Politoloog Bart Maddens (KU Leuven) analyseert wat de uitslag betekent voor de N-VA en de Open VLD.
Is de verrechtsing in Wallonië een zege voor de N-VA?
Bart Maddens: Deze uitslag is een tweesnijdend zwaard voor Bart De Wever. Het goede nieuws is dat een centrumrechtse coalitie federaal voor de hand ligt, eventueel met hem als premier. Een soort Zweedse coalitie (de regering van 2014 tot 2018 met N-VA, MR/Open VLD en CD&V, nvdr) bis, maar dan met Les Engagés. Het slechte nieuws is dat een argument voor het confederalisme zo wegvalt . Mocht Wallonië nu massaal op de PS en de PTB hebben gestemd, zou dat extra druk hebben gezet op een nieuwe staatshervorming. Die is er nu niet.
De Wever heeft toch geen beste herinneringen aan Zweeds?
Maddens: Klopt, dat was geen succes. Als De Wever nu premier wordt, heeft hij er alle belang bij dat Zweeds bis dat wél wordt. Maar dan is het Zweedse dilemma ook terug: het argument dat België niet werkt, zal dan voor een stuk wegvallen. De N-VA die bewijst dat België werkt, daarmee zaagt ze de tak af waarop ze zit. Slechts weinig N-VA’ers zullen het Zweedse experiment willen overdoen zónder staatshervorming. Daarover niets schrijven in het regeerakkoord en er jaren over zwijgen is geen optie.
Vlaams Belang en de N-VA komen één zetel te kort voor een absolute meerderheid in het Vlaams Parlement. Een goede zaak voor De Wever?
Maddens: Blijven steken op 62 zetels (63 zijn nodig voor een meerderheid, nvdr) is het ideale scenario voor de N-VA. Nu is die coalitie mathematisch geen optie. De droom van de meer radicale flaminganten – ook binnen de N-VA -ligt aan diggelen. De Wever zal die deur dicht laten.
‘De N-VA die bewijst dat België werkt, daarmee zaagt ze de tak af waarop ze zit.’
Hoe verklaart u het kleine verlies van de N-VA en de tegenvallende winst voor het Vlaams Belang?
Maddens: De laatste campagneweken stond De Wever met zijn retorische kracht op eenzame hoogte in de debatten. De N-VA heeft consequent ingezet op economie en Vlaamse welvaart. Dát was de zwakke plek van het Vlaams Belang: ze hebben geen geloofwaardig sociaal-economisch programma, tenzij met totale onafhankelijkheid. En hoe moeilijk die te bereiken is, heeft De Wever scherp gesteld door ‘het kookwekkertje van Van Grieken’ belachelijk te maken. Het genderdebat heeft het Vlaams Belang geen verlies opgeleverd: dat was een thuismatch voor hen.
De N-VA heeft bewust de concurrentie met het Vlaams Belang ontlopen?
Maddens: Klopt, de strategie was ‘we gaan niet radicaliseren in concurrentie met het Vlaams Belang’. De laatste weken was dat expliciet: een duidelijk ‘nee’ tegen regeren met hen, Vlaamse onafhankelijkheid afzweren en De Wever als kandidaat-premier. Zo is de N-VA geëvolueerd naar het centrum en heeft ze stemmen ingepikt van de Open VLD en CD&V.
Als de Open VLD onder de kiesdrempel was gezakt, noemde u dat een paradigmashift. Dat is niet gebeurd.
Maddens: Nee, maar de Open VLD is nu wel een marginale dwergpartij, net als Groen en de PvdA. (half lachend) Ze kunnen zich optrekken aan het feit dat ze groter zijn gebleven dan de communisten. De Open VLD als zwakke schakel is voor zusterpartij MR een nadeel. Als de Open VLD logischerwijs kiest voor de oppositie dan is zo’n centrumrechts kabinet federaal moeilijk. De totale implosie van de Open VLD is echter uitgebleven. Zij zullen nog héél belangrijk zijn in het complexe coalitiespel.
