘Brussels gewest dat volledig failliet dreigt te gaan, kan dé hefboom worden om tot een grote staatshervorming te komen’

‘Een nieuwe bonte coalitie van 6 partijen waarvan iedereen liefst meer geld wil uitgeven, zal de begroting niet rechttrekken’, schrijft Jan Wostyn (Vista) over de Brusselse formatie. ‘Dit zal het Brussels Gewest in een vicieuze cirkel doen belanden van dalende ratings en stijgende rentelasten.’

Deze week werd politiek Brussel opgeschrikt door een opmerkelijke move van de Franstalige Brusselse partijen MR, Les Engagés en de PS. Na een gezamenlijk overleg zonder enige Nederlandstalige partij kondigden zij doodleuk aan dat ze de Brusselse LEZ met 2 jaar willen verdagen. Voor de Nederlandstalige formateur Elke Van den Brandt kwam dit neer op een grote vertrouwensbreuk. Hét paradepaardje van Groen werd zo zonder compassie aan de kant geschoven.

De 3 Franstaligen partijen hadden tot voor kort nipt geen meerderheid in het Brusselse parlement met 44 op 89 zetels. Maar kijk, maandag stapte prompt een verkozene van Défi over naar de MR zodat ook dat even snel geregeld werd. Pure Franstalige powerplay.

Ter herinnering, om een regering te vormen is Brussel is een meerderheid aan beide kanten noodzakelijk. Dat belet echter niet dat in het parlement ook veel zaken gestemd kunnen worden zonder dubbele meerderheid. Bijna 100 dagen na de verkiezingen is die Nederlandstalige meerderheid nog steeds niet in zicht. Formateur Elke Van den Brandt zette eerst alles in op een voorzetting van de huidige coalitie Groen-Open VLD-Vooruit, aangevuld met CD&V. Die piste bleek echter niet haalbaar omdat het wel erg naïef is te denken dat Benjamin Dalle (CD&V) zomaar de zittende coalitie die hij 5 jaar bestreden heeft, zou komen depanneren.

Het motto van die regering leek dan ook verdacht veel op de briljante onliner van Raymond van het Groenewoud uit Brussels by night: “De stad die men wil helpen, maar dan liefst om zeep”.

Intussen is het vizier dan eindelijk gekeerd naar de N-VA als mogelijke partner, maar ook dat wordt geen wandeling in het park. De olifant in de kamer is namelijk de desastreuze Brusselse begroting, waarvan geen hond nog weet hoe je die ooit weer op orde krijgen. De kosten voor het Metro 3 project explodeerden van 1 naar 4 miljard euro en het einde lijkt nog niet in zicht. Intussen blijkt ook dat andere budgetten veel te laag werden ingeschat, want ook het geld voor de Renolution renovatiepremies en de exportsubsidies blijkt halverwege het jaar al op. Daarnaast heb je nog het waterbedrijf Vivaqua dat een steeds verder stijgende schuld van meer dan 1 miljard torst. Wie weet welke lijken er nog allemaal in de Brusselse kasten liggen.

Hierdoor stelt zich ook voor N-VA de cruciale vraag of de partij wel belang heeft bij een Brusselse regeringsdeelname. Het zou zeker fijn zijn voor de verdienstelijke Brusselse kopvrouw Cieltje Van Achter om eindelijk eens een uitvoerend mandaat te mogen uitvoeren, maar is het dat wel waard als je moet toetreden tot een regering die er naar alle waarschijnlijkheid niet zal in slagen het tij te doen keren. Groen wil verder blijven investeren in mobiliteitsinfrastructuur en de PS/Vooruit willen hogere sociale investeringen want ook voor de sociale woningbouw is het geld op. Uiteraard zullen ook de MR en les Engagés hun voorkeursprojecten willen financieren. Met Open VLD heb je dan aan Vlaamse kant ook niet bepaald een partner die bewezen heeft enige begrotingsdiscipline te kunnen of willen opleggen.

De conclusie is dan dat noch N-VA, noch CD&V, met respectievelijk 2 en 1 zetels op 89, effectief kunnen wegen op het Brusselse beleid. Daarom laten ze deze kelk beter aan zich voorbijgaan. Dan rest formateur Van Den Brandt enkel nog de piste Groen-Vooruit-Fouad Ahidar, die nipt een meerderheid haalt van 9 zetels. Medestanders voor de LEZ en Good Move zal ze daar ook niet vinden, maar een eerbaar compromis is misschien nog mogelijk. Zo zou men de LEZ kunnen behouden, maar Diesel 5 wagens toch nog één keer per week laten rijden zonder boetes op te leggen. Ook zou men de Brussel´air premie voor die voertuigen kunnen verdubbelen van 1000 euro waardebonnen naar 2.000 euro cash om die mensen toch te overtuigen hun wagen op te geven.

Dat zijn echter allemaal futiele discussies in het licht van de begrotingsuitdaging waar Brussel voor staat. De kans is meer dan waarschijnlijk dat een bonte coalitie van 6 partijen waarvan iedereen liefst meer geld wil uitgeven, de begroting niet zal rechttrekken. Dit zal het Brussels Gewest in een vicieuze cirkel doen belanden van dalende ratings en stijgende rentelasten.

Het is behoorlijk cynisch, maar voor zowel N-VA als CD&V is het politiek interessanter om de Franstalige partijen op te zadelen met Team Fouad Ahidar dan zelf mee te regeren. Indien MR en Les Engagés erin slagen om de komende 5 jaar Wallonië nieuw leven in te blazen, kunnen ze het Brusselse fiasco ook makkelijk in de schoenen van de PS schuiven. Zo komen we dan tegen 2029 in een voor N-VA én CD&V veel interessanter scenario terecht. Een Brussels gewest dat volledig failliet dreigt te gaan, kan namelijk dé hefboom worden om tot een grote staatshervorming te komen meteen na een Belgisch feestje in 2030 dat nog even de schijn zal moeten ophouden.

Zo komt alles terug in de Belgische politiek. De Vlamingen hebben het Brusselse Gewest eigenlijk nooit gewild, maar konden niet anders dan het te slikken. De broze evenwichten die daarbij werden ingesteld voor de bescherming van de Nederlandstalige minderheid worden vandaag door de Franstaligen nauwelijks nog gerespecteerd. Het begrotingsoverleg gebeurde de afgelopen weken zonder Nederlandstalige meerderheid, de LEZ zou eenzijdig kunnen worden afgeschaft door Franstaligen en van een échte tweetaligheid is in de openbare diensten nooit iets in huis gekomen. Bovendien werden 3 van de 17 Nederlandstalige zetels “gekaapt” door Fouad Ahidar met een overwegend Franstalig kiespubliek.

Het Franstalige streven naar een Brusselse “région à part entière” dreigt zo te crashen in een diep begrotingsravijn. Het resultaat zou dan wel eens een Brusselse “région entièrement à part” kunnen worden, die enkel levensvatbaar zal blijken bij gratie van en met financiële steun uit Vlaanderen.