Bart De Wever (N-VA) spreekt van ‘bébés-papiers’, maar wie zijn dat?

Volgens N-VA-voorzitter Bart De Wever ‘worden er kinderen gemaakt om hier te blijven’. Volgens migratie-expert Ellen Desmet (UGent) is de grootte van het fenomeen quasi onmogelijk te meten.

‘De bébés-papiers, dat is bekend: er worden kinderen gemaakt om hier te kunnen blijven. En dat zijn geen kinderen die in liefde worden opgevoed.’ Dat zei Bart De Wever (N-VA) in het debatje over het terugkeerbeleid op het Grote Voorzittersdebat van Knack en Trends-Kanaal Z.

De Wever maakte de link met het opsluitingsverbod voor kinderen, dat de federale regering wil doorvoeren. ‘Nobel, maar ontzettend naïef’, aldus de N-VA’er, omdat het zou impliceren dat mensen zonder verblijfsvergunning hier kunnen blijven zolang ze minderjarige kinderen hebben.

Maar wat zijn bébés-papiers? In de Nederlandstalige media is het fenomeen bekend als ‘schijnerkenningen’. Net zoals schijnhuwelijken hebben ze maar één doel: verblijfsrecht in België verwerven. ‘Het kan gaan om een vrouw in onrechtmatig verblijf die haar kind door een Belgische man laat erkennen,’ lichtte het parket van Oost-Vlaanderen in 2016 toe, ‘of een man in onrechtmatig verblijf die vraagt het kind van een Belgische vrouw te mogen erkennen.’

Nadat er wetten kwamen tegen schijnhuwelijken en schijnwettelijke samenwoningen, zag het College van procureurs-generaal naar eigen zeggen een stijging van illegale migratie via schijnerkenningen. In het Frans werd de term ‘bébés-papiers’ bekender. Zo klaagde een schepen uit de Brusselse gemeente Schaarbeek in 2017 aan dat er op zijn grondgebied een man van Afrikaanse origine 18 kinderen van 17 verschillende vrouwen had erkend.

In die context tekende de regering-Michel in 2017 nieuwe wetgeving tegen schijnerkenning uit. Vanaf 2018 zouden ambtenaren van de burgerlijke stand een erkenning van ouderschap kunnen weigeren, met het oog op bijkomend onderzoek door het parket.

(Lees verder onder de preview)

Amper cijfers

Hoe groot het fenomeen is, is moeilijk te zeggen. In januari vorig jaar vroeg Kamerlid Kristien Van Vaerenbergh (N-VA) toenmalig justitieminister Vincent Van Quickenborne (Open VLD) hoeveel keer een ambtenaar verdachte informatie aan de parketten had bezorgd sinds de wet het levenslicht zag. Volgens de minister zit de overdracht van die informatie in een ‘testfase’, waardoor hij geen cijfers kon geven.

In de media duiken af en toe concrete gevallen op. Zo erkende het Antwerpse district Borgerhout in 2019 het vaderschap van een persoon zonder verblijfsvergunning tegen het negatieve advies van het parket in. Al in 2014 maakte de stad Gent 17 dossiers over aan het parket. In 2015 ging het om 28 stuks, op een totaal van ruim 1900 erkenningsdossiers.

‘Maar in hoeveel gevallen kinderen daadwerkelijk werden erkend met als enige doel een verblijfsvergunning te krijgen, is niet bekend’, zegt migratie-expert Ellen Desmet (UGent). ‘In elk geval maakt de ambtenaar een intentieproces: hij of zij beoordeelt de intenties van een persoon. Maar hoe ga je empirisch in het diepste van iemands ziel kijken? Dat is ontzettend moeilijk.’

Vanuit de kinderrechtenorganisaties kwam er kritiek op de wet van 2018. ‘Want als de ambtenaar al dan niet terecht meent dat het een schijnerkenning is, heeft het kind juridisch gezien geen vader, ook al is de betrokkene de biologische vader’, zegt Desmet. Meerdere organisaties trokken ten strijde bij het Grondwettelijk Hof, maar dat hield in 2020 de wetgeving in grote mate overeind. Wel oordeelden de rechters dat er een beroepsmogelijkheid moest komen tegen de beslissing van de ambtenaar.

Professor Desmet ontkent niet dat er misbruiken zullen bestaan. ‘Het is alleen moeilijk te zeggen of het kanon aan wetgeving, en de impact ervan op kinderen, wordt gerechtvaardigd door de grootte van het misbruik.’