Bart De Wever (N-VA): ‘Antwerpen is te groot om in zo’n klein land opgesloten te zijn’

Antwerps burgemeester en partijvoorzitter Bart De Wever (N-VA) heeft in een interview met het Nederlandse weekblad EW Magazine opvallend lovende woorden voor de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb (PvdA). ‘Hij is een man naar wie ik enorm opkijk.’

Het Antwerpse stadhuis straalt in de ochtendzon. Aan de magnifieke gevel wapperen loom tientallen vlaggen. Die van de havenstad, van Vlaanderen, van Europese landen en die van de Europese Unie. In het net gerestaureerde stadhuis ontvangt Bart De Wever in zijn luisterrijke werkkamer op het ‘Schoon Verdiep’.

De Wever is een bijzondere politicus. Hij is naast burgemeester al bijna twintig jaar leider van de grootste partij in Vlaanderen, de N-VA. En hij schrijft boeken. Eerder dit jaar verscheen het pamflet Over woke, en in juni het kloeke standaardwerk Het verhaal van Antwerpen. Een intellectueel in de politiek. Tijdens het gesprek rollen de volzinnen en homerische vergelijkingen uit de mond van de historicus met voorliefde voor de Oudheid. Zijn hoofd werkt zo snel, dat zijn woorden hem nauwelijks bijhouden.

Op zijn bureau staan drie hardcoverboeken rechtop. Rechts de bejubelde biografie over keizer Augustus van Adrian Goldworthy, waarnaast achteloos een Romeinse helm ligt. Links het veelgeprezen The Rise of Rome van Anthony Everitt. In het midden het prachtig uitgegeven Het verhaal van Antwerpen. ‘Bart De Wever heeft alweer een nieuw boek en het is uitstekend’, schreef De Standaard, de Vlaamse krant die niet per se op de hand van N-VA-leider is. Deze stadsgeschiedenis drong zich een beetje op, bagatelliseert De Wever.

‘We zijn hier met veel restauraties bezig, dus je komt met veel verleden in aanraking. Dat is een visbak, die begint vol te lopen. Toen vroeg onze regionale televisie: kun je daar iets mee? We hebben een reeks gemaakt, opgehangen aan historische burgemeesters en hun tijdvak. Vertel-tv, met wandelingen door de stad. En dat is geweldig aangeslagen. Dit boek is een uit de hand gelopen vervolg. Gelukkig is mijn woordvoerder Johan Vermant ook historicus. Hij kwam elke keer met dingen terug uit het archief waarvan we zeiden: dat is geweldig.’

Antwerpse geschiedenis

De Wever dacht de geschiedenis van zijn stad goed te kennen. Maar nee. ‘Hoe nauwer je naar het verleden kijkt, hoe meer je ziet. Het is als bladerdeeg. Onder de eerste laag vind je een tweede en een derde. Dingen die je niet had verwacht. En nuances. Zoals ik schrijf: het verleden is een exotisch land. Als je het niet kent, sta je er ver van. Maar naarmate je er langer verblijft, word je er meer onderdeel van en voel je de behoefte om dat verleden te verklaren. De aanwezigheid van Willem van Oranje in onze stad. Wat probeerde hij te betekenen? Noem maar op.’

Wat leert de lezer uit duizend jaar stadsgeschiedenis? ‘Over wie we nu zijn. Als we morgen succesvol willen zijn, is het menselijk gedrag uit het verleden een leidraad. Gedrag dat het toen goed deed, zal het in de toekomst ook goed doen.’

Het boek loopt uitstekend, vertelt De Wever, en dat bewijst volgens hem dat er behoefte is aan een andere soort historiografie. ‘Historici aan de universiteit zoeken alleen naar wat fout is. De zwarte spiegel. Kijk om en besef, Westerse mens, dat u een Satan bent. Alsof de wereld een prachtige idylle was. En vanaf het moment dat daar een blanke mens uit een boot is gekomen, gaan wij naar de negende cirkel van de hel. Daarvan moeten wij worden doordrongen. Weg met de VOC, weg met de Gouden Eeuw, weg met ons, weg met alles. Vind je het gek dat de populairste historische boeken door niet-historici zijn geschreven, zoals Bart Van Loo en Johan Op de Beeck. En bij jullie Geert Mak.’

Zijn ergernis over dat ‘weg met ons en onze geschiedenis’ was ook reden om het pamflet Over woke te publiceren. ‘Dat is een analyse van de ziekte, waarbij ik zeg: dit zijn de fenomenen die je ziet, de aanval op het verleden, de aanval op wie we zijn, het vooruitgangsgeloof dat instort, het vrijheidsdenken dat wordt aangevallen, het gelijkheidsdenken dat wordt gepropageerd, de geopolitieke naïviteit en het ongebreidelde neoliberalisme – dat zijn zeven kokers, maar ze hangen allemaal samen.’

Lees ook: Tom Lanoye: ‘Bart De Wever is de ezel die zich tweemaal aan dezelfde steen stoot.

De journalistiek huilt mee in het koor der zelfvernietigers, vindt De Wever. ‘Zeg je: “De planeet is bedreigd en ik vind dat we geweld moeten gebruiken”, dan komt een kwaliteitsjournalist je ondervragen over hoe je dat ziet en hoe je dat wilt organiseren. Schrijf een boek met de titel How to blow up a mosque, en je vliegt in de gevangenis. Schrijf How to blow up a pipeline en je krijgt een prachtig, kritiekloos interview.’

Terug naar Antwerpen. ‘Deze stad is te groot om in zo’n klein land opgesloten te zijn. Wij worden voortdurend overruled door politieke krachten die onze belangen niet vooropzetten.’

De Wever, getrouwd met een Nederlandse, kan nog treuren om de val van Antwerpen in 1585. Toen stopte de zuidelijke Gouden Eeuw en kon het noorden profiteren. ‘Wat mij bitter stemt, is dat je in het noorden nog heel weinig bewustzijn daarvan vindt en weinig connectie.’

Nederland en Vlaanderen moeten op bepaalde gebieden die connectie hervinden. ‘Eén onderwijslandschap, één arbeidsmarkt, één economische markt. We moeten de snelheid nemen die Europa niet kan maken. Al die Nederlandstaligen samen, dat is niet zo’n kwaad idee.’

De havens

Ook de havens van Antwerpen en Rotterdam kunnen hun krachten beter bundelen. ‘Kijk hoeveel reders er nog zijn, dat zijn nog vier grote jongens. Zij hebben de macht en spelen Rotterdam en Antwerpen tegen elkaar uit. Stel dat de havens fuseren? Dan is het niet langer nodig om het vuur uit de sloffen te lopen om een investering binnen te halen. Ik word weleens uitgenodigd in een praatprogramma in Nederland om daarover te praten. En dan zeggen ze: maar ja, jullie zeggen appelsien en wij zeggen sinaasappel. Het wordt niet serieus genomen. We zijn in Antwerpen aan het kortste eind van de geschiedenis terechtgekomen. De Nederlanders trokken aan het langste eind en hebben hun zaakjes keurig voor elkaar.’

Beter is de samenwerking op het gebied van defensie. ‘De Nederlandse en de Belgische marine vooral. Dat is een Vlaamse marine, want Wallonië heeft geen kust. En daar zie je de mogelijkheden, het samen aankopen, het samen ontwikkelen. Dus ik denk: elke keer als we dingen samen doen, zijn we gelukkig. Waarom doen we het dan zo weinig? Samen zouden we de toptien van de wereldeconomieën binnenduiken.

‘Iedereen praat over verenigd Europa, maar als je naar dit kleine spiegeltje kijkt, dan is er nog helemaal geen sprake van vereniging. Ik weet ook niet of Europa nog zo veel vaart zal maken de komende decennia. Er zijn redenen tot scepticisme. Dus dat Vlaanderen en Nederland, die als Siamese tweelingen aan elkaar hangen, een eigen snelheid moeten nemen naar wat misschien Europa ooit zal zijn, lijkt me evident. Ik blijf die boodschap verspreiden. Ook al weet ik dat dat niet de snelweg is naar acclamatie bij het volk.’

Drugscriminelen

Wie uitstekend samenwerken, zijn drugscriminelen. ‘Die hebben ontdekt dat de grens van 1648, die militaire grens, een leuk obstakel is voor justitie, waar zij zonder problemen overheen springen. Ik wijs niet beschuldigend naar Nederland. Maar ik kan niet anders dan vaststellen dat het gedoogbeleid faliekante gevolgen heeft gehad. Jullie hebben cannabismiljonairs laten ontstaan en die hebben net als echte kapitalisten gediversifieerd. Zij gingen ook in synthetische drugs, mensenhandel, vrouwenhandel, kinderprostitutie en uiteraard coke. En naarmate de grond onder hun voeten in Nederland heter werd, hebben zij hun oog op Antwerpen laten vallen.’

De havens in Europa moeten één lijn trekken tegen de drugs. De Wever sprak net weer met zijn collega in Hamburg. ‘Samen met Rotterdam proberen wij een grote Europese havenalliantie te maken. Om ook in de maritieme sector en tegen onze klanten te kunnen zeggen dat zij meer moeten doen. Tien jaar geleden zeiden de reders: laat me met rust. Dat is allemaal economisch nadeel, het is niet mijn probleem. Vandaag zeggen ze: verplicht ons maar om de containers te controleren. Zolang mijn concurrenten het ook moeten doen, doe ik het met plezier. Als Hamburg aansluit, zullen de andere Europese havens volgen.’

In Europa moet justitie zich niet beperken tot een paar arrestaties. ‘Je moet de hele klas ontmantelen. Financiële recherche op die jongens doen. En ga eens met alle Europese landen samen naar die landen, genre Marokko, Dubai, Turkije, en zeg eens: jongens, we hebben hier een lijstje, deze criminelen zitten bij jullie. Voor jullie is dat geen probleem, want ze brengen veel centjes binnen, dat snappen we. Maar toch ga je ze uitleveren. Doe je dat niet, dan gaan we voor jullie heel veel nadelen creëren. Doe je dat wel, dan mag je het criminele geld en het vastgoed houden dat ze bij jullie achterlaten. Hoe is het mogelijk dat de bekendste, rijkste criminelen van Nederland, die advocaten hebben laten vermoorden, die journalisten laten vermoorden, die onschuldige slachtoffers hebben gemaakt, dat die in Dubai door het leven gaan als horlogeverkoper?’

De band met het Rotterdamse gemeentebestuur is uitstekend. ‘Ahmed Aboutaleb en ik, wij zijn een soort twee-eenheid geworden. Hij is een man tegen wie ik enorm opkijk. Ik vind dat een heel sterke politicus, sterke burgemeester.’

Dionysus dan Apollo

De problemen in de twee steden zijn inwisselbaar. ‘Niet alleen het geweld, dat is het topje van de ijsberg. Het betreft de corrumpering van hele gemeenschappen, het criminele verdienmodel, het rekruteren van jongeren. Ik moet die op school houden, 16-jarige jongens. Vaak van vreemde origine. Maar die verdienen zes- à zevenduizend euro per maand door drugs te pushen. Ze zien dat ze tien jaar lang mooie sier kunnen maken – op de partyflight naar Ibiza, met de jetski, door de wijk in een BMW, mooie meisjes versieren, voor wie je Louboutin-schoenen kunt kopen. Dan ben je een hele pief en wel bereid om op je 25ste een paar jaar in de bak te gaan zitten. Ahmed ziet dat in zijn stad, ik zie dat in mijn stad. En dat krijg je nooit opgelost met linkse recepten van een beetje meer sociaal werk en nog een straathoekwerker erbij. Je moet als Apollo Dionysus bestrijden.’

In de mythologie was Apollo de god van de dag, van de maat en de orde. Dionysus was zijn tegenstrever, de god van de nacht, de roes en de driften, van de onbestemdheid van het leven. ‘De burgemeester moet zeggen: wij zijn Apollo. Wij staan voor recht en orde. En als je niet durft om de bliksems van de Olympische Berg te smijten, dan heb je in die steden niks te zoeken. Ik ga niets zeggen over mijn collega van Amsterdam, want ik stel het er wel mee, maar ik vind haar meer Dionysus dan Apollo.’

Antwerpen heeft een kleinere haven dan Rotterdam, maar er wordt twee keer zoveel cocaïne onderschept. ‘Let op. Rotterdam is groter omdat ze crude doen, ruwe olie. In toegevoegde waarde staan we niet ver van elkaar af. Wij zijn vooral een containerhaven. En first port of call voor Zuid-Amerika. Wij hebben veel handel uit de productielanden, Colombia, Ecuador, Bolivia. Tropisch fruit, koffie. Interessante lijnen voor de criminelen.

‘Ik ben burgemeester sinds 2013. Toen werd er 5.000 kilo coke in beslag genomen. In 2022 was dat 110.000 kilo. Cijfers om van te duizelen. En dan is de vraag hoeveel we pakken. De pessimist zegt 10 procent. De optimist 30. Laat ons zeggen: 20. Dat betekent dat hier voor naar schatting 25 miljard aan coke door de haven gaat. Een groot deel van die 25 miljard blijft hangen in de lage landen. Antwerpen en Rotterdam zijn de benen, Amsterdam is het hoofd van de business. Veel criminele cash gaat daar in vastgoed. En winkels die alleen badeendjes verkopen in de duurste straten, dat is toch een mens in zijn gezicht uitlachen. Als ik in Amsterdam zie wie de Gucci-winkel in de Bijenkorf binnen wandelt – meer hoef ik niet te weten. Ik zeg: jij past niet in deze winkel. Je hoeft daarvoor geen Sherlock te zijn, geen raketstudies te hebben gedaan. Maar het jaarlijkse budget van justitie en politie kan helaas niet op tegen de bedragen die de drugscriminelen te besteden hebben.’

Verkiezingen

Over minder dan een jaar zijn er verkiezingen in België. Zijn N-VA werd in 2019 de grootste partij van het hele land, maar regeert niet mee. ‘Het Belgisch federalisme is een mislukking. Dat toont de huidige regering op een pijnlijke manier aan. Het is een contrafederatie. Iedereen heeft de macht om de ander te blokkeren, waardoor er niks meer gebeurt. Wij zijn met België het kneusje van de OESO. Maar in heel Europa heerst een fin de regime-gevoel, want we zijn onze relevantie in de wereld kwijt. Het postmodernisme heeft ons uitgehold. De Aziatische machten komen op en die hebben geen last van onze culturele degeneratie.’

Is burgemeester Bart De Wever straks weer verkiesbaar in Antwerpen? De lokale verkiezingen zijn in oktober 2024. Of hoopt hij premier van België dan wel van Vlaanderen te worden? ‘Ik durf niks uit te sluiten. Alles hangt af van wat er in juni 2024 gebeurt, bij de landelijke verkiezingen. Als je vraagt waarvan ik gelukkig word, dan is het van het idee om hier in Antwerpen nog zes jaar verder te gaan. Maar in de politiek kom je meestal terecht waar je moet zijn. En dat is niet per se waar je wilt zijn.’

Door René van Rijckevorsel (EW Magazine)