Lokale verkiezingen Antwerpen: ‘Bart De Wever heeft duidelijk geleerd van Jos D’Haese’

In Antwerpen houdt N-VA-voorzitter en burgemeester Bart De Wever de PVDA van Jos D’Haese ver achter zich. Naar verwachting volgt een nieuwe samenwerking tussen de N-VA en Vooruit. ‘Groen is dringend aan bezinning toe’, zegt Hind Fraihi, columniste bij De Tijd en journaliste bij Apache.

Volgens de peilingen stevenden we af op een tweestrijd tussen de N-VA en de PVDA, maar het verschil tussen beide partijen bedraagt meer dan 15 procentpunt. Hoe verklaart u dat?

Hind Fraihi: Het tweegevecht werd door de media en door beide partijen tot een titanenstrijd tussen Bart De Wever en Jos D’Haese opgepompt. Maar in werkelijkheid stond de overwinning van de N-VA toch wat in de sterren geschreven. De Antwerpenaren willen welvaartsbehoud in plaats van extreme experimenten over links met de PVDA als grootste partij. De Wever, die van Antwerpen een schuldenvrije stad heeft gemaakt, speelde daar ook handig op in: bij debatten vroeg hij D’Haese meermaals naar het rekenwerk voor diens plannen, maar dat kon die laatste niet voorleggen.

In Antwerpen ging nauwelijks 61 procent van de stemgerechtigden naar de stembus. Volgens D’Haese speelde dat in het nadeel van zijn partij. Klopt dat?

Fraihi: We moeten bijkomend onderzoek afwachten, maar vermoedelijk heeft een lagere opkomst zowel de PVDA als het Vlaams Belang stemmen gekost. Partijen die teren op proteststemmen, rekenen dan wel op boze burgers, maar zonder opkomstplicht dreigen die natuurlijk ook sneller af te haken.

De Wever reikte in zijn overwinningstoespraak de hand naar die boze burgers. Hoe moeten we dat begrijpen?

Fraihi: Het is duidelijk dat De Wever heeft geleerd van D’Haese: in zijn speech hanteerde hij eenvoudig taalgebruik en opende hij de deur naar een socialer beleid. Bij Vooruit zullen ze het graag horen.

Waarom verliest oppositiepartij Groen bijna de helft van haar zetels in de gemeenteraad en wint bestuurspartij Vooruit wel een zetel?

Fraihi: Voor Groen was het door de tweestrijd erg moeilijk om zich te positioneren. Vermoedelijk zijn veel Groen-kiezers naar de PVDA overgestapt en kon Vooruit als centrumpartij profiteren. Maar voor Groen is er toch meer aan de hand. De zeer progressieve koers – denk aan rechten voor de lgbtq-gemeenschap – botst met de doorgaans conservatieve overtuigingen van de moslimgemeenschap. Ook slaagt de partij er maar niet in om haar belangrijke thema’s over te brengen: hoe maak je een klimaatbeleid betaalbaar voor de ‘gewone man’? De nationale partijtop moet zich hoogdringend bezinnen.

Het Vlaams Belang blijft op zes zetels steken. Waarom gaat de partij er in de Scheldestad niet op vooruit, terwijl dat elders wel lukt?

Fraihi: Dat is deels de verdienste van De Wever, én van de demografische verschuiving die niet in het voordeel speelt van het Vlaams Belang. Maar ook het Vlaams Belang is in Antwerpen aan vernieuwing toe. Filip Dewinter spreekt nog steeds de taal van het Vlaams Blok, en veel minder van de nieuwe Belangers.

Bart Somers verliest in Mechelen absolute meerderheid

In Mechelen verliest burgemeester Bart Somers (Open VLD) na zes jaar zijn absolute meerderheid. Toch toont Somers zich tevreden, want ondanks fors verlies kwam Voor Mechelen – een lijst met liberale, groene en onafhankelijke kandidaten – zondag wel opnieuw als grootste politieke formatie uit de bus. Terwijl Voor Mechelen in 2018 nog 47,7 procent van de stemmen behaalde, overtuigt de lijst nu nog 37,8 procent van de kiezers.

‘Met een straatlengte voorsprong blijven we de sterkste partij’, aldus Somers. ‘Met 38 procent en negentien zetels hebben we van de kiezer een ijzersterk mandaat gekregen. We zijn met een straatlengte voorsprong de grootste.’

Hoewel Somers zijn aantal voorkeurstemmen meer dan gehalveerd zag (van 15.735 in 2018 tot 6795 in 2024), blijft hij de populairste politicus van Mechelen en dus ook de uitgelezen kandidaat om – voor de vijfde keer – burgemeester te worden van de stad. ‘Daarmee ben ik, denk ik, de langst zittende burgemeester in een centrumstad. Ik ben de Mechelaars daar onvoorstelbaar dankbaar voor.’

Somers zal het initiatief nemen om een coalitie te vormen en daar wil hij geen gras over laten groeien. Op zondagavond beloofde hij de kiezer snel te beslissen. De N-VA, Vooruit en CD&V – de gewezen oppositiepartijen – maken kans om coalitiepartner te worden.

Turnhout kleurt rood

In Turnhout verliest Paul Van Miert (N-VA) de burgemeesterssjerp aan Vlaams parlementslid Hannes Anaf (Vooruit). Nochtans voorspelden verschillende peilingen dat Vlaams Belang er de grootste partij zou worden. Bij de Vlaamse en federale verkiezingen in juni kreeg die partij er met 25,8 procent nog de meeste stemmen.

Met dat vooruitzicht in het achterhoofd liet Vlaams Belang-lijsttrekker Reccino Van Lommel zich eerder deze maand ontvallen dat ‘een aantal N-VA-leden’ het Vlaams Belang zouden aanspreken ‘en hopen op samenwerking’. Die uitspraak was volgens Van Miert slechts ‘politiek gestook’.

Uiteindelijk ging de verkiezingsoverwinning naar Vooruit met Hannes Anaf als lijsttrekker. De partij behaalde in Turnhout 30,4 procent van de stemmen. ‘We zullen de komende jaren werken om de polarisering in de stad weg te werken’, zei Anaf.

Van Miert reageerde teleurgesteld op het verlies van zijn kartellijst N-VA/CD&V, maar hintte meteen op een samenwerking. ‘CD&V en N-VA hebben zeven van de negen ministers in de Vlaamse regering. Als we samengaan met Vooruit hebben we er negen van de negen. Die steun van bovenaf is belangrijk als we de uitdagingen van Turnhout willen aanpakken.’ Zolang het cordon sanitaire standhoudt, lijkt dat ook de enige werkbare coalitie.