‘Beste vrouwelijke verkozenen, tijd om jullie stem te gebruiken’

‘Ondanks vele jaren van quotawetgeving zijn vrouwen er dus toch nog altijd niet in geslaagd om numeriek op gelijke voet met mannen te staan in de politieke arena’, schrijft politicologe Robin Devroe. ‘Laat dit dan ook een oproep zijn aan zowel politieke partijen als verkozen vrouwelijke politici om hun stem krachtiger te laten horen en te zorgen voor een meer inclusieve agenda.’

De federale, regionale en Europese verkiezingen van 9 juni zijn voorbij. De stemmen zijn geteld, zetels verdeeld, (zelfverklaarde) winnaars en verliezers uitgeroepen en ook de eerste, verkennende formatiegesprekken komen langzamerhand op gang.

Terugkijkend op de voorbije campagneperiode valt één ding op: de ondervertegenwoordiging, en bij momenten zelfs ronduit onzichtbaarheid, van vrouwelijke politici en thema’s in de campagne. Een blik op de cijfers leert ons bovendien dat het aantal vrouwelijke verkozenen in het Vlaams Parlement en de Kamer van Volksvertegenwoordigers stagneert, met respectievelijk 43,5% en 44,7% vrouwelijke verkozenen tegenover 46,8% en 42,7% bij de vorige verkiezingen.

Ondanks vele jaren van quotawetgeving zijn vrouwen er dus toch nog altijd niet in geslaagd om numeriek op gelijke voet met mannen te staan in de politieke arena. Laat dit dan ook een oproep zijn aan zowel politieke partijen als verkozen vrouwelijke politici om hun stem krachtiger te laten horen en te zorgen voor een meer inclusieve agenda.

We kunnen er niet omheen: vrouwelijke politici speelden een minder uitgesproken rol in de voorbije campagne. Ze kregen minder aandacht in de media en bij de traditionele kopstukkendebatten zagen we in veel gevallen telkens weer dezelfde gezichten; mannelijke boegbeelden.

Dit kan natuurlijk deels verklaard worden door het feit dat partijvoorzitters hier vaak het voortouw nemen en er slechts een handvol vrouwelijke partijvoorzitters zijn, maar wijst ook op een ruimer, structureel probleem. De politieke arena wordt nog steeds gedomineerd door mannen, waardoor de zichtbaarheid van vrouwelijke leiders minimaal is.

Ontslagnemend minister van Energie Tinne Van der Straten (Groen) uitte openlijk haar ongenoegen over het feit dat het bij debatten over energie vaak over haar ging, maar niet met haar gepraat werd. Het ontbreken van vrouwelijke stemmen in deze debatten doet echter afbreuk aan de diversiteit van perspectieven die nodig is voor een goedwerkende representatieve democratie.

Ook op de kandidatenlijsten zagen we dat, zoals dat ook bij voorgaande verkiezingen het geval was, 2/3^e van de lijsttrekkers was van het mannelijk geslacht. Vrouwen stonden vaker op plaats twee en krijgen zodoende minder de gelegenheid om de noodzakelijke bekendheid te verwerven. Dit heeft niet alleen invloed op hun politieke carrières, maar ook op de diversiteit van ideeën en oplossingen die aan de kiezers worden gepresenteerd. Een ander belangrijk, en hieraan gerelateerd, punt is het gebrek aan aandacht voor thema’s die vrouwen direct aangaan.

Vraagstukken zoals geweld op vrouwen, seksisme, menstruatiearmoede en de loonkloof werden de voorbije weken zelden besproken of slechts zijdelings aangehaald. Dit zijn nochtans cruciale onderwerpen die een directe impact hebben op het leven van vele burgers in ons land. Geweld tegen vrouwen en seksisme treffen immers niet alleen individuele slachtoffers, maar hebben ook een diepgaande invloed op de samenleving als geheel. Menstruatiearmoede, een probleem waarbij vrouwen en meisjes onvoldoende toegang hebben tot menstruatieproducten, is een kwestie van basisgezondheid en waardigheid, en toch blijft het grotendeels genegeerd.

Het gebrek aan aandacht voor deze thema’s weerspiegelt een bredere maatschappelijke trend waarin de zorgen en behoeften van vrouwen niet op de voorgrond geplaatst worden. De numerieke aanwezigheid van vrouwen in de politiek zorgt er dus niet automatisch voor dat ze ook substantieel op het debat kunnen wegen. Het is dan ook essentieel dat we erkennen dat echte gelijkheid niet alleen gaat over gelijke aantallen, maar ook over gelijke kansen om invloed uit te oefenen en gehoord te worden.

Het lijkt er bovendien niet op dat vrouwelijke politici een prominente rol zullen spelen in de komende formatiegesprekken In tijden waarin inclusie en diversiteit meer dan ooit nodig zijn om complexe en veelzijdige problemen op te lossen, staat de afwezigheid van vrouwelijke politici in deze gesprekken niet alleen symbolisch voor een bredere uitsluiting van vrouwen uit de machtscentra, het is ook een gemiste kans voor een meer harmonieuze en constructieve politieke toekomst. Een andere stijl, meer verbinding en minder conflict zou immers een welgekomen afwisseling zijn na de harde en bij momenten bitse campagne die we achter de rug hebben.

Dit opiniestuk is dan ook een oproep aan de 54 en 67 vrouwelijke verkozenen in het Vlaams Parlement en de Kamer van Volksvertegenwoordigers respectievelijk: laat van jullie horen! De stem van de burger hebben jullie gekregen, tijd om jullie stem nu te gebruiken. Laat zien dat jullie niet alleen getallen op een lijst zijn, maar bovenal krachtige stemmen voor vooruitgang en gelijkheid zijn. Eis de aandacht en ruimte op die jullie verdienen. Sta op voor de thema’s die vrouwen aangaan en zorg ervoor dat ze op de politieke agenda komen. Jullie zijn de sleutel tot het aanbrengen van deze cruciale onderwerpen in het politieke discours. We hebben jullie nodig om een meer rechtvaardige en representatieve politiek te realiseren. The time is now…

Robin Devroe is postdoctoraal onderzoeker aan de VUB en UGent. Ze is verbonden aan de onderzoeksgroep DFUTURE en GASPAR.