Geld bedoeld voor parlementaire medewerkers gebruiken voor de partij? In het Europees Parlement is het verboden, maar in de parlementen van België is het een gangbare praktijk. ‘En daar kraait geen haan naar, ook al komt het neer op de afwending van overheidsmiddelen’, zegt politoloog Bart Maddens (KU Leuven).
Vier jaar cel, waarvan twee jaar effectief via elektronisch toezicht thuis, én een verbod om zich de komende vijf jaar verkiesbaar te stellen. Het strafhof in Parijs oordeelde niet mild voor Marine Le Pen, boegbeeld van het radicaal-rechtse Rassemblement National.
Volgens de rechtbank hebben Le Pen en haar acht partijgenoten tussen 2004 en 2016 fondsen van de Europese Unie gebruikt voor medewerkers die niet voor het Europees Parlement maar voor de partij werkten. Dat is verboden. De rechtbank schat de totale schade op 2,9 miljoen euro. Marine Le Pen heeft die beschuldigingen altijd ontkend en gaat nu in beroep.
‘Maar wat Le Pen wordt aangewreven is in de Wetstraat perfect legaal’, zegt politoloog Bart Maddens (KU Leuven). In het boek De kolonisten van de Wetstraat wierp coauteur Maddens vorig jaar een blik op de interne keuken van de partijfinanciering.
Lonen van politici? Niet de parlementsleden maar de partijen zijn de grootste graaiers
‘In het Europees Parlement is er een brandmuur tussen fractiefinanciering en partijfinanciering. Zowel wat personeel als werkingsmiddelen betreft’, zegt Maddens. ‘Het idee erachter is om een Europese politieke ruimte te creëren, niet om nationale partijen te subsidiëren via een achterpoortje.’
Dat ligt bijvoorbeeld in de Kamer helemaal anders. ‘Het personeel dat door het parlement wordt betaald – zowel de fractiemedewerkers als de persoonlijke medewerkers van parlementsleden – dient het parlementaire werk te ondersteunen. Maar in de praktijk worden die mensen steeds vaker ingezet voor de partij.’
Vroeger werd dat het Vlaams Blokmodel genoemd.
Bart Maddens: In de jaren negentig had het Vlaams Blok amper personeelskosten. Alle parlementaire medewerkers werkten gewoon voor de partij. Tegenwoordig doen bijna alle partijen dat in meer of mindere mate. En sommige partijvoorzitters, zoals Conner Rousseau van Vooruit, komen daar ook openlijk voor uit. En dan heb je ook nog de fractiemiddelen, de extra toelagen die parlementaire fracties krijgen. Die worden vaak gewoon doorgestort naar de partij. Dat is eigenlijk een bijkomende vorm van partijsubsidie. En daar kraait geen haan naar, ook al komt het neer op de afwending van overheidsmiddelen.
Dat lijkt niet te stroken met de bedoeling van die middelen?
Maddens: Inderdaad, maar het gebeurt wel. Het reglement van de Kamer stelt dat die toelagen dienen voor het vergemakkelijken en verbeteren van het werk van de parlementsleden, de fractie of diensten van de partij die hen ondersteunen – met uitsluiting van de kosten voor verkiezingscampagnes. Zeker de term ‘diensten van de partij’ laat ruimte voor interpretatie.
Over welke bedragen gaat het precies?
Maddens: De lonen van alle parlementaire medewerkers samen bedragen een kleine 100 miljoen euro. Daarnaast zijn er nog eens 25 miljoen euro aan fractietoelagen. Die laatste vormen een flink stuk van ongeveer 85 miljoen euro aan de totale partijsubsidies in België. In onze berekeningen tellen we dat gewoon mee als partijfinanciering, omdat die middelen in grote mate uiteindelijk toch in de partijkas terechtkomen.
‘Deze praktijk versterkt de partijstructuur én de macht van de partijvoorzitter. Dat is pervers.’
Als persoonlijke medewerkers samenwerken op het partijhoofdkwartier helpen zij uiteindelijk toch ook het werk van de parlementsleden? Dat is beter dan hen inzetten als manusje-van-alles.
Maddens: Natuurlijk zijn er parlementsleden die hun medewerkers onnozele dingen vragen – denk aan de boodschappen doen, of de printer herstellen. Als dat gebeurt, moet daar tegen worden opgetreden. Het is aan de fractie en de fractievoorzitter om ervoor te zorgen dat die medewerkers ernstig werk verrichten. Ze staan immers op de payroll van het parlement. Doordat die medewerkers almaar meer voor de partij gaan werken, versterkt dat de partijstructuur én de macht van de partijvoorzitter. Dat is pervers.
Moeten onze parlementen de Europese regels overnemen?
Maddens: In eigen land is er al een goed voorbeeld: kijk naar wat er is gebeurd met de provincieraden. De Vlaamse regering heeft na een lange discussie beslist dat fracties hun dotaties alleen nog mogen gebruiken voor ondersteuning van het provinciale werk. Zo’n regel zou perfect toepasbaar zijn in de parlementen. Tegelijkertijd vind ik de straf voor Marine Le Pen niet in verhouding tot het vergrijp. Volgens de rechter was er geen sprake van persoonlijke verrijking. Een boete voor de partij, dat zou begrijpelijk zijn. Maar politieke rechten afnemen en gevangenisstraffen uitdelen, dat gaat wel ver.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier