‘België had schoktherapie nodig, maar kreeg een roze wolk van goed nieuws en propaganda’

‘De overheid misleidt ons met een rookgordijn van valse beloften, schulden en financiële hocus pocus’, schrijft Jonathan Holslag.

Zolang we niet voelen dat we in een andere wereld leven, passen we ons ook niet aan. Een van de redenen waarom we niet voelen dat de wereld razendsnel verandert, is dat de overheid een rookgordijn optrekt tussen onze rijke samenleving en die uitdagende context, een rookgordijn dat bestaat uit valse beloften, schuld en financiële hocus pocus.

De regering-de Croo was daar kampioen in. De afgelopen vier jaar groeide de staatsschuld met zo’n 100 miljard, waarvan 55 procent verpatst werd aan buitenlandse kredietverstrekkers. 56 procent van onze staatsschuld zit nu in buitenlandse handen. Elk jaar zal de overheid alleen al aan rente miljarden aan het buitenland betalen.

Een fractie van die schuld werd gebruikt voor investeringen in infrastructuur. Dat heeft gevolgen. Het Star-plan van defensieminister Ludivine Dedonder blijkt bijvoorbeeld een gevallen ster: onze defensie is nog steeds een van de minst inzetbare van heel Europa. In onze buurlanden groeiden de uitgaven voor publieke infrastructuur drie keer sneller.

‘België heeft hoogste overheidsuitgaven van alle OESO-landen. En dan wordt het ook nog slecht besteed’

Slecht beleid ontmoedigt private investeerders. Ondanks alle getoeter over schone energie blijkt dat de netto-investeringen in infrastructuur in de Belgische energiesector tussen 2020 en 2022 jaarlijks amper met 132 miljoen euro stegen, tegenover bijvoorbeeld 1,9 miljard in Nederland. In de industrie realiseerden we nog enkele historische projecten, maar staat de pijpleiding nu grotendeels droog.

België had schoktherapie nodig, maar kreeg een roze wolk van goed nieuws en propaganda. Tussen 2020 en 2022 daalde onze totale factorproductiviteit, terwijl die in de buurlanden groeide. De vraag is nu of de volgende regering daarmee doorgaat en opnieuw vier kostbare jaren verkwanselt, waardoor het nadien nog moeilijker wordt om de kwetsbaarheid van ons land aan te pakken.

Ik ben er niet gerust op. De komende regering lijken – op zijn Guy Verhofstadts – overheidstegoeden eenmalig te willen verpatsen om gaten te vullen. Inspanningen om vitale onderdelen van de staat te versterken, zouden wel eens mager kunnen uitvallen. In de onderhandelingen klinkt het alvast dat productieve publieke investeringen buiten de begroting gehouden moeten worden.

Maar wat is dat, een productieve investering? Een snelweg waarop gesubsidieerde bedrijfsvoertuigen stilstaan? Een school waarin het onderwijspeil daalt? Een tram om ambtenaren naar een luxueus overheidsgebouw te brengen? Van mij mag het allemaal, maar dat heeft weinig met productiviteit te maken.

En productiviteit zal de komende jaren bepalen hoe hoog de rente wordt die we elk jaar ophoesten aan onze buitenlandse schuldeisers. Een afspraak met de politieke geschiedenis, beste regeringsonderhandelaars? Hier hebben jullie hem. Wees deze keer vooral eerlijk.

Begrotingsexpert Wim Moesen: ‘Europa gaat ons dwingen om onze overheidsschuld af te bouwen’