Ben Van Duppen (PVDA): ‘Ik hoop dat we in Antwerpen samen met Vooruit en Groen een vuist maken tegen Bart De Wever’

‘Natuurlijk hebben we zwaar gefeest’, lacht Ben Van Duppen. ‘Dat bijna een op de vier Antwerpenaren voor de PVDA zou stemmen, hadden we zelf ook niet verwacht’.

Van Duppen is coördinator van de studiedienst van de PVDA-PTB en is dus verantwoordelijk voor de debatfiches van de communistische partij. Al spreken ze zelf liever van ‘marxistische partij’, tegenwoordig een iets minder beladen term.

De PVDA werd bij de parlementsverkiezingen de tweede partij in Antwerpen, na de N-VA, en aangezien Ben Van Duppen bij de gemeenteraadsverkiezingen lijsttrekker is, wordt hij in oktober ook de uitdager van Bart De Wever om de burgemeesterssjerp. ‘Zie ik mezelf op het Schoon Verdiep? Waarom niet?’ knikt Van Duppen. Bij het grote publiek is hij nog onbekend, maar hij wordt omschreven als een ‘100 procent partijsoldaat’. Zijn vader, wijlen PVDA-dokter Dirk Van Duppen, werd ook buiten de partij bekend dankzij het introduceren van het ‘kiwimodel’ voor de financiering van geneesmiddelen.

Nu is het dus de beurt aan zoon Ben om op de voorgrond te treden bij de PVDA, een partij die zelfs nu nog altijd goeddeels geleid wordt door dezelfde families die er al decennialang bij zijn. ‘Ik ben in de partij gerold omdat ik lid was van De Pioniers, de jeugdbeweging van de PVDA’, vertelt Van Duppen. ‘Toen ik 17 jaar was, ben ik met hen naar Palestijnse vluchtelingenkampen in Libanon geweest. Daar kwam ik tot het besef dat je de wereld niet kunt veranderen vanuit een jeugdbeweging, om echt een verschil te maken moet je aan politiek doen. En dan heb ik in de PVDA de partij gevonden die ook echt kiest voor fundamentele verandering.’

Van Duppen bestelt voor het interview een cola, maar dat wordt in het Ecohuis in Borgerhout niet geserveerd – er gaat hier geen eurocent naar een Amerikaanse multinational. Nippend aan zijn spuitwater blikt Van Duppen terug op de jongste kiescampagne. ‘Je voelde op het terrein dat ons verhaal van eerlijke belasting aanslaat. Mensen snakken naar een alternatief op links, en onze score geeft die mensen hoop. We zien dat bijvoorbeeld bij de arbeiders in het havengebied. Daar bestaan maar twee partijen: het Vlaams Belang en de PVDA. Wij zijn daar het gevecht met het Vlaams Belang aangegaan, hebben de mensen overgehaald om voor ons te stemmen en we zijn blij dat het zo massaal is gebeurd.’

In Wallonië ging het voor de PTB-PVDA dan weer wat minder dan gedacht.

Ben Van Duppen: We behaalden daar bij de vorige verkiezingen een zeer hoge score en konden die consolideren, maar je zag daar…

Excuseer, consolideren? U verloor daar meer dan 25.000 stemmen en moest in het Waals Parlement twee zetels van de tien prijsgeven.

Van Duppen: Ja, dat is juist, en we hadden gehoopt er een extra zetel te behalen. Maar in Wallonië zagen we een rechtse doorbraak, met winst voor de MR en Les Engagés. Dan hebben we toch nog goed stand weten te houden.

Jullie vallen in Wallonië terug van 13,5 naar 12 procent. Zou het kunnen dat de PVDA-PTB er aan haar limiet zit?

Van Duppen: Dat denk ik absoluut niet, we kunnen er zeker nog groeien. In sommige delen van Wallonië is ons dat ook gelukt. Wacht, ik zal je een kaart tonen (zoekt op zijn smartphone naar een kaart van België waarop de resultaten van de PVDA-PTB worden weergegeven). Kijk, in al die donkerrode vlekken hebben we het uitstekend gedaan. Dat zijn allemaal industriële gebieden. In Vlaanderen is het rond Genk, in de kanaalzone tegen Gent en dan nog de as Antwerpen-Brussel, maar ook in de industriële gebieden van Wallonië. We zijn duidelijk de brede volkspartij van de arbeidersklasse, die tegelijkertijd ook de jongeren weet aan te spreken die de wereld radicaal willen veranderen. Wij focussen ook niet zo op een regio, op Vlaanderen of Wallonië, we zijn een nationale partij en in de Kamer wonnen we drie zetels, zodat we er nu 15 parlementsleden tellen.

De PVDA is nu met 23 procent in Antwerpen de op een na grootste partij, net na de N-VA en ruim voor het Vlaams Belang. U bent bij de gemeenteraadsverkiezingen lijsttrekker van de PVDA en dus de uitdager van burgemeester Bart De Wever. Verrassend wel dat u de lijsttrekker bent, en niet bijvoorbeeld de zeer populaire Jos D’Haese.

Van Duppen: Er vallen veel verkiezingen samen, we zijn als partij aan het groeien, dus we hebben gekozen om de taken te verdelen en nieuwe mensen te lanceren. En zo komt het dat tijdens een vergadering met de PVDA-leden al aan het eind van vorig jaar is beslist dat ik bij de lokale verkiezingen lijsttrekker in Antwerpen ben. Ik heb hier in Borgerhout ondertussen ook mijn strepen verdiend: ik ben er sinds 2019 districtsschepen, waar we samen met Groen en Vooruit besturen. Het beleid dat we hier voeren, willen we doortrekken naar heel Antwerpen. En natuurlijk zou Jos D’Haese een zeer goede lijsttrekker geweest zijn, maar hij blijft ook een zeer goede fractieleider in het Vlaams Parlement.

Jos D’Haese behaalde in Antwerpen meer dan 66.000 voorkeurstemmen. De vorige PVDA-lijsttrekker bij de gemeenteraadsverkiezingen, Peter Mertens, kreeg er bijna 45.000. U welgeteld 4159.

Van Duppen: Er is dus nog progressie mogelijk, en we gaan er ook alles aan doen om dat te verwezenlijken.

D’Haese heeft meer dan 133.000 volgers op TikTok en weet zo een jong publiek te bereiken. Hoeveel heeft u er?

Van Duppen: Geen idee, eerlijk gezegd. Ik plaats ook nauwelijks berichten op TikTok. Ik zit er wel op, maar vooral om te kijken wat anderen er posten.

Geeft u uzelf veel kans als uitdager van De Wever?

Van Duppen: Natuurlijk. Ik hoop ook dat er een progressieve frontvorming tot stand komt, dat we samen met Vooruit en Groen een vuist maken tegen De Wever. We bewijzen hier in Borgerhout dagelijks dat een progressieve samenwerking mogelijk is. Dan moet dat op Antwerps niveau toch ook kunnen?

Vooruit onderhandelt ondertussen wel met Bart De Wever over een regeringsdeelname op Vlaams en mogelijk federaal niveau.

Van Duppen: Dat is zo. Ik hoop dat Vooruit vasthoudt aan wat het tijdens de campagne heeft beloofd, maar dat ziet er niet goed uit, hè?

Als Vooruit samen met de N-VA een regering vormt, gelooft u dan dat het in Antwerpen met de PVDA en Groen een progressief front gaat vormen?

Van Duppen: Ik hoop het echt, want wat zie ik hier in Antwerpen? De Wever is al twaalf jaar lang bezig om zijn coalitiepartners op te peuzelen. Eerst heeft hij hier de CD&V leeggezogen, dan de Open VLD en nu zie je dat Vooruit aan de beurt is. De Wever heeft die partij helemaal uit elkaar gespeeld, waardoor ze nu Tom Meeuws én Jinnih Beels kwijt is.

Frontvorming met Groen ligt ook niet voor de hand. Jullie zijn bijvoorbeeld tegen de lage-emissiezone in Antwerpen die vervuilende auto’s uit de stad moet houden.

Van Duppen: We zijn voor een betere luchtkwaliteit in de stad, en natuurlijk is het niet gezond als auto’s door woonwijken rijden. We moeten dus nadenken hoe we daar iets aan kunnen doen, maar we zijn inderdaad tegen de lage-emissiezone. Waarom? Omdat het een asociale maatregel is. Mensen die niet het geld hebben om een nieuwe auto aan te kopen die aan de normen voldoet, zijn er de dupe van. Want er is een immens probleem met het openbaar vervoer hier in Antwerpen. Je kunt niet rekenen op de tram of de bus om op je bestemming te raken. De bussen vallen uit elkaar, trams rijden plots niet meer, sporen vertonen barsten door jarenlang gebrekkig onderhoud. En dan moeten de mensen die geen geld hebben voor een nieuwe auto in de Antwerpse lage-emissiezone boetes betalen of tijdelijke vergunningen aanvragen. Dat heeft de stad al zo’n 75 miljoen euro opgebracht. Het zijn de gewone mensen die die belasting betalen.

U bent enthousiast over de samenwerking hier met Groen en Vooruit, maar zij zijn dat veel minder. Beide partijen zeggen dat u voor de camera’s wel altijd spreekt over een progressieve frontvorming, maar achter de schermen een agressieve campagne tegen hen voerde.

Van Duppen: Oei. Agressief? We zij de campagne begonnen met een burgerbevraging: waar moesten deze verkiezingen volgens de mensen over gaan? Over koopkracht, over huisvesting en ze vinden het ook niet normaal dat een politicus zo veel geld verdient. Ik vind dat niet agressief, dat is gewoon wat we bij de mensen horen.

Jullie zouden tijdens campagne whatsappjes hebben gestuurd waarin andere partijen in een kwaad daglicht werden gesteld. Volgens Conner Rousseau (Vooruit) gebeurde dat ook tijdens huisbezoeken in Borgerhout.

Van Duppen: Daar heb ik geen weet van.

Jullie zouden dan bijvoorbeeld vertellen dat Vooruit en Groen voorstander zijn van transgenderlessen voor kinderen, en dat die partijen Israël steunen in de Gazaoorlog.

Van Duppen: Nee, wij verspreiden absoluut geen fake news. Die whatsappjes over transgenderlessen voor kleuters zijn trouwens door het Vlaams Belang rondgestuurd, wij worden daarin ook geviseerd. En ik heb het grootste respect voor het werk van Petra De Sutter (Groen) en Caroline Genez (Vooruit) rond Palestina, maar dat de Belgische regering nog altijd geen sancties heeft genomen tegen Israël stuit veel mensen terecht tegen de borst.

‘Het is van Abou Jahjah geleden dat ik in Antwerpen zo veel rauwe agressie heb geproefd die politiek wordt “gepetroleerd” door een partij’, zei De Wever al voor de verkiezingen.

Van Duppen: De Wever koos in het Gazaconflict voor Israël, ‘de kant van het licht’, zoals hij het zelf zei. Hij noemde ons agressief in onze houding tegenover Israël, maar ik vind zijn woorden zeer, zeer agressief. Wat er in Gaza aan de gang is, is toch onmenselijk? Mijn ouders zijn destijds in de vluchtelingenkampen Sabra en Shatila in Beiroet gaan helpen als dokter, aan de kant van de Palestijnen, onder de bommen gesubsidieerd door Israël. Wat nu in Gaza gebeurt, is al jaren bezig. Dat is gewoon een genocide.

Jullie werden als partij heel populair bij moslimjongeren, die traditioneel conservatiever denken over thema’s als holebi- en transgenderrechten. Dat was ook een thema tijdens de verkiezingscampagne. Jullie waren daarover opvallend stil.

Van Duppen: Ik wil daar heel duidelijk in zijn: ik ben zelf homo en we komen op tegen elke vorm van discriminatie. We zijn ieder jaar met een grote PVDA-delegatie op de prides in Antwerpen en Brussel.

Waarom hebben we uw voorzitter Raoul Hedebouw daarover niet gehoord toen Petra De Sutter werd aangevallen van extreemrechtse zijde? Zelfs De Wever nam het ruimhartig voor haar op.

Van Duppen: Ik was ook geschokt door de uitspraken van Tom Van Grieken. Ons programma is daar heel duidelijk over: we willen de transgenderzorg in ons land versterken en gratis maken. We willen bouwen aan een bredere aanvaarding en geweld en haat bestrijden. De opkomst van extreemrechts is de grootste bedreiging voor de rechten van ons, lgbtqi+-personen.

De PVDA heeft ooit het idee van een rijkentaks gelanceerd. Nu willen partijen als Vooruit, Groen en de PS de rijken zelfs nog meer belasten dan jullie. Hebben ze de PVDA op dit vlak links voorbijgestoken?

Van Duppen: We zijn juist blij dat andere partijen het idee van een rijkentaks overnemen. Toen we in 2008 met dat voorstel kwamen, wilden we de 1 procent rijksten treffen. Dat was toen iedereen met een vermogen van meer dan 1 miljoen euro. Vandaag begint dat bij ongeveer 5 miljoen euro. Daarom willen we nu ook pas vanaf dat bedrag een belasting heffen van 2 procent. Vanaf 10 miljoen euro wordt dat 3 procent. We hebben de bedragen opgetrokken omdat we de middenklasse zeker niet willen treffen.

Jullie rekenen op een opbrengst van 8 miljard euro. Volgens het Planbureau is 4 miljard realistischer.

Van Duppen: Het Planbureau baseert zich op verouderde cijfers. Als iedereen van de top 1 procent zijn rijkentaks betaalt, komen we aan een opbrengst van 11 miljard, maar we houden rekening met kapitaalvlucht en zo komen we aan 8 miljard.

In zowat alle landen waar zo’n rijkentaks werd ingevoerd, verdween die naar een paar jaar wegens tegenvallende resultaten.

Van Duppen: In Frankrijk bracht de vermogensbelasting jaar na jaar méér geld in het laatje, maar ze is door de rechtse regering-Macron afgeschaft. Ik merk dat het idee van een vermogensbelasting in steeds meer landen steun begint te krijgen. Ik hoort zelfs miljonairs op het World Economic Forum in Davos voor zo’n rijkentaks pleiten, dus wat houdt ons tegen?

Denkt u dat een volgende regering een rijkentaks invoert?

Van Duppen: We zullen er keihard voor vechten, want 80 procent van de mensen vindt een rijkentaks een goed idee. Bovendien hebben we die opbrengst ook nodig, als we kijken naar de sociale uitdagingen in ons land en naar de klimaatuitdagingen. Hoe gaan we dat anders financieren?

U bent hoofd van de studiedienst van de PVDA en stelt dus de debatfiches van de partij op?

Van Duppen: Dat kun je zo zeggen, ja.

U bent dan ook verantwoordelijk voor de populistische uitspraak dat Colruyt ‘nul-komma-nul-een beetje’ belastingen zou betalen, terwijl dat in werkelijkheid 25 procent is?

Van Duppen: Die berekening is nu net niet via mij gepasseerd, maar ik ben daarna de boel wat strakker gaan te leiden om zulke fouten te voorkomen. Maar om minder belastingen te betalen had Colruyt wel schimmige constructies opgezet in Luxemburg.

Dat zijn geen schimmige maar wettelijke constructies die algemeen bekend zijn.

Van Duppen: Dat die constructies legaal zijn is net het probleem. Ik vind het niet normaal dat je in Luxemburg amper belasting hoeft te betalen, en daar zijn wij tegen. Tegelijkertijd hebben we wel onze fout over Colruyt toegegeven. Welke andere partij doet dat nog?

Het is niet de eerste keer dat u zo’n ‘fout’ maakt. In het verleden heeft de PVDA aan brouwerij ABInBev hetzelfde onterechte verwijt gestuurd. En dat jaren aan een stuk, ondanks het feit dat alle specialisten telkens weer herhaalden dat u verkeerd was.

Van Duppen: Ook andere studies, zoals van Oxfam, klagen aan dat de grote bedrijven te weinig belastingen betalen en wij vinden dat ook. Dat is ons punt.

Nog een voorbeeld van fake news dat de PVDA verspreidde: jullie beweerden dat bedrijven hun prijzen bovenmatig verhoogden om meer winst te maken en noemde dat ‘graaiflatie’ – het is in 2023 zelfs het woord van het jaar geworden. Achteraf bleek uit studies van onder meer de Nationale Bank dat er bij de overgrote meerderheid van de bedrijven geen sprake was van graaiflatie. Integendeel: de meeste zagen hun winstmarges slinken.

Van Duppen: We hebben nooit beweerd dat álle bedrijven hun prijzen bovenmatig hebben opgedreven, maar grote internationale bedrijven, vooral uit bijvoorbeeld de energiesector en de voedingssector, hebben wel degelijk bovenmatig hun prijzen verhoogd.

Sorry, maar volgens de Nationale Bank werd de stijging van de energie- en voedingsprijzen niet veroorzaakt door het optrekken van de marges, wel vooral door hogere aankoopprijzen.

Van Duppen: ULB-econoom Olivier Malay heeft aangetoond dat grote voedingsmultinationals in België wel degelijk hun prijzen meer optrokken dan de stijgende aankoopprijzen en daardoor veel meer winst boekten. Dat heeft een rechtstreeks gevolg op de prijzen in de winkel. Dat is de reden waarom de winkelkar van de mensen fors duurder is geworden. Dat willen we aankaarten.

Tot slot, wat moet het worden: Bart De Wever premier of Bart de Wever burgemeester?

Van Duppen: Moet ik daar ernstig op antwoorden? Als burgemeester zal hij de premier wel weten te beïnvloeden, als premier de burgemeester. In beide gevallen is het even slecht.