Asiel en migratie in de Nederlandse kiescampagne: wie wil wat?

De regering Rutte IV is gesneuveld door het dossier asiel en migratie. Resultaat: Tweede Kamerverkiezingen op 22 november. Professor Herman Matthijs (VUB & UGent) staat stil bij wat de Nederlandse partijen nu over dit thema naar voren schuiven in hun verkiezingsprogramma’s. 

Asiel en migratie spelen een prioritaire rol in de huidige Nederlandse kiescampagne. Dat blijkt duidelijk uit de programma’s van de politieke partijen. De standpunten in de Nederlandse programma’s zullen grondig worden gelezen door de Vlaamse partijen met het oog op de verkiezingen bij ons in juni 2024. 

Volgens het Nederlandse centraal bureau voor de statistiek immigreerden 403.000 mensen in 2022 naar het land en emigreerden er 178.000. Dat geeft een migratiesaldo van 225.000 mensen. Die hoge getallen stellen problemen bij de maatschappelijke aanvaarding, de budgettaire kost, de huisvesting, het onderwijs… Met andere woorden, de Nederlandse politiek geraakt er zeer verdeeld over. 

Alle grote partijen (VVD, CDA, D66, NSC, BBB, PVV en het linkse kartel PvdA-GroenLinks) zijn het eens over één zaak: er moet meer actie komen vanuit Frontex, het Europees Grens- en kustwachtagentschap. Zij vinden dat de buitengrenzen beter moeten worden bewaakt.  

Voor de rest is er een duidelijk verschil tussen de opvattingen van de linkse partijen en die van de rechtse partijen. In grote lijnen kan je zeggen dat in Nederland de rechts-liberale partij VVD voorstander is van een hardere aanpak van asiel en migratie en ook het christendemocratische CDA ziet dat grotendeels zitten. De christelijke sociale partij Christen Unie, het links-liberale D66 zijn dan weer tegen een forsere aanpak.  

Links   

Wat opvalt is dat D66 en het kartel PvdA-GroenLinks veel minder aandacht besteden aan het thema asiel en migratie dan de rechtse partijen. De twee belangrijkste linkse partijen willen vooral een Europese aanpak. Ze zijn ook tegen pushbacks, voor snellere procedures, meer anti-discriminatieregels en een aanpak van de groep asielzoekers die voor overlast zorgen. Met betrekking tot het terugsturen gaan de PvdA-GroenLinks wel verder dan D66.  

Rechts 

In de verkiezingsprogramma’s van de rechtsere partijen VVD, het CDA, de NSC, de BBB en de PVV worden ruim 20 verschillende thema’s belicht inzake het dossier asiel- en migratie. Ze vinden bijvoorbeeld dat Nederland op dit vlak zélf het initiatief in handen moet nemen omdat de Europa ‘er niets van bakt’. De voornaamste linkse partijen zijn het met dit laatste niet eens.  

Al deze vijf partijen willen op de een of andere manier een veel forser terugkeerbeleid dan vandaag het geval is. Tevens moet migratie gerelateerd worden aan ontwikkelingssamenwerking en buitenlandse handel en beleid.  Ook vinden deze partijen dat er meer grip moet komen op de arbeids- en de studiemigratie. Ten slotte vinden zij ook dat mensensmokkel moet aangepakt worden en zijn ze voor een vorm van een tweestatutenstelsel bij de migranten. 

Op het CDA na zijn de rechtse partijen ook voor striktere regels qua gezinshereniging. Ook zijn de VVD, NSC, BBB en de PVV tegen een verplichte spreidingswet. Het opmerkelijke is dat de VVD hier ingaat tegen haar eigen staatssecretaris voor asiel en migratie, Eric van der Burg.  

De VVD, BBB, PVV en NSC kunnen zich ook vinden in een hardere aanpak van mensen zonder papieren. Deze vier willen ook praten over een aanpassing van de EU-verdragen en -akkoorden om Nederland een soort van ‘opt-out’ te geven inzake asiel- en migratie, zodat onze noorderburen kunnen afwijken van de Europese regels die voor de andere landen gelden. 

De nieuwkomers op de politieke markt plakken ook concrete cijfers op de migratie. De BBB met Caroline van der Plas stelt dat het aantal asielaanvragen moet beperkt worden tot 15.000 per jaar en Pieter Omtzigt van de NSC stelt een globale migratiegrens van 50.000 per jaar voor. De PVV van Geert Wilders gaat het verst door de migratie grotendeels te beperken en de dubbele nationaliteit te verbieden. 

Conclusie 

De uitslag van de Nederlandse verkiezingen zullen laten blijken in welke mate het kiezerspubliek asiel- en migratie prioritair vindt. Dat zal zeker nauwlettend in de gaten worden gehouden door de politici in ons land.