De federale formatiegesprekken beleven spannende uren, nadat MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez, met fel nachtelijk verzet tegen een meerwaardebelasting op aandelen, de onderhandelingen net niet deed kapseizen. Die meerwaardebelasting is niet alleen essentieel voor Vooruit, maar ook een belangrijk onderdeel in de plannen van formateur Bart De Wever (N-VA) om een substantiële belastingverlaging te financieren. Wij vroegen David Coppi, politiek journalist bij Le Soir, om tekst en uitleg bij de houding van de flamboyante MR-voorzitter.
Waarom hield Georges-Louis Bouchez plotseling principieel het been stijf en stuurde hij aan op een clash over een meerwaardebelasting, terwijl die al langer in een of andere vorm in de teksten van De Wever stond?
David Coppi: Het ligt volgens mij toch wat ingewikkelder. Alle formerende partijen zijn tot op zekere hoogte bij deze clash betrokken. Bouchez was weliswaar de bepalende factor, maar er is ook Conner Rousseau: de Vooruit-voorzitter legt steeds weer nieuwe eisen op tafel, die Bouchez dan weer ervaart als te links, onverteerbaar, en zuivere provocatie. In Wallonië hebben de MR en Les Engagés in rap tempo een coalitie gevormd. Voor het federale niveau hing de belofte van een snelle centrumrechtse regering ook in de lucht. Gaandeweg komt het besef dat de Arizona-formule complexer is dan dat.
Maar van de onderhandelende partijen is alleen de MR vierkant tegen een meerwaardebelasting op aandelen.
Coppi: Bouchez zit daarmee in zijn vertrouwde rol. Hij heeft onder Vivaldi ook de belastinghervorming van Vincent Van Peteghem (CD&V) tegengehouden, omdat hij geen belastingverhogingen wil slikken. Belastingen zijn het kernthema van de Franstalige liberalen. We staan ook aan de vooravond van de verkiezingscampagne voor de gemeenteraadsverkiezingen. Bouchez wil daarin tot elke prijs zijn succes van 9 juni bevestigen. De wedstrijd is voor hem nog lang niet afgelopen. In die zin is zijn verzet tegen een meerwaardebelasting ook een campagnestatement.
Bouchez speelt het hard?
Coppi: Aanvankelijk hebben we ons misschien wat verkeken op Bouchez. Als beginnend voorzitter leek hij chaotisch en richtingloos – een politicus zonder ruggengraat. Maar dat klopt niet. Bouchez is juist een heel ideologische, volbloed liberale vechtersbaas. (lacht) Als het gaat over ideologie citeert hij zelfs Gramsci, filosoof en voormalig hoofd van de Italiaanse Communistische Partij. Het komt er volgens Bouchez op aan de culturele hegemonie op links te veroveren.
Is het conflict over de meerwaardebelasting dan vooral een ideologische, klassieke links-rechtsaanvaring, eerder dan een clash tussen personen die elkaar niet liggen?
Coppi: Dat is altijd moeilijk te beoordelen. Bouchez, Rousseau, Sammy Mahdi (CD&V), De Wever en ook Maxime Prévot (Les Engagés) zijn allemaal sterke persoonlijkheden. En het gaat tijdens onderhandelingen altijd weleens hard tegen hard.
Maar hier zette Bouchez het ’s nachts op een schelden tegen Rousseau en formateur De Wever. Nadat hij zich twee maanden gedeisd had gehouden en De Wever geen strobreed in de weg had gelegd. In die mate dat sommigen hoopten dat de nieuwe Bouchez was opgestaan.
Coppi: Laten we zeggen dat Bouchez na twee maanden zachtjesaan weer een beetje met beide benen op de grond moet komen, na de roes van 9 juni en zijn historische overwinning in het zuiden van het land. Als grote verkiezingsoverwinnaar, met 30 procent van de stemmen in Wallonië, gelooft Bouchez dat hij in de onderhandelingen zijn wil kan doordrukken. Of toch veel meer dan een partij als Vooruit, die in Vlaanderen zo’n 13 procent van de stemmen behaalde. Maar als Bouchez de onderhandelingen wil doen slagen, zal hij moeten inzien dat binnen de Arizona-formule centrumrechts misschien dominant is, maar dat deze coalitie ook niet zo homogeen is als hij had gehoopt en dat hij ook met andere gevoeligheden rekening moet houden.
‘Bouchezs verzet tegen een meerwaardebelasting is ook een campagnestatement.’
Bouchez zet in elk geval heel hoog in met een politieke symbolenstrijd rondom een meerwaardebelasting. De plannen van formateur De Wever bevatten ook grote hervormingen in de arbeidsmarkt en de pensioenen en een lastenverlaging van 8,5 miljard euro. Dreigt Bouchez niet veel te verliezen als het misloopt?
Coppi: Zeker. En als Bouchez deze onderhandelingen zou doen mislukken en De Wever daarop de handdoek in de ring zou gooien, zou dat niet zomaar de zoveelste Wetstraatcrisis zijn, maar een echte politieke schok voor België, een soort regimecrisis. Het zou geen gewone, zeg maar, routineuze impasse zijn, waarbij een formateur vriendelijk vaststelt dat hij is vastgelopen en het stokje doorgeeft aan een nieuwe informateur of verkenner, en het leven gaat door. Als de leider van de grootste Vlaams-nationalistische partij er met deze uitslag en met een groot Vlaams Belang dat op de loer ligt, niet in slaagt een federale regering op de been te brengen, dan is het voor België echt niet meer business as usual.
Vlaamse onderhandelaars vragen zich af of Bouchez wel te vertrouwen is en of je met de man überhaupt een akkoord kunt maken?
‘Bouchez moet inzien dat deze coalitie niet zo homogeen is als hij had gehoopt en hij met andere gevoeligheden rekening moet houden.’
Coppi: De vraag naar de betrouwbaarheid van Bouchez is natuurlijk een cruciaal punt. Aan Waalse kant zijn Bouchez en Prévot het in een geest van vertrouwen samen snel eens geworden over een regeerakkoord, met best heel ingrijpende hervormingsplannen. Daarmee volgen ze natuurlijk ook de politieke logica van de verkiezingsuitslag. Op federaal niveau liggen zoals gezegd de kaarten moeilijker voor een centrumrechtse coalitie en moet Bouchez zich ook nog bewijzen. Hij moet laten zien dat hij wel degelijk een politicus is met wie je een deal kunt sluiten. Iemand op wiens gegeven woord je kunt rekenen, en die vervolgens ook helpt om de stabiliteit van de regering te ondersteunen. En dus niet zoals tijdens Vivaldi: permanent herrieschoppen. Anders riskeert Bouchez zijn geloofwaardigheid bij de andere Wetstraatkopstukken te verliezen. Maar vergeet ook niet: wat nu in Vlaanderen over Bouchez allemaal opnieuw wordt gezegd, kan best waar zijn, maar De Wever of Rousseau zijn natuurlijk ook geen koorknapen. Wel is het zo dat Bouchez na zijn eclatante overwinning nog vrijwel uitsluitend redeneert in machtsverhoudingen. Dat is de bril waardoor hij naar de formatiegesprekken kijkt.
De Vlaamse onderhandelaars spinnen dat het achterliggende, ultieme doel van deze halsstarrige Bouchez is om Vooruit uit de onderhandelingen te kegelen en de Open VLD binnen te halen.
Coppi: Maar die formule beschikt in de Kamer maar over 76 van de 150 zetels, een wel heel erg krappe meerderheid. Bovendien: als je kijkt naar de staat waarin de Open VLD zich bevindt, lijkt me dat geen partij die aan besturen toe is. Daarbij komt nog dat De Wever, vanwege Antwerpen en de Vlaamse regering, Vooruit federaal heel graag aan boord wil houden. Rekenkundig is het enig echte alternatief voor een Arizonaregering, hoewel theoretisch en nog heel ver weg, een zogenaamde klassieke tripartite, die aan Vlaamse kant dan weliswaar niet over een meerderheid zou beschikken. (lacht) Maar speculeren over het ultieme doel van politici is misschien vooral iets voor politicologen in hun studeerkamer? Ik bedoel: Bart De Wever, de mogelijk toekomstige premier van België, handelt nu als een verantwoordelijk politicus, maar is het ontmantelen van België niet zijn ultieme doel?
Verkiezingen 2024
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier