Historicus Bruno De Wever: ‘Mijn broer is niet in de politiek gegaan om de Belgische overheidsfinanciën te saneren’

Historicus Bruno De Wever ziet straks, hoogstwaarschijnlijk, zijn broer premier worden. Breekt daarmee een nieuw hoofdstuk aan in de geschiedenis van het Vlaams-nationalisme? ‘De corebusiness van de N-VA blijft het uiteenvallen van België.’

‘Bartje premier, Bartje premier’, riepen extatische N-VA’ers toen Bart De Wever op verkiezingsavond zijn overwinningsspeech gaf voor een kolkende zaal van partijmilitanten. Het heeft meer dan zeven maanden geduurd, maar het begint er nu toch wel heel erg sterk op te lijken dat ze uiteindelijk hun zin krijgen: straks treedt een Belgische regering aan waarin de N-VA de grootste partij is en met Bart De Wever de premier levert.

Waar het vroeger, bijvoorbeeld na de verkiezingen van 2010, onmogelijk was om met de N-VA een regeerakkoord te sluiten zonder grote staatshervorming, wekt de regering-De Wever enthousiasme op bij de achterban van de partij zonder dat er sprake is van veel nieuwe communautaire initiatieven.

Dat maakt van deze week een markant moment voor het Vlaams-nationalisme, de N-VA en uiteraard ook Bart De Wever zelf, die helemaal gevormd is in dat Vlaams-nationalisme. Bruno De Wever, een van de bekendste historici in Vlaanderen en broer van de nieuwe regeringsleider, schetst de betekenis daarvan.

De Wever: ‘Het is een mijlpaal dat een anti-Belgisch Vlaams-nationalist premier wordt van België. Hij is lid van een partij die als doelstelling prominent in haar statuten heeft staan om een onafhankelijk, of toch zo onafhankelijk mogelijk Vlaanderen te creëren. Mijn broer had zijn plaats in de geschiedenisboeken al wel verdiend, maar hieraan zal uiteraard ook een flinke paragraaf worden besteed.

‘De intellectueel die Bart is, is trouwens waarschijnlijk ook wel bezig met hoe hij precies in die geschiedenisboeken zal belanden. Wil hij herinnerd worden als de man die de Belgische staatsschuld weer op orde bracht, zoals er al wel meer premiers zijn geweest? Of als de man die van België een confederatie maakt en Vlaanderen daarmee bijna onafhankelijk?

‘Ik ben er zeker van dat het hem in de eerste plaats om dat laatste gaat. Mijn broer is niet in de politiek gegaan om de Belgische overheidsfinanciën te saneren, ook al heeft hij weleens gegrapt dat VOKA zijn baas is. De echte doelstelling van de N-VA is nog altijd de Vlaams-nationale.’

Heeft de partij geen bocht gemaakt? Vroeger werd u gebeld om uit te leggen waarom de N-VA met uw broer onmogelijk te bewegen was tot een communautair akkoord. De voorbije zeven maanden leek daar net als in 2014 zelfs maar amper over te worden onderhandeld.

Bruno De Wever: Het zal mij benieuwen wat er de komende jaren communautair gaat gebeuren. Ik vermoed dat niet alles is uitgelekt en dat er ook informeel afspraken zullen zijn gemaakt. Er zijn vele manieren om aan de Vlaams-nationale weg te timmeren, zeker voor iemand die in de Wetstraat 16 verblijft. Ik weet daar verder ook niets anders over dan wat ik in de kranten lees, mijn broer en ik hebben daar geen gesprekken over. Maar de staatshervorming is ondertussen ook zodanig technisch geworden dat er wel achter de schermen manieren kunnen worden gevonden om België verder uiteen te halen. Ik geloof in ieder geval niet dat er zaken geherfederaliseerd zullen worden.

Bart De Wever als premier: ‘Ook voor Vlaams-nationalisten is ondertussen duidelijk dat België niet kan splitsen’

‘Ook voor Vlaams-nationalisten is ondertussen duidelijk dat België niet kan splitsen’, zei collega-historicus Herman Van Goethem deze week in Knack. Het Vlaams-nationalisme berust in de Belgische constructie, zegt hij eigenlijk.

De Wever: Dat eerste is toch niets nieuws? Zodra België een grendelgrondwet heeft gekregen en er voor wijzigingen een bijzondere meerderheid nodig is in beide taalgroepen, werd zo’n splitsing via parlementaire weg bijna utopisch. Sindsdien zijn er wel zes staatshervormingen onderhandeld waarbij er steeds heel wat bevoegdheden werden gesplitst. U herinnert zich vast de uitspraak van Hugo Schiltz: van verraad naar verraad gaan we naar een Vlaamse staat.

Natuurlijk is de N-VA ondertussen een bredere partij geworden die veel nieuwe kiezers heeft aangetrokken, maar dat heeft haar DNA niet wezenlijk veranderd. De corebusiness blijft het uiteenvallen van België. Dat is wat de rank and file van die partij motiveert en engageert. Ik heb gemerkt dat er tegenwoordig nogal wat journalisten in het huis van mijn broer komen – of toch Paul Jambers. Wel, als u daar binnenkomt in de gang en u kijkt naar rechts, hangt daar de onafhankelijkheidsverklaring van Vlaanderen van de Raad van Vlaanderen uit 1917. Daar hangt geen poster van Voka.

Kortom: als uw broer premier wordt, is het omdat hij de zekerheid heeft dat hij België verder uit elkaar kan doen vallen.

De Wever: Dat heb ik niet gezegd. Ik zeg dat die regeringsdeelname in de strategie van de partij zal passen om haar Vlaams-nationale doelstellingen uit te voeren. Of dat ook zal lukken, is natuurlijk nog een ander paar mouwen. Dat weet ik niet, maar ze zullen het wel proberen.

Mag ik een klein voorbeeld geven? Ik weet dat het peanuts zijn, maar net daarom is het symbolisch wel belangrijk: in de eerste supernota was er sprake van een besparing van 50 procent op de federale wetenschappelijke instellingen, zoals het Rijksarchief en de Koninklijke Bibliotheek. Ik ken het domein goed, ik heb daar nog altijd enkele bestuursfuncties: dat had de dood betekend van die instellingen. In een latere nota was de besparing afgezwakt naar 20 procent, maar dat is nog altijd catastrofaal. Dat is een heel praktisch voorbeeld van het onttakelen van België, met grote consequenties voor de manier waarop wij straks aan geschiedschrijving zullen doen.

Het Cegesoma is een initiatief gestart over de geschiedschrijving van het Belgisch verzet, omdat daar in de samenleving ook veel vraag naar is. Dat is ondertussen on hold gezet omdat er nu al niet genoeg middelen zijn. Misschien wordt dat onderzoek straks wel voortgezet op het Vlaamse niveau, en ingekapseld in een Vlaams discours, terwijl het verzet natuurlijk tot en met Belgisch-patriottistisch was. De Vlaamse regering, met de N-VA aan het stuur en de andere partijen die netjes volgen, heeft de voorbije jaren heel hard ingezet op die Vlaamse natievorming. De Vlaamse canon was daar een ander voorbeeld van: het stoort me wat dat de media niet lijken te zien wat de strategie daarachter is.

Zelfs als er geen grote staatshervorming aankomt straks, is het voor een Vlaams-nationalist interessant om premier te zijn.

De Wever: Ja, ik denk dat dat zeker in zijn hoofd meespeelt.

Maar waarom lukte het de N-VA dan vijftien jaar geleden absoluut niet om een federaal regeerakkoord te onderhandelen en nu wel?

De Wever: In die jaren is er heel veel veranderd. In Franstalig België werd de N-VA lang als een duivelse constructie gezien die met alle mogelijke middelen bestreden moest worden. Nu het Vlaams Belang succes heeft als rechts-radicale partij in Vlaanderen, zoals er in Europa en de Verenigde Staten overal partijen opkomen, ziet men hier in dat de N-VA een normale, centrumrechtse partij is waarmee perfect zaken valt te doen. Dat is een groot verschil tegenover tien jaar geleden.

De N-VA wordt natuurlijk ook door niemand afgerekend als de partij communautair niet levert: veel van haar kiezers interesseert het niet echt, en de Vlaamse beweging is marginaal geworden. Zelfs Vlaams Belang, die andere Vlaams-nationalistische partij, lijkt er niet echt een belangrijk punt van te maken.

De Wever: Het Vlaams Belang zet meer in op xenofobie en racisme. Dat gaat ook terug op een traditie binnen het Vlaams-nationalisme, en het loont electoraal, maar dat maakt politici van Vlaams Belang niet minder separatistisch.

De Vlaamse beweging is als beweging al lang niet meer wat ze ooit is geweest. De Vlaamse beweging is trouwens ook niet per se anti-Belgisch, het is belangrijk om dat verschil te maken. De zes staatshervormingen hebben die beweging daarom dan ook goeddeels irrelevant gemaakt: waar zij vroeger het belang van Vlaanderen articuleerden, doet de Vlaamse overheid dat nu. De tijd dat er tienduizenden mensen deelnamen aan de IJzerbedevaart is daardoor al lang voorbij.

Niet alles is veranderd natuurlijk: ik stel vast dat een Waal als Georges-Louis Bouchez nog altijd niet in staat is om voldoende Nederlands te spreken. Hij kent zichzelf alvast een belangrijke rol toe in de volgende Belgische regering, maar hij blijft nog altijd alleen maar Frans speken. Daar wordt weinig over gezegd, maar dat blijft voor veel Vlamingen volgens mij een knelpunt.

Moet Vooruit in de regering? Vandenbroucke en ziekenfonds zijn voor, vakbond is tegen